Ο μεγάλος έρωτας του Ορφέα που στοίχισε την επαναφορά της αγαπημένης του Ευριδίκης στον Πάνω Κόσμο

Γιατί οι Μαινάδες σκότωσαν τον Ορφέα και πώς δημιουργήθηκαν τα περίφημα Ορφικά Μυστήρια

Τα Ορφικά Μυστήρια έλκουν την καταγωγή τους από τον θρακικής καταγωγής μουσικό Ορφέα, γιο του Οιάγρου και της Μούσας Καλλιόπης. Αδελφός του ήταν ο τραγουδοποιός Λίνος που δίδαξε τον Ηρακλή τραγούδι και μουσική.

Σύμφωνα με τη μυθολογία σε ένα καυγά που είχε ο Ηρακλής με τον Λίνο τον χτύπησε στο κεφάλι με τη λύρα του και τον σκότωσε.

Ο Ορφέας διδάχτηκε τη μουσική από τον ίδιο τον Απόλλωνα που του χάρισε και τη λύρα του. Έπαιζε τόσο αρμονικά που ακόμα και τα αγρίμια μαζεύονταν να τον ακούσουν.

Ο Ορφέας ήταν ένας απ τους Αργοναύτες του Ιάσονα που με τη μουσική της λύρας του κατάφερε να κοιμήσει τον δράκο και να μπορέσει έτσι ο Ιάσονας να κλέψει το χρυσόμαλλο δέρας. Στην επιστροφή μάγεψε ακόμα και τις Σειρήνες με το τραγούδι του και ήταν εκείνος που καθιέρωσε και τα Μυστήρια του Διόνυσου.

Ένας μεγάλος έρωτας

Στην ιστορία όμως έμεινε ο έρωτας του για την Ευρυδίκη, την αγαπημένη του σύζυγο.

Μια μέρα εκείνη στην προσπάθειά της να αποφύγει την ερωτική επίθεση του βοσκού Αρισταίου τσιμπήθηκε από ένα φίδι που ήταν κρυμμένο στα χόρτα. Το τσίμπημα ήταν θανατηφόρο. Ο πόνος του Ορφέα ήταν τόσο μεγάλος που κατέβηκε μέχρι τον Άδη για να τη φέρει πίσω.Η μαγική μελωδία που έπαιζε με τη λύρα του μάγεψε τον Κάτω Κόσμο και κατάφερε να πείσει τον Πλούτωνα να επιστρέψει η αγαπημένη του στον Πάνω Κόσμο. Ένας όρος υπήρχε μόνο.

Ο Ορφέας να μην κοιτάξει πίσω του πριν περάσουν την πύλη του Άδη. Εκείνος όμως δεν άντεχε να μη τη δει και τυφλωμένος από το πάθος του γύρισε το βλέμμα του για να τη δει. Δεν είχαν περάσει όμως την πύλη του Άδη. Έτσι παραβίασε τη συμφωνία που είχε κάνει με τον Πλούτωνα και η αγαπημένη του έμεινε για πάντα στον κόσμο των νεκρών. Ο Ορφέας δεν ξεπέρασε ποτέ το θάνατο της, καθώς και την ευθύνη του για την επιστροφή της στον Κάτω Κόσμο. Σύμφωνα με ένα χαμένο έργο του Αισχύλου, ο Ορφέας τα τελευταία χρόνια της ζωής του περιφρόνησε τη λατρεία όλων των θεών εκτός από του Ήλιου, τον οποίο αποκαλούσε Απόλλωνα.

 Μύθοι για το θάνατό του

Ένα πρωινό ο Ορφέας ανέβηκε στο Παγγαίο (εκεί λένε βρισκόταν το μαντείο του Διόνυσου) για να χαιρετήσει τον θεό την ώρα που έβγαινε ο ήλιος, αλλά σκοτώθηκε από Θρακικές Μαινάδες επειδή δεν τιμούσε τον πρώην προστάτη του, τον Διόνυσο. Ο θάνατός του είναι ανάλογος με τον θάνατο του Διονύσου.

Υπάρχουν όμως και άλλες παραλλαγές του μύθου σχετικά με το θάνατό του. Ο Οβίδιος, στις Μεταμορφώσεις, αναφέρει πως οι Μαινάδες της Θράκης, ακόλουθοι του Διονύσου, περιφρονημένες από τον Ορφέα, αρχικά του έριξαν ραβδιά και πέτρες ενώ έπαιζε. Εκείνος δεν σταμάτησε να παίζει. Η μουσική του ήταν τόσο όμορφη που ακόμα και οι πέτρες και τα κλαδιά αρνιόντουσαν να τον χτυπήσουν. Εξαγριωμένες οι Μαινάδες κατά τη διάρκεια των βακχικών οργίων τον έκαναν κομμάτια. Μία άλλη παράδοση μας λέει ότι τον Ορφέα κατακεραύνωσε ο Δίας επειδή αποκάλυπτε τα ιερά μυστικά στους ανθρώπους.

Όταν οι Μαινάδες διαμέλισαν τον Ορφέα, το κεφάλι και η λύρα του επέπλευσαν μέχρι τον Έβρο, ενώ ακόμα ακούγονταν θρηνητικά τραγούδια. Όταν τα κύματα ξέβρασαν το κεφάλι και τη λύρα του στη Λέσβο, οι κάτοικοι το έθαψαν κοντά στην Άντισσα και έφτιαξαν ναό προς τιμήν του. Η λύρα μεταφέρθηκε από τις μούσες στον Ουρανό και έγινε αστερισμός. Τα κομμάτια του κορμιού του οι Μούσες τα έθαψαν κάτω απ τον Όλυμπο. Ο Ορφέας, πάντως, όποια εκδοχή κι αν ισχύει γύρισε στον Κάτω Κόσμο και κανείς δεν τον χώρισε πια από την αγαπημένη του.

Ορφισμός και Ορφικά Μυστήρια

Γενικά οι μύθοι γύρω από τον Ορφέα εξελίχθηκαν σε ολόκληρη θρησκεία, που ονομάστηκε Ορφισμός. Οι τελετές, που τελούσαν οι οπαδοί της, ονομάστηκαν Ορφικά μυστήρια.

Ο Ορφέας έγραψε πολλά επικά ποιήματα και τα συνόδευε με τη λύρα του. Τελειοποίησε τη λύρα και αύξησε τις χορδές σε εννιά όσες ήταν και οι μούσες. Στα ποίηματά του στηρίχτηκε και η θρησκευτική κίνηση των Ορφικών που εμφανίστηκε τον 6ο αιώνα π.Χ και διαδόθηκε στον ελληνικό κόσμο και στην Κάτω Ιταλία.

Οι Ορφικοί αμφισβητούσαν την ολύμπια θρησκεία και ασχολούνταν με τον εξαγνισμό και τη μεταθανάτια ζωή. Τα μυστήρια που τελούσαν είχαν σαν επίκεντρο τις θρησκευτικές τους ανησυχίες. Πίστευαν ότι η ψυχή είναι φυλακισμένη στο σώμα και ο μόνος τρόπος να απελευθερωθεί ήταν η συμμόρφωση με τους νόμους τις ορφικής ζωής που επέβαλλαν την αποχή από το κρέας, το κρασί και τη γενετήσια επαφή. Με τον θάνατο ερχόταν η διαδικασία της κρίσης.

Τότε η ψυχή ανάλογα με τις πράξεις που είχε κάνει πήγαινε είτε στη χώρα των Μακάρων, τα Ηλύσια Πεδία, είτε στην κόλαση. Ο Ορφισμός σαν ιδεολογικό κίνημα είχε επιρροή και στον Πυθαγόρα που έγινε ζηλωτής του τρόπου έκφρασης του Ορφέα. Επί Πεισίστρατου ήταν δύσκολο να ξεχωρίσουν τα γνήσια Ορφικά από τα Πυθαγόρεια μυστήρια.

Όσοι είχαν μυηθεί στα Ορφικά Μυστήρια τηρούσαν με θρησκευτική ευλάβεια μυστικές διατάξεις, οι οποίες είχαν μεγάλη ομοιότητα με τις Πυθαγορικές αρχές. Οι Ορφικοί Ύμνοι, μύθοι και εξορκισμοί αν και γραμμένοι σε διαφορετικές εποχές από διαφορετικούς συγγραφείς εκφράζουν θέματα που εντάσσονται στα πλαίσια του Ορφισμού ως θρησκευτική τάση για κάποιους και ως θρησκεία ή ως αίρεση για κάποιους άλλους. Οι διδασκαλίες των Ορφικών πέρασαν στη φιλοσοφία και διοχετεύτηκαν στη χριστιανική σκέψη μέσω των νεοπλατωνικών.

Πηγή: mixanitouxronou.gr