Νέο φως στα μυστικά των Φαραώ - Ποιος είναι ακόμη θαμμένος στον τάφο του Τουταγχαμών

Το ντοκιμαντέρ του National Geographic «Χαμένοι θησαυροί της Αιγύπτου» – Aπό τον Ραμσή Β΄ στη μυστηριώδη Σετιμπόρ

Ποιος ανώτατος άρχοντας της Αιγύπτου ήθελε να γραφτεί στην ιστορία ως ο πολεμιστής Φαραώ; Γιατί ο Ραμσής Β΄ παρήγγειλε την ανέγερση τεράστιων ναών και τι μνημονεύεται στους τοίχους τους; Πώς η Χατσεψούτ χρησιμοποίησε την προπαγάνδα περί θεϊκής της καταγωγής για να γίνει Φαραώ; Ποιος είναι ακόμη θαμμένος στον τάφο του Τουταγχαμών και τι έκανε ο νεαρός Φαραώ για να αξίζει έναν «φτωχό» τάφο; Πώς πέθανε η Κλεοπάτρα; Στον νέο, τρίτο κύκλο της σειράς ντοκιμαντέρ του National Geographic «Χαμένοι θησαυροί της Αιγύπτου», μνημεία που έμειναν για χιλιάδες χρόνια θαμμένα κάτω από τη σκόνη της ερήμου αποκαλύπτονται χάρη στην επιμονή και στη σκληρή δουλειά των αρχαιολόγων και φέρνουν στο φως αρχαία μυστικά, που οδηγούν σε συμπεράσματα και ανακαλύψεις που αλλάζουν την ιστορία.

Στα οκτώ επεισόδια της σειράς, διεθνούς φήμης αρχαιολόγοι από όλο τον κόσμο, επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων και οι συνεργάτες τους αγωνίζονται ενάντια στον χρόνο, σε αντίξοες και επικίνδυνες συνθήκες, σε θερμοκρασίες που ξεπερνούν τους 40° C, στη σκιά ερειπίων που ενδέχεται να καταρρεύσουν με κάθε κίνηση, να αποκωδικοποιήσουν τα μυστικά ενός πολιτισμού που άκμασε πριν από περισσότερα από 4.000 χρόνια. Η κάμερα παρακολουθεί τις κοπιώδεις προσπάθειές τους, καταγράφει την αγωνία στα μάτια τους και την έξαψη στα λόγια τους, ζουμάρει στα σκονισμένα μέλη τους καθώς απομακρύνουν τη σκόνη και το χώμα και αγγίζουν με τρυφερότητα αντικείμενα και μνημεία που θα τους επιτρέψουν ένα ταξίδι στον χρόνο, μια ματιά από την κλειδαρότρυπα στη γέννηση, στη ζωή και στον θάνατο των Φαραώ και της αιγυπτιακής αριστοκρατίας, αλλά και των καθημερινών ανθρώπων του Παλαιού και Νέου Βασιλείου.

«Κάθε μέρα μάς περιμένει μια έκπληξη», λέει στην κάμερα η αρχαιολόγος Oλα Ελ-Αγκίζι λίγο πριν επιβιβαστεί σε έναν κουβά που οι συνεργάτες της θα κατεβάσουν σε έναν τάφο 3.000 ετών αναζητώντας τα ίχνη του αρχιστράτηγου του Ραμσή Β΄, ο οποίος μπορεί να είναι το «κλειδί» για να αποκωδικοποιήσουν την άνοδο στην εξουσία, τη βασιλεία και την προσωπικότητα του ισχυρότερου Αιγύπτιου ηγεμόνα, που έμεινε στην ιστορία ως Μέγας. Ο ίδιος φρόντισε να διαιωνίσει τον μύθο του μεριμνώντας ώστε τα κατορθώματά του, το όνομα και η εικόνα του να χαράσσονται σε όλα τα κτίρια και γιγάντια αγάλματά του να κοσμούν τα επιβλητικά οικοδομήματα της χώρας.

Σε κοντινή απόσταση, ο δρ Μοχάμεντ Μεγκαχίντ είναι κοντά σε μια ανακάλυψη τεράστιας σημασίας, την ανεξερεύνητη πυραμίδα της βασίλισσας Σετιμπόρ και τον ταφικό της θάλαμο που κατασκευάστηκε πριν από τέσσερις χιλιετίες. O Αιγύπτιος αρχαιολόγος αντιμετωπίζει τον αρχαιολογικό χώρο, ομολογεί, σαν τη σκηνή ενός… εγκλήματος, συγκεντρώνοντας ενδείξεις και πειστήρια, επειδή «κάθε κόκκος άμμου, κάθε αντικείμενο μάς δίνει μια ιδέα για το πώς ήταν ο αρχαιολογικός χώρος», επισημαίνει στην κάμερα. Ελπίζει ότι ο θάνατος και η ταφή της Σετιμπόρ θα τον βοηθήσουν να σκιαγραφήσει την προσωπικότητα αυτής της γυναίκας που, από ό,τι φαίνεται, δεν έγινε Φαραώ, αλλά ήταν η δύναμη πίσω από τον θρόνο, ένα πρότυπο για τις βασίλισσες που ακολούθησαν.

Ποιος είναι ακόμη θαμμένος στον τάφο του Τουταγχαμών και τι έκανε ο νεαρός Φαραώ για να αξίζει έναν «φτωχό» τάφο;

Η περίπτωση της Χατσεψούτ

Στο Ντέιρ ελ-Μπαχάρι, η αρχαιολόγος Κολίν Νταρνέλ αναζητάει τα ίχνη μιας άλλης ξεχωριστής γυναίκας, της Φαραώ Χατσεψούτ, γοητευμένη από την επιτυχία της να ανέβει στον θρόνο χρησιμοποιώντας την προπαγάνδα της θεϊκής της καταγωγής – ισχυριζόταν ότι ήταν κόρη του θεού Αμούν και με εντολή της απεικονιζόταν στις τοιχογραφίες να θηλάζει θεές, όπως μόνο οι άνδρες Φαραώ έκαναν έως τότε. Η Νταρνέλ είναι Αμερικανίδα αιγυπτιολόγος που, μεταξύ άλλων, ειδικεύεται στη στρατιωτική ιστορία της αρχαίας Αιγύπτου και έχει στο ενεργητικό της σημαντικές ανακαλύψεις στο πεδίο, σε αρχαιολογικούς χώρους στην ανατολική όχθη του Νείλου και αλλού. «Βρίσκω ακόμη πολύ συναρπαστικό πώς οι ανακαλύψεις μπορούν να διαφοροποιήσουν όσα γνωρίζουμε και καταλαβαίνουμε για την ιστορία της αρχαίας Αιγύπτου. Οπως, για παράδειγμα, η δουλειά του δρα Μοχάμεντ Μεγκαχίντ στην πυραμίδα της Σετιμπόρ, που αποκάλυψε περισσότερες πληροφορίες για μια βασίλισσα που έζησε πριν από περισσότερα από 4.000 χρόνια», επισημαίνει σε επικοινωνία που είχαμε με αφορμή τη συμμετοχή της στο ντοκιμαντέρ.

Η αρχαιολόγος Oλα Ελ-Αγκίζι στη νεκρόπολη της Σακκάρα. (WINDFALL FILMS / IAN GLATT)

Από το 2017 ξεκίνησε στο Instagram τον λογαριασμό @vintage_egyptologist, που αυτή τη στιγμή αριθμεί 201.000 ακολούθους. Θεωρεί σημαντική τη συμβολή τόσο των τηλεοπτικών ή κινηματογραφικών ντοκιμαντέρ όσο και των social media στην προσπάθεια να επικοινωνηθούν στο κοινό σημαντικές ιστορικές και αρχαιολογικές ανακαλύψεις, με σκοπό την τόνωση του ενδιαφέροντος των πολιτών για τα πεδία της ιστορίας και της αρχαιολογίας. «Πιστεύω βαθιά ότι σημαντικές πληροφορίες πρέπει να τίθενται στη διάθεση όσο το δυνατόν ευρύτερου κοινού, μέσα από σειρές όπως αυτή του National Geographic ή από τον λογαριασμό μου, @vintage_egyptologist. Είναι πολύ σημαντικό να διορθώσουμε μικρές παρανοήσεις και να ενθαρρύνουμε τους ανθρώπους να επισκεφθούν τη χώρα και να δουν τα θαύματα της αρχαίας και σύγχρονης Αιγύπτου με τα μάτια τους», τονίζει.

Τόσο η ίδια όσο και οι συνάδελφοί της έχουν πλέον στη διάθεσή τους έναν νέο σύμμαχο, προηγμένα τεχνολογικά εργαλεία που τους βοηθούν στις έγκυρες αναλύσεις των ευρημάτων, στον προσδιορισμό της ηλικίας τους, αλλά και στην αναπαράσταση ή ψηφιακή ανακατασκευή τοιχογραφιών και επιγραφών. «Η τεχνολογία συμβάλλει στη δουλειά μας […]. Για να καταγράψουμε επιτοίχια τέχνη, χρησιμοποιούμε 3D modeling και τάμπλετ, ώστε να τοποθετούμε ζωγραφιές πάνω στις φωτογραφίες με τρόπους που είναι πιο ακριβείς και λιγότερο χρονοβόροι από παλαιότερες μεθόδους». Υπερσύγχρονα γραφικά παράγουν επίσης ένα εντυπωσιακό τηλεοπτικό αποτέλεσμα, ενώ η αφήγηση μας μεταφέρει στην εποχή των πυραμίδων και των παντοδύναμων Φαραώ.

Απεικονίσεις του Ραμσή στο Καρνάκ. (WINDFALL FILMS / MICHAELA MOIR)

Η κρυφή πόρτα που ίσως οδηγεί στον τάφο της Κλεοπάτρας

Στην κοιλάδα των βασιλέων, στη δυτική όχθη του Νείλου, όπου εκτείνονται τα αιώνια οικήματα των ηγεμόνων της χρυσής εποχής της Αιγύπτου, οι επιστήμονες εργάζονται ακούραστα και μεθοδικά, για να αποκαλύψουν την ιστορία και τα μυστικά της τέχνης της μουμιοποίησης. Ερωτήματα όπως πότε ξεκίνησε το τελετουργικό, για ποιους λόγους οι Αιγύπτιοι θέλησαν να διατηρούν τα σώματά τους στην αιωνιότητα, πότε και γιατί σταμάτησε να ασκείται αυτή η πρακτική, απασχολούν αρχαιολόγους και ειδικούς επιστήμονες που αναζητούν διαρκώς νέα στοιχεία σκαλίζοντας την αχανή έρημο, απομακρύνοντας τόνους άμμου και πέτρας, ώσπου τα φτυάρια τους να χτυπήσουν στην είσοδο ενός ακόμη ταφικού θαλάμου ή το πινέλο τους να αποκαλύψει το περίγραμμα μιας ακόμη σαρκοφάγου.

Eνας μοναχικός νεκρός που ανακαλύπτεται στη νεκρόπολη της Σακκάρα από τον δρα Mεγκαχίντ και όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι πρόκειται να αλλάξει όλα όσα ήταν γνωστά για τη μυστηριώδη αυτή τεχνική και τις απαρχές της.

Tοιχογραφία στον τάφο του Τουταγχαμών, στην Κοιλάδα των Βασιλέων. (WIDFALL FILMS)

Ο άγνωστος άνδρας

Η μουμιολόγος Σαλιμά Ικράμ σπεύδει επί τόπου για να εξετάσει τον άγνωστο άνδρα που πιθανολογείται ότι αναπαύθηκε εκεί σχεδόν πέντε χιλιετηρίδες νωρίτερα. Προσπαθεί να αντλήσει πληροφορίες προσέχοντας λεπτομέρειες στα λείψανά του, στα υφάσματα που τον τύλιγαν στους αιώνες, αλλά και βγάζοντας ακτινογραφίες που θα βοηθήσουν στον προσδιορισμό του φύλου, της ηλικίας και του σωματότυπού του. Αν οι εκτιμήσεις της επαληθευτούν, θα πρόκειται για μία από τις αρχαιότερες μούμιες στην ιστορία της Αιγύπτου και θα είναι η αιτία για να τροποποιηθούν όλα τα γνωστά επιστημονικά δεδομένα, ενώ θα γίνουν γνωστές λεπτομέρειες και για τον τρόπο ταφής και ταρίχευσης των καθημερινών ανθρώπων του βασιλείου.

Αγαλμα του Ραμσή στον ναό του Καρνάκ. (WINDFALL FILMS / MICHAELA MOIR)

Στη νεκρόπολη της Φιλαδέλφειας, κοντά στην πόλη Φαγιούμ, μια άλλη ομάδα αρχαιολόγων ανακαλύπτει ένα μικρό ταφικό μνημείο, το οποίο φιλοξενεί ένα φέρετρο που θα δώσει πολύτιμα στοιχεία για τον τρόπο που η ελληνική και η αιγυπτιακή ταφική παράδοση επέδρασαν η μία στην άλλη. Οταν το ταλαιπωρημένο καπάκι του επιμελώς στολισμένου κουτιού σηκωθεί με προσοχή, οι επιστήμονες θα έχουν στη διάθεσή τους αποδείξεις για τον «διάλογο» που αναπτύχθηκε ακόμη και στον τομέα των ταφικών εθίμων ανάμεσα στους δύο αρχαίους πολιτισμούς, που συμπορεύτηκαν για αιώνες πριν ο Μέγας Αλέξανδρος τελικά κατακτήσει τη χώρα.

Σε άλλους αρχαιολογικούς χώρους, η δρ Κάθλιν Μαρτίνες ακολουθεί τα χνάρια της Κλεοπάτρας και τα βήματά της την οδηγούν σε μια κρυφή πόρτα που μπορεί να αποκαλύψει τον τάφο της τελευταίας Φαραώ της Αιγύπτου. Ταυτόχρονα οι αρχαιολόγοι μαθαίνουν την αληθινή ιστορία της σχέσης της Κλεοπάτρας με τον Ιούλιο Καίσαρα και τον Μάρκο Αντώνιο. Και φυσικά, η αίγλη του παιδιού – Φαραώ Τουταγχαμών εξακολουθεί να σαγηνεύει τους αιγυπτιολόγους που επιστρέφουν στον τάφο του όπου τους περιμένουν μερικές ακόμη εκπλήξεις.

«Χαμένοι θησαυροί της Αιγύπτου», 3ος κύκλος, πρεμιέρα Κυριακή 14 Νοεμβρίου, 21.00, στο National Geographic, διαθέσιμο στην Ελλάδα μέσω Cosmote TV, Nova, Vodafone TV, Wind Vision.

Πηγή: kathimerini