Ο Αστερισμός της Μεγάλης Άρκτου - Μυθολογία

Αν κοιτάξουμε το βράδυ προς το Βορρά, θα βρούμε εύκολα τον αστερισμό της Μεγάλης Άρκτου. Αποτελείται συνολικά από 138 άστρα. Τη Μεγάλη Άρκτο θα την αναγνωρίσουμε εύκολα από τα 7 λαμπρότερα άστρα της, που αν τα ενώσουμε με νοητές γραμμές σχηματίζουν ένα σχήμα σαν κατσαρόλα. Από τα 7 λαμπρότερα άστρα της, τα 4 σχηματίζουν ένα τετράπλευρο, το σώμα της Άρκτου, και τα υπόλοιπα 3 την ουρά της.

O αστερισμός της Μεγάλης Άρκτου είναι ο σπουδαιότερος αστερισμός τον βόρειου ημισφαιρίού, γνωστός από την αρχαιότητα. Πολλοί λαοί την ονομάζουν Άμαξα, γιατί τα 4 άστρα της αποτελούν το αμάξι και τους τροχούς τον, ενώ τα άλλα τρία το τιμόνι ή τα άλογα. Τη Μεγάλη Άρκτο ο Όμηρος την ονομάζει και Ελίκη, λόγω της συνεχούς περιστροφής της γύρω από το Βορρά, ενώ οι Ρωμαίοι την ονόμαζαν Άροτρο, και τα 7 άστρα που την αποτελούν Επτά Βόες.

Από αυτούς πήρε και το όνομά τον ο γειτονικός αστερισμός τον Βοώτη (ο βοσκός των βοδιών). Ακόμα, από τη λατινική τους μετάφραση «σέπτεμ τριόνες» (επτά βόδια) προήλθε η λατινική ονομασία τον Βορρά, μια και βρίσκονται κοντά σ' αυτόν.

Μυθολογία

Η πλούσια σε φαντασία Ελληνική μυθολογία συνδέει τη Μεγάλη Άρκτο με την ερωτική δραστηριότητα τον σκανταλιάρη Δία. Ο Δίας, λοιπόν, έβαλε στο μάτι την πανέμορφη Νύμφη Καλλιστώ, τη μονάκριβη κόρη τον Λυκάονα, βασιλιά της Αρκαδίας με τους 50 γιους. Η Καλλιστώ από την ερωτική της σχέση με το Δία γέννησε τον ήρωα Αρκάδα, γενάρχη των Αρκάδων.

Η παράνομη αυτή σχέση προκάλεσε, όπως ήταν επόμενο, τη ζήλια και την οργή της Θεάς Ήρας. 'Ετσι, για να εκδικηθεί, μεταμόρφωσε την πεντάμορφη Καλλιστώ σε αρκούδα. Η κακομοίρα η Καλλιστώ, μεταμορφωμένη σε αρκούδα, περιπλανιόταν χρόνια μέσα στα πυκνά δάση της Αρκαδίας, ώσπου κάποτε συνάντησε, παλικάρι πια, το γιο της τον Αρκάδα, που κυνηγούσε άγρια ζώα στο δάσος. Η Καλλιστώ επηρεασμένη από τη μητρική της αγάπη, ξεχνώντας ότι ήταν αρκούδα, έτρεξε να τον αγκαλιάσει.

Ο Αρκάδας όμως, όπως ήταν επόμενο, δεν αναγνώρισε τη μάνα τον. Βλέποντας μια αρκούδα να τον επιτίθεται, σήκωσε το δόρύ τον να τη σκοτώσει. Ο πανταχού παρών, όμως, Δίας, για να προλάβει τη μητροκτονία, μεταμόρφωσε και τον Αρκάδα σε Άρκτο. Μόνο τότε το μικρό αρκουδάκι αναγνώρισε τη μάνα του και έτρεξε χαρούμενο να κυλιστεί στα πόδια της.

Ο παντοδύναμος Δίας, για να τους γλιτώσει μια και καλή από την οργή της Ήρας, έστειλε και τους δύο στον ουρανό και τους έκανε αστερισμούς, για να χαίρονται εκεί αιώνια τις νύχτες ο ένας κοντά στον άλλο. Η μητέρα έγινε ο αστερισμός της Μεγάλης Άρκτου, η κορωνίδα τον βόρειού ημισφαιρίού τον ουρανού, και γιος της, ο Αρκάδας, ο αστερισμός της Μικρής 'Αρκτου.Η ζήλια, όμως, της 'Ηρας δε σταμάτησε εδώ.

Αφού έκανε μια ζωηρή σκηνή ζηλοτυπίας στον πονηρούλη Δία, θυμωμένη πολυ από τη μεγάλη τιμή που έκανε στη φίλη του και το γιο τους, έστειλε τη Θέτιδα να διατάξει τον Ωκεανό, που αντιπροσώπευε τον ουρανό, να μην επιτρέψει ποτέ στους αστερισμούς αυτούς να βρουν ξεκούραση στους κόλπους του. Απαγόρευσε , λοιπόν, στους δύο εχθρούς της να ανατέλλουν και να δύουν, για να μη λούζονται ποτέ στα υγρά βασίλεια του ωκεανού και να ξεκουράζονται. Έγιναν, δηλαδή, αειφανείς αστερισμοί.

'Ετσι, οι δύο Άρκτοι από τότε ουδέποτε ξεκουράζονται, ενώ τους καταδιώκει συνεχώς ο Αρκτούρος, ο επικεφαλής των Θηρευτικών Κυνών. H ονομασία της Μεγάλης Άρκτου συνδέεται με έναν αρχαϊκό αρκαδικό μύθο. Στη Μαντινεία της Αρκαδίας υπάρχει η εξής παράδοση: «Στους αρχαϊκούς χρόνους ο ουρανός ήταν κολλημένος με τη Γη, γυάλινος αλλά μεριές μεριές μαλακός. Κάποιοι κυνηγοί σκότωσαν σε ένα κυνήγι μιαν αρκούδα και κάρφωσαν το αρκουδοτόμαρο στον ουρανό. Έτσι, σχηματίστηκε η Μεγάλη Άρκτος, και τα καρφιά έγιναν τα άστρα της».