Αρχαιολόγοι ανακάλυψαν το αρχαιότερο ημερολόγιο του κόσμου

Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν την στήλη στον αρχαιολογικό χώρο Göbekli Tepe στη νότια Τουρκία, η οποία φαίνεται να μνημονεύει ένα χτύπημα κομήτη που εγκαινίασε μια μίνι εποχή των παγετώνων. [Εικόνα: Martin Sweatman]

Αρχαιολόγοι ανακάλυψαν το αρχαιότερο ηλιακό ημερολόγιο στην αρχαία τοποθεσία Göbekli Tepe στην Τουρκία. Η ανακάλυψη αυτή υποδηλώνει ότι οι αρχαίοι άνθρωποι κρατούσαν με ακρίβεια τον χρόνο, 10.000 χρόνια πριν από την καταγεγραμμένη ιστορία στην αρχαία Ελλάδα και θα μπορούσε να ξαναγράψει την ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού.

Το ημερολόγιο είναι χαραγμένο σε μια πέτρινη στήλη και απεικονίζει, μεταξύ άλλων, την πρόσκρουση ενός κομήτη, η οποία προκάλεσε μια μίνι εποχή παγετώνων που διήρκησε 1.200 χρόνια. Αυτό οδήγησε στην εξαφάνιση μεγάλων ζώων, καθώς και την ανάπτυξη της γεωργίας και των περίπλοκων κοινωνιών. Σύμφωνα με τους ειδικούς, το γεγονός αυτό ανάγκασε τους αρχαίους ανθρώπους να μεταβούν από τον τρόπο ζωής των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών σε πιο μόνιμους οικισμούς.

«Φαίνεται ότι οι κάτοικοι του Göbekli Tepe ήταν οξυδερκείς παρατηρητές του ουρανού, κάτι που είναι αναμενόμενο δεδομένου ότι ο κόσμος τους είχε καταστραφεί από πρόσκρουση κομήτη» εξήγησε ο Δρ. Μάρτιν Σουέτμαν από τη Σχολή Μηχανικών του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, ο οποίος ηγήθηκε της έρευνας.

(a) Πιθανά σύμβολα της σελήνης και του ήλιου κάτω από το "σύμβολο Η" κάτω από την "κεφαλή" του Πυλώνα 18. (b) Επτά πουλιά που πιθανώς συμβολίζουν τις Πλειάδες στη βάση του Πυλώνα 18. (c) Πόρπη ζώνης και λουρί αλεπούς, που θυμίζουν και τα δύο κομήτη, στη στενή, εσωτερική όψη του Πυλώνα 18. (d) Ο ουράνιος δίσκος της Nebra, που εμφανίζει σύμβολα για τον ήλιο, τη σελήνη, τις Πλειάδες και, ενδεχομένως, έναν κομήτη (εικόνα από τη Wikipedia, CC-by-4.0). Οι εικόνες a, b και c είναι ευγενική προσφορά του Alistair Coombs. [Εικόνα: Martin Sweatman]

«Αυτό το γεγονός μπορεί να έδωσε το έναυσμα για τον πολιτισμό, ξεκινώντας μια νέα θρησκεία και παρακινώντας τις εξελίξεις στη γεωργία για την αντιμετώπιση του ψυχρού κλίματος. Πιθανώς, οι προσπάθειές τους να καταγράψουν αυτό που είδαν, είναι τα πρώτα βήματα προς την ανάπτυξη της γραφής χιλιετίες αργότερα» πρόσθεσε ο ερευνητής.

Η αρχαία τοποθεσία Gobekli Tepe είναι η παλαιότερη τεχνητή κατασκευή που έχει βρεθεί ποτέ. Κατασκευάστηκε μεταξύ 9.600 και 8.200 π.Χ., πριν από το Στόουνχεντζ κατά περισσότερα από 6.000 χρόνια. Στην τοποθεσία αυτή υπάρχουν πέτρινοι πυλώνες και μετά από μια πρόσφατη ανάλυση, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι μια από αυτές τις κατασκευές χρησίμευε ως ημερολόγιο. Σε αυτόν τον πυλώνα οι αρχαίοι άνθρωποι είχαν χαράξει το σύμβολο «V» που αντιπροσώπευε μια μέρα. Οι αρχαιολόγοι εντόπισαν 365 τέτοια σύμβολα, υποδηλώνοντας μια ολοκληρωμένη κατανόηση του ηλιακού έτους.

Το ημερολόγιο περιλάμβανε επίσης 12 Σεληνιακούς μήνες με 11 επιπλέον ημέρες. Ο πυλώνας χωρίζεται σε δύο τμήματα: στο πάνω μέρος είναι λαξευμένες σειρές με το σύμβολο «V», ενώ στο κάτω μέρος έχουν χαρακτεί μικρότερα σύμβολα. Ένα από αυτά, απεικονίζει ένα πουλί που κρατά έναν κυκλικό δίσκο πάνω από έναν σκορπιό. Σύμφωνα με τη μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Time and Mind, ο πυλώνας διαθέτει έναν δίσκο που αντιπροσωπεύει τον ήλιο και ο σκορπιός παραπέμπει στον αστερισμό του Σκορπιού. Η ομάδα εντόπισε επίσης ένα πουλί που σκύβει πάνω από ένα φίδι που στριφογυρίζει, το οποίο θα μπορούσε να απεικονίζει τον αστερισμό του Οφιούχου.

Αριστερά: Κάτοψη των περιβόλων A-D στο Göbekli Tepe. Δεξιά: Πυλώνας No 43 στο Göbekli Tepe, περίβολος D. Η εικόνα προσφέρθηκε από Alistair Coombs.[Εικόνα: Martin Sweatman]

Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι οι αρχαίοι άνθρωποι του Göbekli Tepe κατέγραφαν τις ημερομηνίες χρησιμοποιώντας την μετάπτωση, την ταλάντωση του άξονα της Γης που επηρεάζει την κίνηση των αστερισμών στον ουρανό. Η μέθοδος αυτή θεωρούνταν προηγουμένως ότι χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τους Έλληνες το 150 π.Χ.

Ωστόσο, η πιο σημαντική ανακάλυψη ήταν η καταγραφή της πρόσκρουσης ενός κομήτη. Η ομάδα, η οποία εργάζεται εδώ και πολύ καιρό στην αρχαία τοποθεσία, διαπίστωσε σε μια μελέτη του 2021, ότι ο κομήτης προσέκρουσε πριν από περίπου 13.000 χρόνια, με βάση τα υψηλά επίπεδα πλατίνας και νανοδιαμαντιών που σχηματίζονται κατά τη διάρκεια εκρήξεων υψηλής ενέργειας. Η ομάδα ανακάλυψε επίσης μια δεύτερη στήλη που απεικονίζει τη βροχή των διάττοντων αστέρων, των Ταυρίδων, η οποία διήρκεσε 27 ημέρες και πιστεύεται ότι ήταν η πηγή των θραυσμάτων του κομήτη.

Λεπτομέρεια του κέντρου του Πυλώνα 43 στο Göbekli Tepe. [Εικόνα: Martin Sweatman]

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση

Sweatman, M. B. (2024). Representations of calendars and time at Göbekli Tepe and Karahan Tepe support an astronomical interpretation of their symbolism. Time and Mind, 1–57. https://doi.org/10.1080/1751696X.2024.2373876