Το μήλο ως καρπός συνδέεται από την αρχαιότητα έως σήμερα με πολλές συμβολικές μυθολογικές ιστορίες, με προεξέχουσα αυτή του κήπου των πρωτόπλαστων στον κήπο του Παραδείσου. Το παράδοξο είναι πως το μήλο δεν αναφέρεται ως ο απαγορευμένος καρπός, στην παλαιά διαθήκη. Για ποιό λόγω επικράτησε λοιπόν, το μήλο ως ο απαγορευμένος καρπός;
Ως εισαγωγή στο θέμα θα χρησιμοποιήσω ένα απόσπασμα του Χρήστου Μαλεβίτση από το δοκίμιο του “ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΗ” από το βιβλίο του: “ΤΑ ΜΗΛΑ ΤΩΝ ΕΣΠΕΡΙΔΩΝ” (1984 Εκδόσεις IMAGO):
`«Οι δύο πόλοι, γύρω από τους οποίους στρέφεται το μεγαλείο και το δράμα του ανθρώπου είναι η γνώση και η δύναμη. Αλλά για τον άνθρωπο η δύναμη προέρχεται από τη γνώση. Γι’ αυτό εν τέλει το δράμα παίζεται στο επίπεδο της γνώσης. Η κοσμοϊστορική σημασία της γνώσης έγινε αντιληπτή από τα πανάρχαια χρόνια. Γι’ αυτό, τόσο το πνεύμα του Ισραήλ όσο και της Ελλάδος, έθεσαν το ζήτημα στο υψηλό επίπεδο της ρήξεως του ανθρώπου με το θείο. Και έχομε στη Βίβλο την εκμύθευση του δέντρου της γνώσεως, ενώ στην Ελληνική μυθολογία έχομε την εκμύθευση της αρπαγής της φωτιάς από τους θεούς, με αυτουργό τον Προμηθέα. Τονίζω και πάλι πως αυτοί οι δύο ευφυείς και βαθυνούστατοι λαοί αντελήφθησαν την κοσμοϊστορική σημασία της γνώσεως. Η γνώση δεν είναι ένα απλό συμβάν ανάμεσα στα άλλα. Είναι το κατ’ εξοχήν συμβάν της υπάρξεως. Πάντως και στις δύο περιπτώσεις το θείο ήταν αντίθετο. Διότι η γνώση αυτονομεί τον άνθρωπο και τον απομακρύνει από το θείο. Δεν πρέπει να αντιμετωπίσομε το ζήτημα ρηχά και να πούμε πως οι Θεοί εκπροσωπούν δυνάμεις “αντιδραστικές”, που απεχθάνονται την πρόοδο. Μας είναι πιο χρήσιμο να εννοήσουμε πως η αντίθεση συμβαίνει στο βάθος του πνεύματος, συνεπώς και οι δύο ροπές είναι εξίσου έγκυρες. Και αν ο κίνδυνος από τη γνώση δεν ήταν ορατός εδώ και χιλιάδες χρόνια, από τότε που ζει ο μύθος, τώρα πλέον είναι ορατός διά γυμνού οφθαλμού. Η γνώση απειλεί σύμπασα τη ζωή του πλανήτη. Ιδού που οι φόβοι της θεότητας, δηλαδή της έσχατης εσωτερικότητας, πηγαίνουν να επαληθευθούν».
Το μήλο είναι ένας καρπός τον οποίο τον συναντούμε πολύ συχνά και στην αρχαία Ελληνική μυθολογία. Ας ξεκινήσουμε από τον Πλάτωνα. Αναφέρει λοιπόν ο Πλάτωνας για τον αρχετυπικό άνθρωπο :
«… υπήρχε λοιπόν τότε το ανδρόγυνο, που και στην εμφάνιση και στο όνομα αποτελούσε συνδυασμό του αρσενικού και του θηλυκού" τώρα όμως δεν υφίσταται πια αλλά το όνομα χρησιμεύει σαν βρισιά. Έπειτα ολόκληρο το σώμα κάθε ανθρώπου ήταν στρογγυλό…... ο Ζευς σκέφτηκε , θα τους κόψω τον καθένα στη μέση, κι έτσι και ασθενέστεροι θα είναι και χρησιμότερει σ' εμάς… Ο Ζευς μηχανεύτηκε κάτι άλλο, μεταθέτοντας τα γεννητικά τους όργανα μπροστά γιατί προηγουμένως τα είχαν κι αυτά προς τα έξω και η γονιμοποίηση και η γέννηση γινόταν όχι επάνω τους αλλά στη γη, όπως και στα τζιτζίκια..!
Τα μετέθεσε λοιπόν έτσι αυτά μπροστά και έκανε ώστε μ' αυτά να γίνεται η γονιμοποίηση μέσα τους, με το αρσενικό μέσα στο θηλυκό…Είναι λοιπόν από τόσο παλιά ο έρωτας έμφυτος στους ανθρώπους και τους επαναφέρει στην αρχαία φύση, και επιχειρεί να κάνει από τα δύο ένα, και να γιατρέψει την ανθρώπινη φύση. Ο καθένας λοιπόν από μας είναι κομμάτι ανθρώπου, σαν κομμένος από ένα στα δύο, όπως οι γλώσσες τα ψάρια, κι αναζητεί πάντοτε ο καθένας το κομμάτι που του λείπει…»
Έκτοτε λοιπόν με τον χωρισμό σε άντρες και γυναίκες αρχίζει η αναπαραγωγή των ανθρώπων με την γνωστή μέθοδο. O Προμηθέας τους χαρίζει τον θεϊκό σπινθήρα και τιμωρείται γι αυτό. Η γνώση όμως της θνητότητας αφενός οριοθετεί τον άνθρωπο, και αφετέρου τον ξεχωρίζει από το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο . Είναι η συνειδητοποίηση του πεπερασμένου σε σχέση με το άπειρο, του Θεϊκού με το ανθρώπινο, άρα σηματοδοτεί τον πνευματικό άνθρωπο και τις μεταφυσικές του ανησυχίες...
Ο Όμηρος βάζει στο στόμα του Αχιλλέα τα ακόλουθα λόγια προς την Βρισηίδα κατά την διάρκεια του Τρωικού Πολέμου: «Θα σου πω ένα μυστικό. Ένα μυστικό που δεν το διδάσκουν στους ναούς. Οι Θεοί ζηλεύουν το ανθρώπινο γένος πότε θα πεθάνουν και πως η κάθε στιγμή για αυτούς μπορεί να είναι και η τελευταία ..Τα πάντα είναι πιο όμορφα επειδή είμαστε καταδικασμένοι, να πεθάνουμε, καθώς ζούμε μόνο μία φορά...»
Που αλλού συναντάμε το μήλο ως σημείο έριδας και καταστροφής; Όταν έγινε ο γάμος του Πηλέα, µε την θαλασσινή νεράιδα, τη Θέτιδα, την κόρη του Νηρέα, ήταν καλεσμένοι όλοι οι θεοί και οι θεές. Μόνο την Έριδα δεν κάλεσαν, τη θεά της φιλονικίας, γιατί όπου πήγαινε έσπερνε µίσος και καβγάδες. Εκείνη θύμωσε πολύ κι πήγε στο γάμο αόρατη κι άφησε στο τραπέζι ένα µήλο ολόχρυσο, που πάνω του είχε γράψει: «στην ομορφότερη».
Οι Θεές άρχισαν τότε να µαλώνουν για το ποια ήταν η ομορφότερη που θα έπαιρνε το µήλο. Ρώτησαν και το Δία, µα αυτός δεν ήθελε να στενοχωρήσει καμιά από τις τρεις θεές. Γι’ αυτό είπε να πάνε στο βουνό Ίδη, δίπλα στην Τροία, όπου ο Πάρης, ο γιος του βασιλιά Πρίαμου, έβοσκε το κοπάδι του σε µια πλαγιά, για να διαλέξει εκείνος την ομορφότερη θεά. Πέταξαν λοιπόν οι τρεις θεές, μαζί µε τον Ερμή, στην Ίδη και στάθηκαν μπροστά στο ξαφνιασμένο βασιλόπουλο. Ο Ερµής τού είπε το θέλημα του Δία και του έδωσε το χρυσό µήλο της Έριδας.
Τότε η Ήρα τού έταξε να τον κάνει τον πιο μεγάλο βασιλιά, η Αθηνά τον πιο γενναίο και σοφό πολεμιστή και η Αφροδίτη να του βρει την πιο όμορφη γυναίκα για να την παντρευτεί. O Πάρης, αφού το καλοσκέφτηκε, έδωσε το χρυσό µήλο στην Αφροδίτη.Η Ήρα και η Αθηνά έφυγαν θυμωμένες, ενώ η Αφροδίτη φανέρωσε στον Πάρη πως η ωραία Ελένη, η γυναίκα του Μενέλαου, του βασιλιά της Σπάρτης, ήταν η ομορφότερη στον κόσμο και τον συµβούλεψε να πάει να την πάρει.
Τι υποκρύπτει η ιστορία; Η Ήρα συμβολίζει το πνεύμα (ΑΗΡ), η Αθηνά την νόηση. Η Αφροδίτη (όχι η Ουράνια) το κάλος στην μορφή -υλη. Η επιλογή διαμέσω του Πάρη, γίνεται στο κάλος της μορφής. Ο αιθερικός –αρχετυπικός άνθρωπος εγλωβίζεται στην ύλη αγαπά την μορφή όπως ο Νάρκισσος… Το πάντρεμα της νόησης με την ύλη φέρει τεράστια ευθύνη τόσο απέναντι στο άτομο όσο απέναντι και στην φύση στην οποία κυριαρχεί.
Το μήλο μυθολογικά σχετίζεται με την Αφροδίτη. Ο καρπός της μηλιάς συνδέεται άρρηκτα με τη λατρεία της θεάς Αφροδίτης. Ο Μήλος από τη Δήλο μετέβη στην Κύπρο όπου γνώρισε τον Άδωνη, τον τοπικό βασιλιά με τον οποίο δημιούργησε μια ισχυρή φιλία. Ο βασιλιάς του έδωσε για σύζυγο μια συγγενή του, την Πελία, η οποία ήταν πιστή στη λατρεία της Αφροδίτης. Οι δύο νέοι ερωτεύονται παράφορα και ο καρπός της ένωσής τους ήταν ένα όμορφο αγόρι που το έταξαν στη θεά Αφροδίτη και στο ιερό της. Το παιδί πήρε το όνομα του πατέρα.
Όταν ο Άδωνης πέθανε αρκετά νωρίς, ο Μήλος έπαθε κατάθλιψη και κρεμάστηκε από ένα δέντρο το οποίο από τότε πήρε το όνομά του δηλαδή μηλέα ή μηλιά. Η Πελία, βαθιά απελπισμένη, κρεμάστηκε από απόγνωση στο ίδιο δέντρο. Η Αφροδίτη συγκινημένη από τον έρωτα του ζευγαριού, αποφάσισε να διατηρήσει τη μνήμη τους. Έτσι μεταμόρφωσε την Πελία σε περιστέρι, που έγινε το ιερό πτηνό της και τον Μήλο σε καρπό, το γνωστό μήλο, σύμβολο της θεάς. Ο Ηρακλής επίσης αναζητά τα μήλα των Εσπερίδων, γιατί πάλι τα μήλα ;
Οι Εσπερίδες (Ο αριθμός των Εσπερίδων δεν αναφέρεται πάντα ο ίδιος. Άλλοι λένε πως ήταν δυο, άλλοι τρείς και ο Απολλόδωρος στην Βιβλιοθήκη του βιβλί Β΄, κεφ.5,παραγρ.1) τέσσερις τις οποίες μάλιστα ονομάζει: Η Αίγλη, η Ερύθεια, η Εσπερία και η Αρέθουσα: «…Ἑσπερίδες ἐφύλαττον, Αἴγλη Ἐρύθεια Ἑσπερία Ἀρέθουσα…») κόρες της νύχτας κατοικούσαν σε ένα νησί πέρα από τον Άτλαντα στο δυτικό άκρο της γης. Στο νησί υπήρχε ένας πολύ όμορφος κήπος γεμάτος από χρυσούς καρπούς που τους είχε χαρίσει η θεά Γη και τους φύλαγε ένας δράκος γιος του Τυφώνα και της Έχιδνας με εκατό κεφάλια, ο ο οποίος δεν κοιμόταν ποτέ.
Προκειμένου να πάρει τα τρία μήλα ο Ηρακλής έπεισε τον Άτλαντα να πάει να του τα φέρει, ενώ ο ίδιος προσφέρθηκε εν τω μεταξύ, να τον αντικαταστήσει και να σηκώσει το βάρος του ουρανού πάνω στην πλάτη του. Ο Άτλαντας αφού εκτέλεσε την αποστολή, δεν ήθελε πλέον να ξαναπάρει τη θέση του και να σηκώσει το βάρος του ουρανού. Ο Ηρακλής όμως τα κατάφερε με πονηριά και αφού πήρε τα μήλα τα πήγε στον Ευρυσθέα, ο οποίος τα χάρισε στον Ήρωα και αυτός με τη σειρά του, τα χάρισε στην προστάτιδα του την Αθηνά Παλλάδα - θεά της σωφροσύνης και της γνώσης.
Στον μύθο των Εσπερίδων εμφανίζεται πάλι εκείνη η βασανιστική απόκτηση της γνώσης και της αθανασίας στην οποία μπορεί να φτάσει ο άνθρωπος, μόνο αν έχει περάσει μέσα από μακροχρόνιες και σκληρές δοκιμασίες…
Πηγές: xletsos-basilhs, elhalflashbacks, Εικόνα © Αρχαία Ελληνικά
Reviewed by Αρχαία Ελληνικά
on
Τρίτη, Δεκεμβρίου 04, 2018
Rating:
Δεν υπάρχουν σχόλια: