Μανδροκλής: Ο αρχαίος Έλληνας μηχανικός που έφτιαξε γέφυρα στο Βόσπορο συνδέοντας μεταξύ τους εξακόσια πλοία

Εικόνα © Αρχαία Ελληνικά

---

Ο Μανδροκλής (6ος αιώνας π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας μηχανικός από τη Σάμο.

Έχτισε γέφυρα πάνω από το Βόσπορο, ύστερα από αίτημα του πέρση Βασιλιά Δαρείου Α΄ ο οποίος βρισκόταν σε εκστρατεία για την κατάληψη της Θράκης.

Περίπου το 513 π.Χ. ο Δαρείος Α΄ αποφάσισε να υποτάξει τους Σκύθες και ξεκίνησε την πρώτη περσική εκστρατεία εναντίον ευρωπαϊκών εδαφών. Ο Δαρείος πήρε μαζί του ένα σώμα στρατιωτών από αιολικές, ιωνικές και ελλησποντικές πόλεις.

Οι Πέρσες υποχρέωσαν τον τύραννο Αιάκη της Σάμου να λάβει μέρος στην εκστρατεία του Δαρείου κατά των Σκυθών, συνεισφέροντας στόλο, όπως όλες οι άλλες περσοκρατούμενες Ελληνικές πόλεις. Αλλά σε αυτή των πολύ μεγάλων διαστάσεων εκστρατεία αναδείχθηκαν για ακόμα μια φορά οι ικανότητες των Σαμίων: το τεχνολογικό τους δαιμόνιο, η εφευρετικότητά τους, η γνώση της θάλασσας που την είχαν δουλέψει επί αιώνες.

Ο Δαρείος έπρεπε να περάσει την αμέτρητη περσική στρατιά από την Ασία στην Ευρώπη. Στρατός και ιππικό έφτασαν στο στενότερο σημείο του Βοσπόρου αλλά πώς θα γεφυρωνόταν το Στενό;

Το έργο ανέλαβε ο Σάμιος μηχανικός Μανδροκλής. Αυτός, συνδέοντας μεταξύ τους εξακόσια πλοία σε δύο σειρές, κατασκεύασε μία πλωτή και φαρδιά γέφυρα από την οποία πέρασαν, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, 700.000 πεζοί και καβαλάρηδες.

Ικανοποιημένος ο Δαρείος προσέφερε πολύτιμα δώρα στον Μανδροκλή. Κι αυτός έστειλε τη δεκάτη στο Ηραίο της πατρίδας του, συνοδεύοντας τα δώρα, μεταξύ των οποίων και μια ζωγραφιά που απεικόνιζε τη ζεύξη του Βοσπόρου, με την ακόλουθη επιγραφή που διέσωσε ο Ηρό-δοτος (Δ 88):

Βόσπορον ἰχθυόεντα γεφυρώσας ἀνέθηκε / Μανδροκλέης Ἥρῃ μνημόσυνον σχεδίης, αὑτῷ μὲν στέφανον περιθείς, Σαμίοισι δὲ κῦδος, / Δαρείου βασιλέος ἐκτελέσας κατὰ νοῦν

---

Ὁ δὲ Δαρεῖος ὡς ἐθεήσατο τὸν Πόντον, ἔπλεε ὀπίσω ἐπὶ τὴν γέφυραν, τῆς ἀρχιτέκτων ἐγένετο Μανδροκλέης Σάμιος·θεησάμενος δὲ καὶ τὸν Βόσπορον στήλας ἔστησε δύο ἐπ’ αὐτοῦ λίθου λευκοῦ, ἐνταμὼν γράμματα ἐς μὲν τὴν Ἀσσύρια ἐς δὲ τὴν Ἑλληνικά, ἔθνεα πάντα ὅσα περ ἦγε· ἦγε δὲ πάντα τῶν ἦρχε. τούτων μυριάδες ἐξηριθμήθησαν, χωρὶς τοῦ ναυτικοῦ, ἑβδομήκοντα σὺν ἱππεῦσι, νέες δὲ ἑξακόσιαι συνελέχθησαν. τῇσι μέν νυν στήλῃσι ταύτῃσι Βυζάντιοι κομίσαντες ἐς τὴν πόλιν ὕστερον τούτων ἐχρήσαντο πρὸς τὸν βωμὸν τῆς Ὀρθωσίης Ἀρτέμιδος, χωρὶς ἑνὸς λίθου· οὗτος δὲ κατελείφθη παρὰ τοῦ Διονύσου τὸν νηὸν ἐν Βυζαντίῳ, γραμμάτων Ἀσσυρίων πλέος. τοῦ δὲ Βοσπόρου ὁ χῶρος τὸν ἔζευξε βασιλεὺς Δαρεῖος, ὡς ἐμοὶ δοκέει συμβαλλομένῳ, μέσον ἐστὶ Βυζαντίου τε καὶ τοῦ ἐπὶ στόματι ἱροῦ. Δαρεῖος δὲ μετὰ ταῦτα ἡσθεὶς τῇ σχεδίῃ τὸν ἀρχιτέκτονα αὐτῆς Μανδροκλέα τὸν Σάμιον ἐδωρήσατο πᾶσι δέκα· ἀπ’ ὧν δὴ Μανδροκλέης ἀπαρχὴν ζῷα γραψάμενος πᾶσαν τὴν ζεῦξιν τοῦ Βοσπόρου καὶ βασιλέα τε Δαρεῖον ἐν προεδρίῃ κατήμενον καὶ τὸν στρατὸν αὐτοῦ διαβαίνοντα ταῦτα γραψάμενος ἀνέθηκε ἐς τὸ Ἥραιον, ἐπιγράψας τάδε. Ταῦτα μέν νυν τοῦ ζεύξαντος τὴν γέφυραν μνημόσυνα ἐγένετο· Δαρεῖος δὲ δωρησάμενος Μανδροκλέα διέβαινε ἐς τὴν Εὐρώπην, τοῖσι Ἴωσι παραγγείλας πλέειν ἐς τὸν Πόντον μέχρι Ἴστρου ποταμοῦ, ἐπεὰν δὲ ἀπίκωνται ἐς τὸν Ἴστρον, ἐνθαῦτα αὐτὸν περιμένειν ζευγνύντας τὸν ποταμόν. τὸ γὰρ δὴ ναυτικὸν ἦγον Ἴωνές τε καὶ Αἰολέες καὶ Ἑλλησπόντιοι. ὁ μὲν δὴ ναυτικὸς στρατὸς Κυανέας διεκπλώσας ἔπλεε ἰθὺ τοῦ Ἴστρου, ἀναπλώσας δὲ ἀνὰ ποταμὸν δυῶν ἡμερέων πλόον ἀπὸ θαλάσσης, τοῦ ποταμοῦ τὸν αὐχένα, ἐκ τοῦ p292 σχίζεται τὰ στόματα τοῦ Ἴστρου, ἐζεύγνυε. Δαρεῖος δὲ ὡς διέβη τὸν Βόσπορον κατὰ τὴν σχεδίην, ἐπορεύετο διὰ τῆς Θρηίκης, ἀπικόμενος δὲ ἐπὶ Τεάρου ποταμοῦ τὰς πηγὰς ἐστρατοπεδεύσατο ἡμέρας τρεῖς.

Με πληροφορίες από Φιλοσοφείν περιοδικό, penelope.uchicago.edu