Παλλάς του Βελλετρίου

Η Παλλάς του Βελλετρίου είναι αριστουργηματικό έργο γλυπτικής τέχνης της αρχαίας Ελλάδας. Ονομάζεται έτσι, επειδή το μόνο πλήρες αντίγραφο που σώζεται σήμερα βρέθηκε στο Βελλέτριο της Ιταλίας και εκτίθεται στο Λούβρο.

Το αρχικό καλλιτέχνημα ήταν κατασκευασμένο από χαλκό. Σήμερα διασώζεται ένα καλοδιατηρημένο πλήρες αντίγραφο από μάρμαρο, καθώς και πολλά μαρμάρινα αντίγραφα της κεφαλής.

Το άγαλμα παριστάνει την θεά Αθηνά σε μεγαλοπρεπή πόζα. Στηρίζεται στο αριστερό πόδι, με το δεξί πόδι να αναπαύεται στο πλάι. Ο δεξιός βραχίονας είναι υπερυψωμένος και κρατάει το κοντάρι του δόρυτος που με το άλλο άκρο του ακουμπάει στην γη. Το δεξί χέρι λείπει από τον αγκώνα και κάτω και έχει αντικατασταθεί. Ο αριστερός βραχίονας είναι ενωμένος με τον κορμό του σώματος. Το δεξί χέρι λείπει επίσης από τον καρπό και κάτω. Υπάρχει ένα χάλκινο νόμισμα της Αθήνας, που έχει την ίδια αναπαράσταση, και γι' αυτό ξέρουμε ότι το άγαλμα αυτό της Αθηνάς κρατούσε στην ανοιχτή δεξιά παλάμη ένα αργυρό ομοίωμα της Νίκης.

Φοράει δωρικό μάλλινο πέπλο με περίτεχνες πτυχές, ενώ είναι οπλισμένη με ένα φίδι ζωντανό που την προφυλάγει. Στο στήθος φοράει την αιγίδα με φίδια. Η κεφαλή καλύπτεται από κράνος κορινθιακού τύπου.
Το άγαλμα παρουσιάζει την Αθηνά με μεγαλοπρέπεια. Χωρίς να τονίζει ιδιαίτερα την πολεμική υπεροχή, δίνει έμφαση στην σοφία.

Η στάση του αγάλματος αυτού έγινε πρότυπο για πολλούς ανδριάντες αυτοκρατόρων της Ρωμαϊκής εποχής, ενώ η κεφαλή του αγάλματος έχει πολλές ομοιότητες με την περίφημη προτομή του Περικλή.

Το καλλιτεχνικό στυλ και τα χαρακτηριστικά της κεφαλής και του πέπλου κάνουν σαφώς τον προσδιορισμό του καλλιτέχνη. Το άγαλμα είναι της εποχής του Περικλή λίγο πριν της έκρηξης του Πελοποννησιακού πολέμου. Από το Αθηναϊκό νόμισμα που την απεικονίζει συμπεραίνουμε ότι στόλιζε την Αθήνα.

Ο καλλιτέχνης όμως μάλλον δεν προέρχεται από την σχολή του Φειδία, αλλά ίσως είναι ο Κρεσίλας που έκανε και την προτομή του Περικλή. Το άγαλμα ίσως να ήταν η περίφημη Αθηνά Σωτήρα που στόλιζε το ιερό του Δία Σωτήρα στον Πειραιά.