Homo naledi: Ένα «παιδί του σκότους»

Διεθνής ομάδα ερευνητών της οποίας ηγήθηκε ο καθηγητής Λη Μπέργκερ από το Wits University παρουσίασε το πρώτο κρανίο ενός παιδιού Homo naledi(για την ακρίβεια, μέρος αυτού) που εντοπίστηκε στα έγκατα του σπηλαίου Rising Star στο «Λίκνο της Ανθρωπότητας» (Cradle of Humankind World Heritage Site) κοντά στο Γιοχάνεσμπουργκ της Νότιας Αφρικής.

Περιγράφοντας το κρανίο και το ευρύτερο πλαίσιο στο οποίο αυτό εντάσσεται σε δύο επιστημονικά άρθρα στο PaleoAnthropology οι 21 ερευνητές, προερχόμενοι από το Wits University και 13 άλλα πανεπιστήμια, ανακοίνωσαν την ανακάλυψη τμημάτων του κρανίου και δοντιών του παιδιού, που πέθανε πριν από περίπου 250.000 χρόνια, σε ηλικία 4-6 ετών.

Στο πρώτο επιστημονικό άρθρο περιγράφεται το κρανίο ενώ στο δεύτερο παρουσιάζεται το ευρύτερο πλαίσιο της περιοχής και των συνθηκών υπό τις οποίες ανακαλύφθηκε αυτό. Το παιδί βρέθηκε σε ένα εξαιρετικά δυσπρόσιτο πέρασμα του Συστήματος Σπηλαίου Rising Star, περίπου 12 μέτρα πέρα από την αποκαλούμενη «Αίθουσα Dinaledi», όπου είχαν ανακαλυφθεί τα πρώτα απομεινάρια του Homo naledi που παρουσιάστηκαν στον κόσμο το 2015.

O Homo naledi παραμένει ένας εκ των πλέον αινιγματικών «συγγενών» του ανθρώπου που έχουν ανακαλυφθεί ποτέ, λέει ο καθηγητής Λη Μπέργκερ, project leader και διευθυντής του Centre for Exploration of the Deep Human Journey στο Wits University- καθώς και Explorer at Large για τη National Geographic Society.

«Είναι ξεκάθαρα ένα πρωτόγονο είδος, που υπήρξε σε μια περίοδο για την οποία θεωρούσαμε πως μόνο σύγχρονοι άνθρωποι υπήρχαν στην Αφρική. Η ίδια του η παρουσία εκείνη την εποχή και σε εκείνο το μέρος περιπλέκει τα πράγματα ως προς το ποιος έκανε τι πρώτος όσον αφορά στην ανακάλυψη των εξελιγμένων κοινωνιών με λίθινα εργαλεία, ακόμη και με τελετουργικές πρακτικές» προσθέτει.

Περίπου 2.000 μεμονωμένα κομμάτια, που ανήκαν σε πάνω από 24 Homo naledi διαφόρων ηλικιών έχουν βρεθεί από τότε που ανακαλύφθηκε το συγκεκριμένο σύστημα σπηλαίων το 2013. «Αυτό το καθιστά τον πλουσιότερο χώρο για απολιθώματα ανθρωπίνων στην Αφρική και καθιστά τον naledi ένα από τα γνωστότερα είδη αρχαίων ανθρωπίνων που έχουν ανακαλυφθεί ποτέ» λέει ο καθηγητής Τζον Χοκς, βιολογικός ανθρωπολόγος και lead author προηγούμενης μελέτης πάνω σε έναν απολιθωμένο σκελετό ενός αρσενικού naledi, του «Neo», που βρέθηκε επίσης στο ίδιο σύστημα σπηλαίων.

Το κρανίο του παιδιού της παρούσας μελέτης βρέθηκε το 2017, μόνο του, χωρίς άλλα απομεινάρια του σώματός του. Το όνομα Letiδόθηκε με βάση τη λέξη letimela (χαμένη) της Setswana. Το κρανίο αυτό αποτελείται από 28 κομμάτια και έξι δόντια. «Είναι το πρώτο μερικό κρανίο ενός παιδιού Homo naledi που έχει βρεθεί ως τώρα και αυτό αρχίζει να μας δίνει γνώσεις για όλα τα στάδια της ζωής αυτού του αξιοσημείωτου είδους» είπε η καθηγήτρια Τζούλιετ Μπρόφι, που ηγήθηκε της μελέτης του κρανίου και της οδοντοφυΐας της Leti.

O εγκέφαλος της Leti εκτιμάται πως ήταν 480 – 610 κυβικών εκατοστών. «Αυτό θα ήταν περίπου στο 90%-95% των δυνατοτήτων του ενηλίκου εγκεφάλου» είπε η Ντέμπρα Μπόλτερ, μία εκ των ερευνητών, ειδική σε θέματα ανάπτυξης και εξέλιξης. «Το μέγεθος του εγκεφάλου της Leti τον καθιστά πολύ συγκρίσιμο με τα ενήλικα άτομα του είδους που είχαν βρεθεί ως τώρα» είπε η Μπόλτερ.

Δεν έχει διαπιστωθεί ακόμα πόσο παλιά είναι τα απομεινάρια της Leti, ωστόσο, εφόσον άλλα απολιθώματα του Homo naledi βρέθηκαν στην κοντινή Αίθουσα Dinaledi και χρονολογούνται 335.000 με 241.000 χρόνια πριν, εκτιμάται πως προέρχονται από την ίδια περίπου περίοδο. Σημειώνεται πως δεν υπάρχουν ίχνη ζημιάς από κάποια επίθεση σαρκοφάγου ή άλλου είδους, ούτε στοιχεία που να δείχνουν ότι το κρανίο παρασύρθηκε στο σημείο όπου βρέθηκε, οπότε είναι άγνωστο πώς έφτασε να βρίσκεται εκεί που βρέθηκε, μόνο του, σε ένα τόσο απρόσιτο σημείο. Οι ερευνητές υποθέτουν πως κάποια άλλα μέλη του είδους έπαιξαν κάποιο ρόλο. «Η ανακάλυψη ενός και μόνο κρανίου ενός παιδιού, σε μια τόσο απρόσιτη τοποθεσία μέσα στο σύστημα της σπηλιάς, προσθέτει μυστήριο στο πώς αυτά τα απομεινάρια βρέθηκαν σε αυτά τα σκοτεινά σημεία...είναι άλλος ένας γρίφος μεταξύ πολλών που περιβάλλουν αυτόν τον συναρπαστικό κι εξαφανισμένο συγγενή του ανθρώπου» είπε ο Μπέργκερ.