Θερινό ηλιοστάσιο: Ξεκινά και επίσημα από σήμερα το καλοκαίρι

Το καλοκαίρι μπορεί να έχει ξεκινήσει ουσιαστικά εδώ και αρκετές ημέρες, όμως τυπικά σήμερα 21 Ιουνίου είναι η πρώτη ημέρα του καλοκαιριού. Συγκεκριμένα, στις 13:51 ξεκινά το θερινό ηλιοστάσιο που θα σημάνει και την επίσημη έναρξη του καλοκαιριού από αστρονομικής πλευράς.

Αυτό σημαίνει ότι ο ήλιος θα βρεθεί στο υψηλότερο σημείο του στον ουρανό και η ημέρα θα έχει την μεγαλύτερη διάρκεια μέσα στο έτος. Παράλληλα, στο νότιο ημισφαίριο ξεκινά και επίσημα ο χειμώνας με την έναρξη του χειμερινού ηλιοστάσιου. Από την Κυριακή 22 Ιουνίου οι ημέρες θα αρχίσουν σταδιακά να μικραίνουν.

Για το θερινό ηλιοστάσιο και οι τρεις μεγάλες συνιστώσες του Χριστιανισμού (Ορθόδοξοι, Καθολικοί και Προτεστάντες) εορτάζουν τη γέννηση του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή στις 23 ή στις 24 Ιουνίου, γνωστή στην Ελλάδα ως εορτή του «Αϊ-Γιάννη του Φανιστή», αρκετά σημαντική ώστε σε κάποια μέρη (Σωζόπολις Ανατ.Ρωμυλίας) ολόκληρος ο Ιούνιος να αναφέρεται ως «Αϊγιαννίτης».

Στις βορειότερες χώρες, όπου οι μεταβολές της πορείας του ήλιου είναι ευκολότερα αντιληπτές από ό,τι στην Ελλάδα, οι σχετικές τελετές επικρατούσαν από τη χαραυγή ήδη του πολιτισμού. Το αρχαιότερο ίσως σχετικό μνημείο είναι το Στόουνχεντζ στη Μεγάλη Βρετανία.

Tι είναι οι ισημερίες και τί τα ηλιοστάσια;

Τι είναι Ισημερία; Είναι το φαινόμενο κατά το οποίο η μέρα διαρκεί όσο και η νύχτα. Και Ηλιοστάσιο; Πρόκειται για τη χρονική στιγμή κατά την οποία ο άξονας της Γης στρέφεται όσο περισσότερο προς ή μακριά από τον Ήλιο, κατά την ετήσια τροχιά της Γης γύρω από αυτόν. Και τι άλλο ενδιαφέρον μπορούμε να μάθουμε για αυτά; Ιδού!

1. Η εαρινή ισημερία λαμβάνει χώρα στις 21 Μαρτίου ή 22 Μαρτίου, ενώ η φθινοπωρινή στις 22 Σεπτεμβρίου ή 23 Σεπτεμβρίου. Οι ονομασίες “εαρινή” και “φθινοπωρινή” ισημερία αφορούν την εύκρατη ζώνη του βόρειου ημισφαιρίου. Σε αυτές τις ημερομηνίες στο νότιο ημισφαίριο υπάρχουν οι αντίθετες εποχές, ενώ στις δύο πολικές ζώνες, καθώς και στην τροπική ζώνη δεν παρατηρείται διαφοροποίηση εποχών.

2. Γιατί συμβαίνει το φαινόμενο της Ισημερίας; Η γη περιφέρεται γύρω από τον ήλιο με τον άξονα περιστροφής της να μην σημειώνει κάθετη πορεία, οπότε δεν είναι κάθετος στο επίπεδο περιφοράς. Το αποτέλεσμα είναι η διάρκεια της ημέρας να αλλάζει και δύο φορές το χρόνο η γη να βρίσκεται σε θέση που επιτρέπει στις ακτίνες του ήλιου να πέφτουν εντελώς κάθετα στον ισημερινό.

3. Σε άλλες γλώσσες ο αντίστοιχος όρος της “ισημερίας” ως λέξη δεν αναφέρεται στην ίση μέρα, αλλά στην ίση νύχτα, λόγω της λατινικής λέξης aequinoctium.

4. Οι ισημερίες συμβαίνουν μεταξύ του χειμερινού ηλιοστασίου και του θερινού ηλιοστασίου. Η λέξη “ηλιοστάσιο” προέρχεται από το «ήλιος» και το «στάση», επειδή λίγες μέρες πριν ή μετά από τα ηλιοστάσια, ο Ήλιος φαίνεται να επιβραδύνει την κίνησή του προς τα βόρεια ή προς τα νότια και την ημέρα του ηλιοστασίου, αυτή η κίνηση μηδενίζεται και αντιστρέφεται.

5. Εκτός από τους όρους θερινό και χειμερινό ηλιοστάσιο, και τους εναλλακτικούς τους “ηλιοστάσιο Ιουνίου / Δεκεμβρίου”, υπάρχουν και οι όροι του βόρειου και του νότιου ηλιοστασίου. Οι όροι βόρειο ηλιοστάσιο και νότιο ηλιοστάσιο δείχνουν τη θέση του Ηλίου πάνω στον ουρανό, όπως αυτός φαίνεται από τη Γη μας.

6. Τη μισή χρονιά, από τις 20 Μαρτίου ή 21 Μαρτίου ως τις 22 Σεπτεμβρίου ή 23 Σεπτεμβρίου, το βόρειο ημισφαίριο «γέρνει» προς τον Ήλιο, με τη μεγαλύτερη κλίση να πραγματοποιείται στις 21 Ιουνίου. Την άλλη μισή χρονιά, το νότιο ημισφαίριο είναι αυτό που λούζεται περισσότερο από τις ακτίνες του ήλιου, με τη μεγαλύτερη επαφή του ήλιου να συμβαίνει στις 21 Δεκεμβρίου.

7. Στο Ινδικό ημερολόγιο υπάρχουν δύο αστρικά ηλιοστάσια: το Uttarayana (14 Ιανουαρίου ) και τοDakshinayana (14 Ιουλίου). Αυτά σημειώνουν δύο επαφές στην κίνηση του Ήλιου κατά μήκος ενός σταθερού, ως προς τους αστέρες Ζωδιακού: η μία είναι στην είσοδό του στο ζώδιο Mesha (αντιστοιχεί στο ζώδιο Κριός το 285 μ.Χ.) και η άλλη στο αντίθετο ζώδιο Tula (Ζυγός του 285 μ.Χ.).

Ω, Απόλλων, συ, Θεέ Παιάν των όλων, ελθέ μάκαρ, εναρμόνιε, άνακτα αρμονίας, παγκοσμίου ανδράσι μοίρας θείας, ελθέ μάκαρ Φοίβε, ιατρέ, τα άλγη θεράπευσε των θνητών Θεέ, στην ψυχή, στο μυαλό, στην καρδιά και στο σώμα, κι ακόμα την έμπνευση των Μουσών, Μουσαγέτη, φέρε στην κοινωνία των θνητών, να επιστρέψει ο πολιτισμός και να χαθεί ο σήμερα κυρίαρχος βαρβαρισμός.

Κι είθε, φωτοδότη, καθαρτήρα, να φέρεις τον καθαρμό στον κόσμο αυτό, τον τόσο βρώμικο και διεφθαρμένο, ας μην πάει ό,τι αγαθό κάναμε, τόσα χρόνια, χαμένο! Γένοιτο! Καλό ηλιοστάσιο σε όλους!