Επιστήμονες λύνουν το μυστήριο της υψηλής ποιότητας ήχου στο Θέατρο της Επιδαύρου

Θέατρο στην Επίδαυρο. Πιστοποίηση: Hansueli Krapf /Wikimedia Commons/ CC BY-SA 3.0

---

Το αρχαίο μυστήριο της εξαιρετικής ποιότητας ήχου στο αρχαίο Ελληνικό θέατρο της Επιδαύρου λύθηκε επιτέλους, υποστηρίζουν ερευνητές σε πρόσφατη μελέτη.

Οι επιστήμονες αναρωτιούνται για την υψηλή ποιότητα ήχου του θεάτρου της Επιδαύρου εδώ και δεκαετίες, αναπτύσσοντας ορισμένες θεωρίες στην πορεία.

Το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου σχεδιάστηκε από τον Πολύκλειτο τον 4ο αιώνα π.Χ. Οι αρχικές 34 σειρές επεκτάθηκαν στη Ρωμαϊκή εποχή κατά άλλες 21 σειρές. Χωράει έως και 14.000 άτομα.

Το θέατρο θαυμάζεται για την εξαιρετική ακουστική του, η οποία επιτρέπει σχεδόν τέλεια καταληπτότητα των μη ενισχυμένων προφορικών λέξεων από το προσκήνιο και στους 14.000 θεατές, ανεξάρτητα από τη θέση τους.

Μερικοί μάλιστα ισχυρίζονται ότι το κοινό μπορεί να ακούσει μια καρφίτσα ή ένα σπίρτο να πέφτει από οποιοδήποτε κάθισμα του θεάτρου.

Πολλοί έχουν προτείνει θεωρίες για τον ήχο στο θέατρο της Επιδαύρου

Με το πέρασμα των χρόνων αναπτύχθηκαν αρκετές θεωρίες προκειμένου να εξηγηθεί το φαινόμενο, τόσο από ακαδημαϊκούς όσο και από ερασιτέχνες.

Μερικές από αυτές τις θεωρίες προτείνουν ότι οι επικρατούντες άνεμοι μεταφέρουν ήχους ή ότι καλύπτουν τις φωνές.

Ερευνητές στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Τζόρτζια ανακάλυψαν ότι το ασβεστολιθικό υλικό των καθισμάτων παρέχει ένα αποτέλεσμα φιλτραρίσματος, καταστέλλοντας τις χαμηλές συχνότητες των φωνών - ελαχιστοποιώντας έτσι τον θόρυβο του πλήθους στο φόντο.

Επιπλέον, οι σειρές από ασβεστολιθικά καθίσματα αντανακλούν υψηλές συχνότητες πίσω προς το κοινό, ενισχύοντας το αποτέλεσμα, σημείωσε το Live Science.

«Όταν αντιμετώπισα για πρώτη φορά αυτό το πρόβλημα, σκέφτηκα ότι η επίδραση της υπέροχης ακουστικής οφειλόταν στα επιφανειακά κύματα που σκαρφάλωσαν στο θέατρο χωρίς σχεδόν καμία απόσβεση. Ενώ μεταφέρονταν οι φωνές των ερμηνευτών, δεν περίμενα ότι οι χαμηλές συχνότητες ομιλίας είχαν επίσης φιλτραριστεί σε κάποιο βαθμό», είπε ο μηχανολόγος μηχανικός Nico Declercq.

Είναι εκπληκτικό όμως ότι οι Έλληνες κατασκευαστές του θεάτρου μάλλον δεν κατάλαβαν τις αρχές που οδήγησαν στην εξαιρετική ακρόαση του ήχου από τη σκηνή.

Άλλοι αμφισβητούν την ποιότητα της ακουστικής στην Επίδαυρο

Η εφημερίδα Guardian αναφέρει ότι έρευνα που διεξήχθη από τον Constant Hak, επίκουρο καθηγητή στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Αϊντχόβεν, και την ομάδα του, υποδηλώνει ότι τέτοιοι ισχυρισμοί είναι κάτι περισσότερο από Eλληνικός μύθος.

Σε μια σειρά εργασιών συνεδρίων, που περιελάμβαναν επίσης πειράματα στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού και στο θέατρο του Άργους, ο Χακ και οι συνεργάτες του περιγράφουν πώς δοκίμασαν τους ισχυρισμούς.

Χρησιμοποίησαν 20 μικρόφωνα, τοποθετώντας το καθένα σε 12 διαφορετικές τοποθεσίες γύρω από το θέατρο της Επιδαύρου, μαζί με δύο μεγάφωνα, ένα στο κέντρο της «σκηνής» –ή ορχήστρας– και ένα στο πλάι.

Και τα δύο ηχεία έπαιξαν, με μια μικρή καθυστέρηση μεταξύ τους, έναν ήχο που έσερνε από χαμηλή σε υψηλή συχνότητα, με τα ηχεία σε πέντε διαφορετικούς προσανατολισμούς. Συνολικά έκαναν περίπου 2.400 ηχογραφήσεις.

Στη συνέχεια, η ομάδα χρησιμοποίησε τα δεδομένα για να υπολογίσει την ένταση του ήχου σε διαφορετικά σημεία του θεάτρου.

Στη συνέχεια έκαναν μια σειρά εργαστηριακών ηχογραφήσεων ήχων, συμπεριλαμβανομένης της πτώσης ενός νομίσματος, του σχίσιμου χαρτιού και ενός ατόμου που ψιθύριζε, και τα έπαιξαν στους συμμετέχοντες, οι οποίοι προσάρμοσαν την ένταση των ήχων μέχρι να τους ακούσουν από το θόρυβο του περιβάλλοντος.

Τα αποτελέσματα τροφοδοτήθηκαν στη συνέχεια στους υπολογισμούς της ομάδας για να αποκαλυφθεί πόσο μακριά από την ορχήστρα θα ακούγονταν οι διαφορετικοί ήχοι.

Ενώ ο ήχος ενός κέρματος που πέφτει ή το σκίσιμο χαρτιού θα ήταν αισθητός σε ολόκληρο το θέατρο, θα μπορούσε να ακουστεί μόνο ως κέρμα ή χαρτί στη μέση των καθισμάτων.

Για μία παράσταση, η κατάσταση ήταν χειρότερη, ενώ ένας ψίθυρος θα ήταν κατανοητός μόνο σε όσους βρίσκονταν στα μπροστινά καθίσματα.

Περαιτέρω εργασία, βασισμένη στα μεγάφωνα που παίζουν φωνές, αποκάλυψε ότι μόνο όταν οι ηθοποιοί μιλούσαν δυνατά θα ήταν κατανοητά τα λόγια τους στα πιο μακριά από την ορχήστρα καθίσματα.

Τα ευρήματα αυτά αμφισβητήθηκαν από μια ομάδα Ελλήνων επιστημόνων που υποστηρίζουν ότι οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν δεν ήταν επιστημονικές.