Τάφος στην Κριμαία, θρίαμβος της αρχαίας Ελληνικής αρχιτεκτονικής

Η είσοδος στον Βασιλικό Τάφο Κουργκάν στην Κριμαία, στη θέση της αρχαίας ελληνικής αποικίας Παντικαπαίον, που ιδρύθηκε από τη μικρασιατική πόλη Μίλητο. Πίστωση: Investigatio /CC BY-SA 3.0

Ο μνημειώδης τάφος γνωστός ως «Βασιλικός Τάφος Κούργκαν», στην Κριμαία, κατασκευάστηκε τον 4ο αιώνα π.Χ. Η αρχαία Ελληνική αρχιτεκτονική του είναι απόδειξη της αποικίας εκεί που ιδρύθηκε από την Ελληνική πόλη της Μιλήτου, στη Μικρά Ασία.

Ονομάζεται επίσης Tsarskiy Kurgan, είναι ένας από τους πιο εντυπωσιακούς τύμβους, ή ταφικούς τύμβους, στην ανατολική Κριμαία. Ο τάφος, με την μοναδική κλίση της εισόδου του, βρίσκεται στη σημερινή πόλη Κερτς, η οποία ήταν η αρχαία Ελληνική πόλη Παντικάπαιον, που ιδρύθηκε στα τέλη του έβδομου ή στις αρχές του έκτου αιώνα π.Χ.

Αυτή η περιοχή της ανατολικής Κριμαίας είναι πλούσια σε τύμβους, με περίπου 200 στο Κερτς και στη γύρω περιοχή. Ο Βασιλικός Τάφος Κούργκαν βρίσκεται περίπου 5 χλμ (τρία μίλια) βορειοανατολικά του κέντρου της πόλης.

Η αρχαία Ελληνική ταφική αρχιτεκτονική είναι μοναδική στον κόσμο

Το ανάχωμα έχει ύψος σχεδόν 20 μέτρα και η περίμετρος της βάσης του είναι 250 μέτρα. Ο ταφικός θάλαμος μέσα του έχει μια τετράγωνη κάτοψη διαστάσεων 4,39 μέτρα Χ 4,35 μέτρα, η οποία σταδιακά συγχωνεύεται σε κυκλικό σχήμα τρούλου με «ψεύτικο θόλο», που μοιάζει με σχήμα κυψέλης.

Το συνολικό ύψος του ταφικού θαλάμου είναι 8,84 μέτρα. Ο μοναδικός δρόμος του, ή πέρασμα εισόδου, έχει πλάτος μόνο 2,80 μέτρα με μήκος 37 μέτρα, χτισμένος με την τεχνική του θόλου. Και τα δύο μέρη του κτιρίου κατασκευάστηκαν από κίτρινους ασβεστόλιθους ενώ το δάπεδο του τάφου είναι ένα συμπιεσμένο μείγμα από πηλό, ασβέστη και ασβεστόλιθο.

Οι ιστορικοί πιστεύουν ότι το Βασιλικό Κουργκάν, το οποίο θεωρείται παγκοσμίως μοναδικό αριστούργημα της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής, ήταν το τελευταίο μέρος ανάπαυσης ενός ηγεμόνα του Βασιλείου του Βοσπόρου, το οποίο ιδρύθηκε τον 5ο αιώνα π.Χ. από τις Ελληνικές αποικίες στη μαύρη θαλάσσια.

Ο τάφος θα μπορούσε να ήταν ο τελευταίος τόπος ανάπαυσης του Λεύκωνα του Βοσπόρου, ο οποίος βασίλεψε από το 389 έως το 349 π.Χ. Το κουργκάν άνοιξε κατά τη διάρκεια συστηματικών ανασκαφών που συνεχίστηκαν από το 1833 έως το 1837. Στον τάφο βρήκαν μόνο υπολείμματα ξύλινης σαρκοφάγου, επομένως είναι πιθανό να έχει κλαπεί πολύ καιρό πριν.

Οι πολλές αποικίες της Μιλήτου, και άλλες πόλεις από την εποχή της Αρχαίας Ελλάδας. Πίστωση: SAİT71/CC BY-SA 4.0

Γι' αυτό πίστευαν ότι το κουργκάν είχε λεηλατηθεί στην αρχαιότητα ή στους αιώνες που μεσολάβησαν. Μέχρι την εποχή του Χριστιανισμού, ο τάφος μπορεί να χρησίμευε ακόμη και ως καταφύγιο ή θρησκευτικό ιερό, καθώς υπάρχουν χριστιανικά σύμβολα χαραγμένα στους εσωτερικούς τοίχους του τάφου.

Το Παντικάπαιο ή «μονοπάτι των ψαριών» ήταν μια αρχαία Ελληνική πόλη που ιδρύθηκε από αποικιστές από τη Μίλητο. Βρίσκεται στην ανατολική ακτή της Κριμαίας, την οποία οι Έλληνες ονόμασαν Ταυρίκα, η αποικία άκμασε για πολλούς αιώνες ως Ελληνικός θύλακας.

Η Μίλητος θεωρούνταν η μεγαλύτερη Ελληνική μητρόπολη όλων, ιδρύοντας περισσότερες αποικίες από οποιαδήποτε άλλη Ελληνική πόλη. Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος αναφέρει 90 αποικίες που ιδρύθηκαν από τους ανθρώπους της πόλης στο έργο του «Φυσική Ιστορία».

Το Πρυτανείο, ή τόπος συγκέντρωσης αξιωματούχων, της Αρχαίας Ελληνικής αποικίας του Παντικαπαίων (Panticapaeum) στην Κριμαία. Πίστωση: Derevyagin Igor/CC BY-SA 3.0

Το Παντικάπαιον χτίστηκε στο όρος Μιθριδάτης, ένα λόφο στη δυτική πλευρά του Κιμμέριου Βοσπόρου.

Η πόλη έκοψε ασημένια νομίσματα του 5ου αιώνα π.Χ. και χρυσά και χάλκινα νομίσματα του 4ου αιώνα π.Χ., μερικά από τα οποία σώζονται, πολλά από τα οποία απεικονίζουν την εικόνα του Έλληνα θεού Πάνα. Το Μουσείο Ερμιτάζ στην Αγία Πετρούπολη και το Μουσείο Κερτς περιέχουν πολλά αντικείμενα που βρέθηκαν στη θέση του αρχαίου Παντικαπαίου, το οποίο βρίσκεται ακόμη υπό ανασκαφή.

Το μικρό μουσείο στο Κερτς παρουσιάζει τα αρχαιολογικά ευρήματα από την αρχαιότητα, όπως βάθρα, επιτύμβιες στήλες και σαρκοφάγους.

Εσωτερικό του Τάφου, που πιθανότατα λεηλατήθηκε πριν από πολλούς αιώνες, δείχνοντας ανθρώπινη κλίμακα. Πίστωση: Klaus-Norbert

Στη μεγαλύτερη έκτασή της, η πόλη καταλάμβανε έκταση 100 εκταρίων (250 στρέμματα). Κατά τον 5ο έως τον 4ο αιώνα π.Χ., η πόλη έγινε η κατοικία πρώτα των Αρχαιανακτιδών και στη συνέχεια των Σπαρτοκιδών, δυναστείων των Θρακών βασιλιάδων του Βοσπόρου, και η ίδια ονομαζόταν μερικές φορές Βόσπορος από τότε.

Η οικονομική της παρακμή τον 4ο–3ο αιώνα π.Χ. ήταν το αποτέλεσμα της κατάκτησης των στεπών από τους Σαρμάτες και του αυξανόμενου ανταγωνισμού στην αγορά που προκαλούσαν τα σιτηρά από την Αίγυπτο.

Οι ιστορικοί πιστεύουν ότι ο τελευταίος των Σπαρτοκιδών, ο Παερισάδης Ε', προφανώς άφησε το βασίλειό του στον Μιθριδάτη ΣΤ' Ευπάτορα, τον βασιλιά του Πόντου. Αυτή η μετάβαση της εξουσίας κανονίστηκε από έναν από τους στρατηγούς του Μιθριδάτη, τον Διόφαντο, ο οποίος είχε σταλεί νωρίτερα στην Ταυρική χερσόνησο για να βοηθήσει τις τοπικές Ελληνικές πόλεις κατά του Παλάκου της Μικράς Σκυθίας.

Ωστόσο, η αποστολή δεν εξελίχθηκε ομαλά, καθώς ο Παερισάδης δολοφονήθηκε από Σκύθες, με επικεφαλής τον Σαύμακο, και ο Διόφαντος διέφυγε για να επιστρέψει αργότερα με ενισχύσεις για να καταστείλει την εξέγερση γύρω στο 110 π.Χ.

Πενήντα χρόνια μετά από αυτό το γεγονός, ο Μιθριδάτης αυτοκτόνησε στο Παντικάπαιο, όταν, μετά την ήττα του σε έναν πόλεμο εναντίον της Ρώμης, ο γιος και διάδοχός του Φαρνάκης και οι ίδιοι οι πολίτες του Παντικάπαιου στράφηκαν εναντίον του.

Αλλά αιώνες αργότερα, αυτό το αριστούργημα της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής εξακολουθεί να στέκεται, απόδειξη της μεγάλης πόλης που ίδρυσε η Μίλητος.