Ποτίδαια: Η αρχαία πόλη του Θερμαϊκού Κόλπου

Η Ποτίδαια ήταν αρχαία πόλη του Θερμαϊκού Κόλπου στη Μακεδονία και ειδικότερα στην ανατολική ακτή του, κοντά στη χερσόνησο της Παλλήνης (σημερινής Κασσάνδρας) της Χαλκιδικής, ακριβώς στη θέση της σημερινής Νέας Ποτίδαιας.

Ήταν αρχαία δωρική πόλη που ιδρύθηκε από Κορίνθιους αποίκους γύρω στο 600 π.Χ., όπως σημειώνει ο Θουκυδίδης, και ίσως επί εποχής του Περιάνδρου, στα δυτικά της Χαλκιδικής, που τότε ανήκε στην ευρύτερη περιοχή της Θράκης. Η Ποτίδαια εμπορευόταν κυρίως με τη Μακεδονία.

Το 479 π.Χ. πολιορκήθηκε από τον Αρτάβαζο που ηγούνταν μεγάλης στρατιάς και συνόδευε τον Ξέρξη τον οποίον όμως η πόλη αντιμετώπισε νικηφόρα. Αργότερα υποχρεώθηκε να ενταχθεί στην Αθηναϊκή Συμμαχία, στην πραγματικότητα ως πόλη φόρου υποτελής. Παρά όμως την υποτέλειά της αυτή προς τους Αθηναίους, η Ποτίδαια συνέχισε να διατηρεί άριστες σχέσεις με την μητρόπολή της την Κόρινθο. Έτσι το 432 π.Χ. η Ποτίδαια αποστάτησε από την Αθηναϊκή Συμμαχία, συμμαχώντας με την Κόρινθο και τον Περδίκα. Η αποστασία παρέσυρε και άλλες πόλεις με συνέπεια να αποτελέσει μια από τις αιτίες του Πελοποννησιακού πολέμου.

Το 430 π.Χ., μετά τη Μάχη της Ποτίδαιας, η οποία στην πραγματικότητα ήταν διετής πολιορκία, η πόλη αναγκάσθηκε να παραδοθεί λόγω λιμού που είχε ενσκήψει όπου κατά τον Θουκυδίδη οι κάτοικοι έφθασαν στο σημείο να τρώνε πτώματα. Οι Αθηναίοι εγκατέστησαν στη συνέχεια 1.000 εποίκους κληρούχους, (αφού μετέφεραν τους Ποτιδαιείς κατοίκους στην Όλυνθο).

Στο τέλος του Πελοποννησιακού Πολέμου η Ποτίδαια περιήλθε στον έλεγχο των Λακεδαιμονίων, οπότε και συμμετείχε στο Κοινό των Χαλκιδέων. Το 363 π.Χ. οι Αθηναίοι την ανακατέλαβαν αλλά το 356 π.Χ. αναγκάσθηκαν να την εγκαταλείψουν στον Φίλιππο, ο οποίος την κατέστρεψε και παραχώρησε τα εδάφη της στην Όλυνθο.