Η διαδικασία της μετανάστευσης είχε αρκετές συνέπειες για τους πρόσφυγες, όσον αφορά τις ασθένειες, τις ανθυγιεινές συνθήκες διαβίωσης και τους αγώνες για μια ασφαλή εγκατάσταση. Αυτό οδήγησε στην εμφάνιση μιας ποικιλίας προσφύγων που αναζητούσαν καταφύγιο σε άλλες χώρες ως αιτούντες άσυλο. Πόσο εύκολο ήταν να λάβουν άσυλο και ποιες ήταν οι προϋποθέσεις που έπρεπε να πληρούν οι άνθρωποι για να γίνουν αιτούντες ασύλου;
Λόγω του λιμού και της δημογραφικής ανάπτυξης, αποστολές εστάλησαν από την ελληνική πόλη-κράτος για να βρουν νέους οικισμούς σε όλες τις περιοχές της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας. (Εικόνα: Γιώργος Τσιαγαλάκης/CC BY-SA 4.0/Public domain)
Προβλήματα στους καταυλισμούς προσφύγων
Με ατελείωτες σειρές προσφύγων να πλημμυρίζουν στις πόλεις, κάθε διαθέσιμος χώρος γέμιζε, και ξέσπαγαν καυγάδες, τόσο μεταξύ των προσφύγων για να βρούν κάπου να ζήσουν, όσο και μεταξύ των προσφύγων και των μόνιμων κατοίκων της Αθήνας. Οι πρόσφυγες στερούνταν ακόμη και των πιο βασικών υπηρεσιών. Σύντομα υπήρχαν παντού σωροί απορριμμάτων και δεν άργησε να μολυνθεί η παροχή νερού. Το καλοκαίρι του 430, λίγους μόλις μήνες μετά τον ερχομό των προσφύγων, ξέσπασε μια θανατηφόρα πανώλη, η οποία πλήττει τους εκτοπισμένους και αυξάνει την ένταση μεταξύ αυτών και των μόνιμων κατοίκων της Αθήνας.
Θύματα πανώλης
Πύρες αποτέφρωσης έκαιγαν μέσα στην πόλη όλη την ώρα. Μέσα σε λίγους μήνες, το ένα τρίτο του συνολικού πληθυσμού έπεσε θύμα της πανώλης και οι περισσότεροι άνθρωποι πέθαναν. Όσοι επέζησαν παραμορφώθηκαν για μια ζωή. Ο ιστορικός Θουκυδίδης αφιέρωσε μόνο μια σύντομη παράγραφο στην εκκένωση και δεν είπε τίποτα για τις συνθήκες στις οποίες ζούσαν οι εκτοπισμένοι. Αυτό που τον ενδιέφερε περισσότερο ήταν η ίδια η πανούκλα, τόσο τα συμπτώματα όσο και οι επιπτώσεις της στον νόμο και την τάξη. Όμως η εκκένωση ήταν μια πρώτης τάξεως ανθρωπιστική καταστροφή για την Αθήνα, ανεξάρτητα από την πανούκλα.
Τύποι αιτούντων άσυλο
Οι άνθρωποι που έγιναν πρόσφυγες με το που εκδιώχθηκαν βίαια από την πατρίδα τους και να γίνουν αιτούντες ασύλου. Η λέξη «άσυλο», που προέρχεται από το Ελληνικό asulia, περιέγραφε την κατάσταση ενός ατόμου που προστατεύονταν από τους θεούς. Το μεγαλύτερο ποσοστό των αιτούντων άσυλο στον Ελληνικό κόσμο εξορίστηκε ως αποτέλεσμα εμφύλιων αναταραχών.
Πολλές Ελληνικές πόλεις υπέστησαν στασιμότητα, δηλαδή σε εμφύλιες αναταραχές, λόγω της έντασης μεταξύ εκείνων που ευνόησαν την εξουσία να βρίσκεται στα χέρια του πολίτη και εκείνων που προτιμούσαν να δοθεί η εξουσία στους ολιγάρχες. Αυτές οι αναταραχές οδήγησαν συχνά στην εκδίωξη δημοκρατών από ολιγάρχες ή ολιγαρχών από δημοκράτες, ανάλογα με το ποιος πήρε το πάνω χέρι. Μια άλλη ομάδα αιτούντων άσυλο ήταν εκείνοι που έφυγαν από την πατρίδα τους για να αποφύγουν την υποδούλωση μετά την κατάληψη της πόλης τους στον πόλεμο.
Δολοφόνοι ως αιτούντες άσυλο
Οι δολοφόνοι, επίσης, ζήτησαν άσυλο στο εξωτερικό. Οι αιτούντες άσυλο πρωταγωνίστησαν σε αρκετές Ελληνικές τραγωδίες και η Αθήνα περηφανευόταν που ήταν το πιο δεκτικό από όλα τα Ελληνικά κράτη στους αιτούντες άσυλο. Σύμφωνα με τον Έλληνα βιογράφο και φιλόσοφο Πλούταρχο, στις αρχές του 6ου αιώνα π.Χ., «η πόλη έσφυζε από ανθρώπους που συνεχώς μετανάστευαν στην Αττική από όλη τη Μεσόγειο αναζητώντας καταφύγιο».
Ζητώντας άσυλο
Μετά την επίτευξη συμφωνίας, οι αιτούντες άσυλο έπρεπε να ακολουθήσουν ορισμένες διαδικασίες. (Εικόνα: Edward Dodwell/Public domain)
Υπήρχε μια διαδικασία που έπρεπε να ακολουθήσουν οι αιτούντες άσυλο. Αφού έφταναν σε ξένο έδαφος, κατευθύνονταν προς το πλησιέστερο ιερό, όπου υιοθέτουσαν επίσημα το πρόσχημα του παρακλητού κρατώντας ένα κλαδί ελιάς τυλιγμένο όπως ένα στεφάνι στο αριστερό τους χέρι. Αυτό σήμαινε ότι τώρα βρίσκονταν υπό την προστασία των θεών, μεταξύ των οποίων του Δία του Ικέσιου, ο οποίος ονομαζόταν και Καθάρσιος.
Οι αιτούντες άσυλο τραβούσαν την προσοχή των κατοίκων της περιοχής, τους κατοίκους της Αθήνας, οι οποίοι τους ανέφεραν στους δήμους. Μια ομάδα στρατιωτών έφτανε και τους διέταζε να εγκαταλείψουν το ιερό, ενώ αυτοί ή ο αρχηγός τους οδηγούνταν μακριά, υπέβαλαν μια υπόθεση ενώπιον του λαού της Αθήνας.
Συνέλευση των Πολιτών
Οι αιτούντες άσυλο έπρεπε να πείσουν τη Συνέλευση των πολιτών ότι ήταν προς το συμφέρον τους να τους αφήσουν να μείνουν επειδή είχαν κάτι να τους προσφέρουν σε αντάλλαγμα. Για παράδειγμα, αν κάποιοι από αυτούς ήταν στρατιωτικής ηλικίας, προσφέρθηκαν να πολεμήσουν για λογαριασμό της χώρας που τους υιοθετούσε. Στη συνέχεια η Συνέλευση ψήφισε και αν η προσφυγή τους ήταν άκαρπη, τους απέβαλλαν. Σε περίπτωση επιτυχίας, η Συνέλευση εξέδιδε διάταγμα που εξουσιοδοτούσε τη μόνιμη διαμονή τους εντός της Αττικής, διασφαλίζοντας την προστασία τους.
Διατύπωση στο διάταγμα για το άσυλο
Το έργο του Αισχύλου, Οι Παρακλήσεις, διατηρούσε τα λόγια ενός τυπικού διατάγματος. Οι αιτούντες άσυλο δεν υπόκεινται σε σύλληψη και βρίσκονταν υπό την προστασία του νόμου. Κανένας κάτοικος ή αλλοδαπός δεν είχε το δικαίωμα να τους μεταφέρει ως σκλάβους. Εάν κάποιος χρησιμοποιούσε βία εναντίον τους ή κάποιος πολίτης δεν τους παράσχει βοήθεια, θα στερούνταν την ιδιότητα του πολίτη και θα οδηγούνταν στην εξορία με δημόσιο διάταγμα.
Απόδραση από το χάος
Η κατάσταση εκείνων των οποίων η πόλη λεηλατήθηκε ως αποτέλεσμα του πολέμου ή διέφυγαν σε σύγχυση πριν τους καταλάβει ο εχθρός. Διαφορετικά, άντρες σφάζονταν και γυναικόπαιδα σκλαβώνονταν. Γι' αυτό ο Τρώας πρίγκιπας Αινείας έφυγε από την Τροία όταν οι Έλληνες κατέλαβαν την πόλη του. Έγινε ο πιο διάσημος πρόσφυγας της αρχαιότητας. Η απόδρασή του από την Τροία και οι επακόλουθες περιπλανήσεις ήταν το θέμα του Ρωμαϊκού έπους του Βιργίλιου -Αινειάδα. Οι Ρωμαίοι, ένα από τα πιο περήφανα έθνη στη Γη, δεν είδαν τίποτα άτιμο στο να εντοπίσουν την καταγωγή τους από πρόσφυγα.
Η Πανελλήνια Αμνηστία για τους Πρόσφυγες του Αλέξανδρου
Το πρόβλημα των προσφύγων είχε λάβει διαστάσεις κρίσης στον 4 ο αιώνα π.Χ., και το 324, ο Μέγας Αλέξανδρος θέσπισε Πανελλήνια, Ελληνική αμνηστία για τους πρόσφυγες. Τους επέτρεψε να επιστρέψουν στις γενέτειρές τους πόλεις και να ανακτήσουν την περιουσία που είχαν πριν από την εξορία τους. Αν και θα ήταν ένας γραφειοκρατικός εφιάλτης, καθώς μερικοί από τους ανθρώπους που επέστρεψαν ήταν πρόσφυγες για 30 ή περισσότερα χρόνια, αλλά ο Αλέξανδρος προσπάθησε τουλάχιστον να επανορθώσει ένα σοβαρό παράπονο.
Περιεχόμενα του Διατάγματος του Αλεξάνδρου
Το κείμενο του διατάγματος του Αλεξάνδρου διατηρήθηκε από έναν ιστορικό που ονομαζόταν Διόδωρος Σικελιώτης. Έγραφε: «Ο βασιλιάς Αλέξανδρος σε πρόσφυγες από τις ελληνικές πόλεις. Δεν ήμασταν υπεύθυνοι για την εξορία σας, αλλά θα είμαστε υπεύθυνοι για την επιστροφή σας στις πατρίδες σας, με εξαίρεση αυτούς που βρίσκονται υπό κατάρα». Εκείνοι που βρίσκονταν υπό κατάρα περιελάμβαναν και εγκληματίες και άτομα που ο ίδιος ο Αλέξανδρος είχε οδηγήσει στην εξορία.
Στο διάταγμά του για τους αιτούντες άσυλο, ο Αλέξανδρος είχε αναφέρει ότι η κυβέρνησή του θα ήταν υπεύθυνη για την ασφαλή επιστροφή τους στην πατρίδα τους.
Η μεγαλύτερη ομάδα στην τελευταία κατηγορία ήταν οι 30.000 πρόσφυγες από την πόλη της Θήβας, την οποία ο Αλέξανδρος είχε καταστρέψει μετά από μια εξέγερση. Δεν υπάρχει κανένα αρχείο για το τι συνέβη σε αυτούς τους 30.000 Θηβαίους, και ο Αλέξανδρος δεν έκανε τίποτα για να αντιμετωπίσει την κρίση που ο ίδιος είχε δημιουργήσει.
Συνήθεις ερωτήσεις για τους Έλληνες πρόσφυγες
Ερώτηση.: Ποιος ήταν ο νόμος περί ασύλου στην αρχαία Ελλάδα;
Ο νόμος για το άσυλο στην αρχαία Ελλάδα αφορούσε τους πρόσφυγες που εκδιώχθηκαν βίαια από την πατρίδα τους. Δήλωσε ότι έπρεπε να προστατευθούν και να τους δοθεί καταφύγιο σε άλλη χώρα ως αιτούντες άσυλο. Στην αρχαία Ελλάδα, η λέξη «άσυλο», που προέρχεται από το Ελληνικό asulia, περιέγραφε την κατάσταση ενός ατόμου που προστατεύονταν από τους θεούς.
Ερώτηση.: Ποια ήταν η διαδικασία ασύλου;
Σύμφωνα με τη διαδικασία ασύλου στην αρχαία Ελλάδα, οι αιτούντες άσυλο έπρεπε να πείσουν τη Συνέλευση των πολιτών ότι ήταν προς το συμφέρον τους να τους αφήσουν να μείνουν επειδή θα είχαν κάτι να τους προσφέρουν σε αντάλλαγμα. Στη συνέχεια η Συνέλευση ψήφιζε. Εάν η προσφυγή ήταν ανεπιτυχής, οι αιτούντες άσυλο εκδιώκονταν, αλλά εάν ήταν επιτυχής, η Συνέλευση εξέδιδε διάταγμα που εξουσιοδοτούσε τη μόνιμη διαμονή τους, διασφαλίζοντας την προστασία τους.
Ερώτηση.: Ποιος είναι ο σκοπός ενός ασύλου;
Ο σκοπός του ασύλου είναι η προστασία ενός πολίτη άλλης χώρας που έχει εκδιωχθεί βίαια από την πατρίδα του. Σε πολλές περιπτώσεις, χορηγείται στον αιτούντα άσυλο αμνηστία διαφόρων τύπων.
Reviewed by Αρχαία Ελληνικά
on
Παρασκευή, Νοεμβρίου 12, 2021
Rating:
Δεν υπάρχουν σχόλια: