Κρυμμένα για αιώνες μέσα σε ένα πηγάδι κλασικής εποχής στον Κεραμεικό

Κρυμμένα για αιώνες, μέσα σε ένα πηγάδι της κλασικής εποχής στον Κεραμεικό τα πορτρέτα δύο νεαρών κοριτσιών

Βαθιά μέσα σε ένα πηγάδι της Κλασικής εποχής στον Κεραμεικό, δύο νεαρές Ρωμαίες περίμεναν για αιώνες να τις βρει κάποιος και να τις ανεβάσει πάλι στο φως. Ένα αρχοντόπουλο; Μια καλή νεράιδα; Εύκολα θα μπορούσε να στηθεί ένα παραμύθι με ηρωίδες αυτές τις αρχοντοπούλες, οι οποίες όμως αντίκρισαν τελικά και πάλι τον ήλιο, χάρη σε μία αρχαιολόγο την κυρία Γιούτα Στρότσεκ του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου.

Αναπάντεχο το εύρημα, αν και οποιαδήποτε εργασία γίνεται σε αρχαιολογικό χώρο μπορεί να  επιφυλάσσει εκπλήξεις, τα δύο μαρμάρινα κεφαλάκια ήρθαν στο φως  από τον καθαρισμό ενός πηγαδιού, το οποίο ανήκει σε λουτρό της Κλασικής εποχής, που βρίσκεται μπροστά στο Δίπυλο.

Έχοντας λάβει άδεια από την Γ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων για τον καθαρισμό του  πηγαδιού η επικεφαλής των ανασκαφών του Ινστιτούτου κυρία Στρότσεκ  χρησιμοποίησε τέσσερις αντλίες για την άντληση του νερού, που υπήρχε ακόμη στο πηγάδι και στο βάθος του εντοπίσθηκαν τα δύο ρωμαϊκά πορτρέτα. Τύχη αγαθή για το Ινστιτούτο που γιορτάζει φέτος τα 100 χρόνια των ανασκαφών του στον Κεραμεικό 16 Ιουλίου του 1913 ήταν η έναρξη γι΄ αυτό το λόγο άλλωστε τα δύο γλυπτά βρίσκονται στην επετειακή αφίσα των εορτασμών.

Η κατάσταση των κεφαλιών είναι πολύ καλή, παρά τα δύο μεγάλα «τραύματα» που φέρουν, αφού είναι φανερό ότι κάποιος τα κτύπησε δυνατά ώστε να σπάσουν και την συνέχεια τα πέταξε στο πηγάδι. Πρόκειται για μία βίαιη πράξη, η οποία είναι άγνωστο πότε έγινε και από ποιους. Η χρονολόγηση των κοριτσιών πάντως -η μία είναι νεώτερη από την άλλη- τα φέρνει στα μέσα του 3ου μ.Χ. αιώνα. Αυτό προκύπτει κατά την κυρία Στρότσεκ από την …κόμμωσή τους!

Το γεγονός ότι τα μαλλιά τους είναι χτενισμένα σαν της Σαλονίνας, συζύγου του αυτοκράτορα Γαλλινού και μητέρας του Βαλεριανού που απεικονίζεται μάλιστα και σε νομίσματα της εποχής αποτελεί αδιάψευστο τεκμήριο. Διότι η μόδα στην ενδυμασία, την κόμμωση και το μακιγιάζ δεν είναι καθόλου σημερινή υπόθεση, το αντίθετο ακριβώς!

Ο τρόπος λοιπόν, που η «πρώτη κυρία» της χώρας χτένιζε τα μαλλιά της ήταν αναμφισβήτητα το πρότυπο και για όλες τις απλές γυναίκες. Αν και στην περίπτωσή τους η κυρία Στρότσεκ θεωρεί ότι ανήκαν σε μία επιφανή οικογένεια και επιπλέον ότι τα αγάλματά τους είχαν στηθεί μαζί. Αυτό θα πρέπει να συνέβη κάπου ανάμεσα στο 253-268 μ.Χ..

Αλλά και το ίδιο το πηγάδι θεωρείται εντυπωσιακό ως κατασκευή, αφού είναι πετρόχτιστο και επενδεδυμένο με υδραυλικό ασβεστοκονίαμα εξαιρετικής ποιότητας. Άλλωστε έμεινε σε χρήση περί τα 800 χρόνια (5ος π.Χ. – 6ος μ.Χ).

Να σημειωθεί ότι το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο πραγματοποιεί από πέρυσι νέο πρόγραμμα αναστηλώσεων και συντήρησης των μνημείων του Κεραμεικού, που αφορούν εκτός από το λουτρό με το πηγάδι του, την Ιερά Πύλη, ταφικά μνημεία και ένα ιερό της θεάς Αρτεμης Σωτείρας ενώ σε συνεργασία με την Γ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων γίνεται και η αναστήλωση του μοναδικού ναΐσκου του Αγάθωνος στην ταφική οδό.

Για τη δημοσίευση των ερευνών στον Κεραμεικό μάλιστα το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο έχει ιδρύσει την ειδική σειρά «Kerameikos – Ergebnisse der Ausgrabungen» στην οποία περιλαμβάνονται ήδη 19 τόμοι σχετικά με τα έθιμα ταφής της αρχαίας Ελλάδας, την αρχαία αρχιτεκτονική και την τοπογραφία της αρχαίας Αθήνας.

Η επέτειος των 100 ετών φέτος από την έναρξη των ανασκαφών του Ινστιτούτου συμπίπτει εξάλλου με την δημοσίευση ενός νέου επιστημονικού οδηγού για τα μνημεία του Κεραμεικού από τη διευθύντρια της ανασκαφής και βαθιά γνώστρια των νεκροταφείων της αρχαίας Αθήνας που  ήταν σε συνεχή χρήση για πάνω από 1600 χρόνια κυρία Γιούτα Στρότσεκ.

Πηγή: Θερμού Μαρία Το Βήμα