Με ποιο σκεπτικό οι αρχαίοι Έλληνες ονόμασαν τους πλανήτες

Όλοι ξέρουμε τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος οι οποίοι συντροφεύουν τη Γη μας στο αένανο ταξίδι της γύρω από τον ήλιο. Αφροδίτη, Άρης, Δίας, Κρόνος, Ποσειδώνας, Ερμής, Ουρανός. Όλοι έχουν ονόματα θεοτήτων οι οποίες προέρχονται από την Αρχαία Ελλάδα.

Πώς όμως ο καθένας από αυτούς πήρε το συγκεκριμένο όνομα;

Πώς πήραν τα ονόματά τους οι πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος;

Χιλιάδες χρόνια πριν, πάρα πολλοί πολιτισμοί άρχισαν να παρατηρούν τον ουρανό και να μελετούν τα ουράνια σώματα. …

Όπως είναι φυσικό, αφού μιλάμε για ουρανό, κάθε τέτοιο σώμα ονομαζόταν με το όνομα κάποιας θεότητας αλλά όχι τυχαία. Ακόμη και σήμερα, η Παγκόσμια Αστρονομική Ένωση (ΙΑU) η οποία είναι αποκλειστικά υπεύθυνη για την ονοματοδοσία νέων πλανητών και σωμάτων που ανακαλύπτονται, αποδέχτηκε τις αρχαίες ονομασίες.

1. Αφροδίτη (Venus)

Σαν πλανήτης, κάθε άλλο παρά με τη θεότητα της ομορφιάς και του έρωτα μοιάζει. Στην ατμόσφαιρά της αναπτύσσονται τεράστιες θερμοκρασίες, η ατμοσφαιρική πίεση είναι 90 φορές μεγαλύτερη από της Γης, και είναι καλυμμένη συνεχώς από ένα σύννεφο κοσμικής σκόνης. Εκεί όμως οφείλεται και το όνομά της. Το σύννεφο αυτό αντανακλά το ηλιακό φως στο διάστημα, κάνοντας έτσι την Αφροδίτη, το τρίτο λαμπρότερο ουράνιο σώμα, μετά τον Ήλιο και τη Σελήνη, που φαίνεται από τη Γη. Αυτή της η λαμπρότητα, ειδικά κατά το ξημέρωμα, ενέπνευσε τους Ρωμαίους να ονομάσουν τον πλανήτη Venus (Αφροδίτη). Αφιέρωση στην πιο λαμπρή και όμορφη θεά.

2. Ερμής (Mercury)

Η πρώτη καταγραφή που έχουμε για τον πλανήτη αυτό, είναι από τον 14ο αιώνα π.Χ. όπου και περιγράφεται ως «ο πλανήτης που χοροπηδάει». Οι Αρχαίοι Έλληνες τον ονόμασαν Ερμή, προς τιμήν του φτεροπόδαρου θεού-αγγελιαφόρου, ονομασία που αργότερα υιοθέτησαν και οι Ρωμαίοι (Mercury). O Ερμής, είναι όντως ο πιο «γρήγορος» πλανήτης στο ηλιακό μας σύστημα. Ολοκληρώνει την περιστροφή του γύρω από τον Ήλιο σε μόλις 88 ημερολογιακές ημέρες, ενώ κινείται με ταχύτητα 50 km/sec γρηγορότερα από τους υπόλοιπους πλανήτες.

3. Δίας (Jupiter)

Για τον πλανήτη Δία, η εξήγηση είναι πολύ εύκολη. Είναι ο μεγαλύτερος πλανήτης του ηλιακού συστήματος. Η μάζα του είναι μεγαλύτερη από το σύνολο των μαζών όλων των υπολοίπων και σε τροχιά γύρω του, βρίσκονται 67 φεγγάρια. Λογικά λοιπόν οι Αρχαίοι Έλληνες αστρονόμοι του έδωσαν το όνομα του βασιλιά των θεών και οι Ρωμαίοι φυσικά συμφώνησαν (Jupiter).

4. Άρης (Mars)

Και εδώ τα πράγματα είναι απλά. Ο οξειδωμένος σίδηρος στην επιφάνεια του πλανήτη, σε συνδυασμό με τη «σκονισμένη» του ατμόσφαιρα, του προσδίδουν ένα κόκκινο χρώμα το οποίο μοιάζει με αίμα. Αίμα έχουμε στους πολέμους και θεός των πολέμων ήταν ο θεός Άρης. Ο δεύτερος σημαντικότερος θεός για τους Ρωμαίους μετά το Δία.

5. Κρόνος (Saturn)

Ο Κρόνος, ήταν ο πιο απομακρυσμένος από τους πλανήτες ο οποίος είχε παρατηρηθεί στα αρχαία χρόνια. Είναι ο πλανήτης που επιτρέπει τη μεγαλύτερη διάρκεια παρατήρησής του από όλους τους άλλους, καθώς λόγω της απόστασής του φαίνεται να κινείται πολύ αργά. Για το λόγο αυτό, οι Αρχαίοι Έλληνες του έδωσαν το όνομα του πατέρα του Δία, ο οποίος ήταν παράλληλα και ο πρώτος θεός αφιερωμένος στη αλλά θεωρούνταν και ο διαχειριστής του χρόνου (Κρόνος) και των εποχών που είναι πολύ σημαντικό για τις καλλιέργειες. Για τους Ρωμαίους, ήταν απλά ο πατέρας του Δία (Saturn).

6. Ουρανός (Uranus)

Ανακαλύφθηκε σχετικά πρόσφατα, μόλις το 1781, από τον Άγγλο αστρονόμο Sir William Herschel. Εκείνος τον ονόμασε αρχικά «Georgium Sidus» (Το αστέρι του Γεώργιου), προς τιμήν του Βασιλιά Γεωργίου του 3ου. Θεωρούσε πως στη σύγχρονη εποχή που ζούσε, δεν επιτρεπόταν να επιλέγονται ονόματα αρχαίων θεοτήτων. Τελικά, επικράτησε η ονομασία που έδωσε ο Γερμανός αστρονόμος Johann Elert Bode, ο οποίος επαναπροσδιόρισε την τροχιά του νέου πλανήτη. Επέλεξε το όνομα «Ουρανός», προς τιμήν του πατέρα του Κρόνου και κυρίου του ουρανού.

7. Ποσειδώνας (Neptune)

Είναι ο μοναδικός πλανήτης, ο οποίος δεν ανακαλύφθηκε με παρατήρηση, αλλά μέσω μαθηματικών υπολογισμών. Ο Άγγλος μαθηματικός και αστρονόμος John Couch Adams σε συνεργασία με τον Γάλλο συνάδελφό του Urbain Le Verrier. Οι δύο τους, μελετούσαν την τροχιά του πρόσφατα ανακαλυφθέντος Ουρανού, και διαπίστωσαν παρεκκλίσεις σε αυτή οι οποίες δικαιολογούνταν μόνο με την ύπαρξη κοντά του ενός ακόμη ουρανίου σώματος. Βασισμένος σε αυτά τα στοιχεία, ο Γερμανός αστρονόμος Johann Galle, ανακάλυψε το 1846 ένα νέο πλανήτη, επιβεβαιώνοντας τη θεωρία των Adams και Le Verrier.

Αρχικά ο Galle, πρότεινε ο πλανήτης να ονομαστεί La Verrier, προς τιμήν του Γάλλου συναδέλφου του, κάτι το οποίο δεν δέχθηκε η διεθνής αστρονομική κοινότητα της εποχής. Τελικά ο ίδιος ο Γάλλος έδωσε τη λύση, προτείνοντας το όνομα «Ποσειδώνας». Λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε Μεθάνιο που έχει η ατμόσφαιρα του πλανήτη, αυτός αποκτά το γαλάζιο χρώμα της θάλασσας, οπότε η ονομασία του αρχαίου θεού των θαλασσών ταίριαζε απόλυτα.

8. Γη (Earth)

Για χιλιάδες χρόνια, ο άνθρωπος δε θεωρούσε τη Γη ως πλανήτη, αλλά το κέντρο του σύμπαντος όπου τα πάντα κινούνταν γύρω από αυτή. Οι Έλληνες την ονόμασαν Γη, από τη Γαία η οποία προϋπήρχε με το Χάος και τον Έρωτα-Φάνη στη δημιουργία του Κόσμου. Η Γαία, στο επίπεδο της Κοσμογονίας, συμβολίζει την υλική πλευρά του Κόσμου και όχι μόνο τη Γη.

Το Earth, προέκυψε κατά τον 17ο αιώνα, όταν ο άνθρωπος ανακάλυψε πως κατοικεί σε πλανήτη που περιστρέφεται μαζί με τους υπόλοιπους γύρω από τον Ήλιο. Και ενώ για όλους τους πλανήτες επιλέχθηκαν ονόματα θεοτήτων, για αυτόν που μας φιλοξενεί, επιλέχθηκε το, μάλλον ρηχό Earth, το οποίο προέρχεται από την αγγλοσαξονική λέξη «ear», που σημαίνει «πέτρα».

9. Πλούτωνας (Pluto)

Είναι ο πιο πρόσφατα ανακαλυφθείς και ο μικρότερος από όλους. Τόσο μικρός που αρκετοί υποστηρίζουν πως δεν είναι καν πλανήτης. Όπως και να έχει, η ανακάλυψή του, οφείλεται στον Αμερικανό μαθηματικό και αστρονόμο Percival Lowell, ο οποίος μέσω μαθηματικών υπολογισμών, προέβλεψε την ύπαρξη του. Η θεωρία του επιβεβαιώθηκε 14 χρόνια μετά το θάνατό του, το 1930, όταν και εντοπίστηκε από το αστεροσκοπείο Lowell της Αριζόνα.

Η είδηση έκανε το γύρω του κόσμου, και το αστεροσκοπείο δέχθηκε πάνω από 1000 προτάσεις με ονόματα για το νέο πλανήτη. Τελικά κέρδισε η πρόταση μιας 11χρονης, η οποία ήταν λάτρης της Ελληνικής μυθολογίας. Πρότεινε το όνομα Πλούτωνας, με το σκεπτικό, πως ενώ οι επιστήμονες γνώριζαν ότι υπάρχει, ήταν για πολλά χρόνια «αόρατος» από τις παρατηρήσεις, όπως και ο θεός του κάτω κόσμου.