Στην Ακρόπολη του Περικλή

«Hρακλή πάμε!», είπε χαρούμενος ο Δημήτρης Εφραίμογλου, διευθύνων σύμβουλος του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού (ΙΜΕ), στον τεχνικό που ελέγχει τους προτζέκτορες της «Θόλου».

Ακίνητη στη βελούδινη πολυθρόνα, στο ημισφαιρικό «θέατρο» εικονικής πραγματικότητας του ΙΜΕ, ένιωθα ως μέλος ενός διαστημικού πληρώματος που προσγειώνεται στον 5ο αι. π.Χ., στα χρόνια του Περικλή. Ως διά μαγείας, μπροστά μας υψώνονται τα κτίρια του Ιερού Βράχου της Ακρόπολης, εντυπωσιακά, με πολύχρωμες λεπτομέρειες.

Επιβλητικές πόρτες ανοίγουν σε απόσταση αναπνοής, αποκαλύπτοντας δωμάτια με αγάλματα, αντικείμενα, όπλα, και γύρω ναούς και άλλα κτίρια, όπως το σπίτι των Αρρηφόρων, των κοριτσιών που επιλέγονταν για να υπηρετήσουν επί έναν χρόνο τη θεά Αθηνά. Το δωμάτιο με τα κρεβατάκια τους ανοίγει διάπλατα, μαζί και ο χώρος όπου έπαιζαν μπάλα, όταν δεν έπρεπε να βοηθήσουν στην ύφανση του πέπλου της θεάς, με το οποίο έντυναν το ξύλινο άγαλμα στο Ερεχθείο, στη γιορτή των Παναθηναίων.

Νέα παραγωγή

Όσο διαρκεί η συναρπαστική εμπειρία εμβύθισης στον εικονικό κόσμο, οι φωνές των μουσειοπαιδαγωγών Νίκης Τσιούνη και Παναγιώτας Στελλάκη μοιάζουν να ανήκουν στο πλήρωμα της χρονοκάψουλας, που μας ξεναγεί σε έναν χαμένο κόσμο: στα Ιερά του Διός Πολιέως και της Αρτέμιδος Βραυρωνίας, στη Χαλκοθήκη, στον γλυπτό διάκοσμο του Παρθενώνα με το χρυσελεφάντινο άγαλμα της θεάς Αθηνάς.

Μια περιπλάνηση σε όλα τα μεγάλα έργα της αθηναϊκής αρχιτεκτονικής, όταν η Αθήνα πρωταγωνιστούσε σε πολιτικό, στρατιωτικό και καλλιτεχνικό επίπεδο, είναι η νέα διαδραστική παραγωγή που ξεκίνησε στη «Θόλο» του Κέντρου Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος», στην οποία συνέβαλε ο καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας Πάνος Βαλαβάνης. Ένας από τους πιο αγαπητούς στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, άμεσος και εύληπτος, που έχει επισημάνει πολλές φορές ότι «στον Παρθενώνα, όπως και σε όλα τα μεγάλα έργα, τίποτε δεν είναι τυχαίο».

Το κομψοτέχνημα του Καλλικράτη που ορθώνεται δεξιά μας είναι ο ναός της Αθηνάς Νίκης. Τα Προπύλαια στην είσοδο του Ιερού Βράχου, «τα μνημειωδέστερα της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής», μοιάζουν με αγκαλιά που υποδέχεται χιλιάδες επισκέπτες. Η Πινακοθήκη με τους πίνακες και τα ανάκλιντρα θυμίζει λέσχη για επισήμους...

Να και η Αθηνά Πρόμαχος, πανύψηλη, γύρω στα 9 μέτρα, έργο του Φειδία που στήθηκε το 460 π.Χ. στην Ακρόπολη. Η αιχμή του δόρατος και το λοφίο του κράνους της φαίνονταν από τη θάλασσα. Στο μακρόστενο κτίριο κοντά στο νότιο τείχος βλέπουμε πώς ήταν η Χαλκοθήκη, όπου φύλαγαν αναθήματα, όπλα, την περιουσία της θεάς.

Το Ερεχθείο ήταν ο σημαντικότερος ναός στην Ακρόπολη γιατί εκεί φυλασσόταν το πανάρχαιο ξύλινο άγαλμα της θεάς στο οποίο τοποθετούσαν κάθε τέσσερα χρόνια το νέο πέπλο των Παναθηναίων. «Ένα ιδιότυπο και πολυσύνθετο οικοδόμημα που, ενώ είναι ναός, δεν έχει συμμετρία και κανονικότητα». Αλλά το βλέμμα παγιδεύεται στην επίπεδη οροφή, η οποία, αντί για κίονες, στηρίζεται από έξι γυναικεία κορμιά, ύψους 2,20 μέτρων. Οι Καρυάτιδες, με την ελαφρά κίνηση του ενός ποδιού, σαν σε πομπή, έργα διαφορετικών γλυπτών που αντέγραψαν κάποιο πρωτότυπο, ξαφνιάζουν με τα χρωματιστά τους ρούχα.

Ο Παρθενώνας

Από εκεί με ταχύτητα φτάνουμε στο κορυφαίο επίτευγμα της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής, τον Παρθενώνα. Είναι κτισμένος από 16.500 μαρμάρινα μέλη και 9.000 μαρμάρινα κεραμίδια. Η ευμετρία του, «η ισορροπημένη σχέση ανάμεσα στις τρεις διαστάσεις του» και οι εκλεπτύνσεις του, «όπως ονομάζονταν οι λεπτότατες και αδιόρατες αποκλίσεις από την κανονικότητα», κάνουν το μνημείο μοναδικό. Με πόση λεπτομέρεια αποκαλύπτεται ο γλυπτός διάκοσμος!

Στα τρίγλυφα, στις μετόπες, στα αετώματα, το μπλε χρώμα συναγωνίζεται το κόκκινο και το πράσινο. Στις μορφές, τα μέρη του σώματος των ανδρών έχουν καφέ χρώμα, ενώ των γυναικών λευκό. Ομως, η μεγαλοπρέπεια κρύβεται στο εσωτερικό του Παρθενώνα, όταν αντικρίζεις το ύψους 12,75 μ. χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς Παρθένου, έργο του Φειδία. Τα γυμνά μέρη του σώματος ήταν φτιαγμένα από ελεφαντόδοντο, τα ρούχα της από χρυσό. Ακόμη και τα σανδάλια ήταν διακοσμημένα και οι σόλες τους είχαν ανάγλυφη παράσταση κενταυρομαχίας. Η δεξαμενή νερού μπροστά στο άγαλμα εξασφάλιζε την απαραίτητη υγρασία για το ελεφαντόδοντο, δημιουργούσε όμως και ατμόσφαιρα μυστηρίου σαν άνοιγε η πόρτα και το αεράκι προκαλούσε κυματισμούς στο νερό.

Το Ηρώδειο

Το ταξίδι ολοκληρώνεται με τη μετακλασική Ακρόπολη και αυτό που μας μένει είναι η ημικυκλική στέγη του Ηρωδείου, που δεν ακουμπούσε σε εσωτερικά στηρίγματα, για να μην εμποδίζει τους 6.000 θεατές. Αυτό το ωδείο με την εντυπωσιακή πολυώροφη πρόσοψη, γεμάτη κόγχες για τα αγάλματα, ήταν δωρεά του πάμπλουτου Αθηναίου φιλόσοφου Ηρώδη του Αττικού, στη μνήμη της αγαπημένης του συζύγου Ρήγιλλας.

Η ξενάγηση στην «Κ» ολοκληρώθηκε, τα φώτα ανάβουν και ο Δημήτρης Εφραίμογλου μαζί με τη σύζυγό του, Σοφία Κουνενάκη – Εφραίμογλου (αντιπρόεδρο του ΙΜΕ και επικεφαλής του «Ελληνικού Κόσμου»), μιλούν με ικανοποίηση για την καινούργια παραγωγή. Ήταν ακριβώς πριν από 20 χρόνια όταν το Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός κόσμος» έφερε έναν... νέο κόσμο στην Αθήνα, αξιοποιώντας τη σύγχρονη τεχνολογία σε όλες του τις δραστηριότητες. Το 2005 ακολούθησε η «Θόλος». Εντυπωσιακή αρχιτεκτονική, 2.260 τ.μ., ημισφαιρική επιφάνεια προβολής κλίσης 23 μοιρών. Πεντακόσια άτομα περνούν από εδώ καθημερινά. Ακόμη περισσότεροι είναι οι επισκέπτες του Σαββατοκύριακου, που κάνουν την οδό Πειραιώς στο ύψος 254 να μοιάζει με πολύβουο μελίσσι. «Όταν φτιάξαμε την “Κιβωτό”, ο υπεύθυνος του τμήματος των θεματικών μουσείων της Silicon Graphics μας είπε “θα γίνετε θύμα της επιτυχίας σας”. Είχε δίκιο. Τα Σαββατοκύριακα έφτανε κόσμος από την περιφέρεια και διαμαρτυρόταν που δεν έβρισκε θέση. Η “Θόλος” στην ουσία ήταν κάτι που ζητούσε το κοινό μας», λέει ο Δ. Εφραίμογλου.

Ήταν προσωπικό του στοίχημα. Η ιδέα προέκυψε το 1994 στη μεγαλύτερη έκθεση υπολογιστών στις ΗΠΑ. «Ήταν λίγο πριν από τον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας και μας έδειξαν ένα πρόγραμμα του αμερικανικού στρατού, πώς να αποφεύγουν τους ακροβολιστές μπαίνοντας σε μια έρημη πόλη. Σκέφτηκα τότε ότι θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε αυτή την τεχνολογία για καλό σκοπό, για τον πολιτισμό μας. Έτσι γεννήθηκε η “Θόλος”».

Ο τρόπος με τον οποίο μίλησε ο καθηγητής Wolfram Hoepfner, όταν είδε την παραγωγή για την αρχαία Μίλητο, «ήταν σαν να μου έδωσε το Νομπέλ». «Ο άνθρωπος που έχει ανασκάψει όλη τη Μικρά Ασία, μεταξύ άλλων και τη Μίλητο, μου είπε: “Eχω καλύτερη αίσθηση του πώς ήταν οι αρχαίες πόλεις βλέποντας αυτή την αναπαράσταση”». Οι εντυπώσεις τριών μαθητριών στο βιβλίο των επισκεπτών: «Όταν μας είπαν ότι θα πάμε σε ένα μουσείο, είπαμε όλες με μια φωνή “όχι”. Θα σας ξανάρθουμε!» ήταν επίσης δικαίωση.

Η Σοφία Κουνενάκη – Εφραίμογλου προσθέτει ότι «όλα έγιναν χωρίς καμία επιχορήγηση», όμως περισσότερο την απασχολεί το μέλλον. «Η συνεργασία του ΙΜΕ με τον Δήμο Ηγουμενίτσας είναι η αρχή της εξωστρέφειας στην περιφέρεια. Όταν το κοινό δεν μπορεί να έρθει στην Αθήνα, πάει το ΙΜΕ στην πόλη του. Επόμενος στόχος μας είναι η Κρήτη και η Σαντορίνη. Όσο για την καινούργια μας παραγωγή, θα είναι αφιερωμένη στην Κνωσό».

Πηγή: Γ. Συκκά, Καθημερινή