Γιατί τα Ελληνικά νησιωτικά σπίτια είναι γαλανόλευκα

Τα εμβληματικά μπλε και λευκά Ελληνικά σπίτια της Σαντορίνης. Credit: Greek Reporter

Παγκοσμίου φήμης προορισμοί όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη είναι άμεσα αναγνωρίσιμοι στις φωτογραφίες, εν μέρει χάρη στην ξεχωριστή αρχιτεκτονική τους. Οι influencers λατρεύουν να βγάζουν φωτογραφίες μπροστά από τα ασβεστωμένα σπίτια και τις μπλε πινελιές και τις πόρτες των νησιών. Γιατί όμως τα Ελληνικά νησιωτικά σπίτια είναι γαλανόλευκα;

Πολλοί αναγνωρίζουν το μπλε και το λευκό ως τα εμβληματικά χρώματα της Ελλάδας. Είναι τα χρώματα της σημαίας. Είναι επίσης τα χρώματα της λαμπερής θάλασσας και του ουρανού, συνώνυμα με την όμορφη Μεσόγειο.

Ωστόσο, στα νησιά των Κυκλάδων, ο διακριτικός μπλε και άσπρος χρωματισμός των σπιτιών δεν βασίζεται στον συμβολισμό των χρωμάτων στην Ελλάδα. Στην πραγματικότητα, υπήρχαν αρκετοί λόγοι πίσω από αυτό το εμβληματικό χαρακτηριστικό της Ελληνικής νησιωτικής αρχιτεκτονικής, και οι περισσότεροι από αυτούς ήταν αρκετά πρακτικοί.

Δροσιά στα νησιωτικά σπίτια το καλοκαίρι

Πολλά σπίτια σε νησιά όπως η Μύκονος, η Πάρος και η Νάξος χτίστηκαν αρχικά από πέτρα. Αυτή ήταν μια πρακτική απόφαση αφού υπήρχε λίγο ξύλο στο βραχώδες νησιωτικό τοπίο του Αιγαίου.

Ωστόσο, οι πέτρες είχαν συνήθως σκούρο χρώμα. Αυτό παρουσίαζε πρόβλημα τα ηλιόλουστα Ελληνικά καλοκαίρια. Το φως του ήλιου που χτυπά κάτω στα σπίτια θα απορροφηθεί από τις σκούρες πέτρες, κάνοντας το εσωτερικό αφόρητα ζεστό.

Έτσι οι κάτοικοι άρχισαν να βάφουν τις πέτρες λευκές, σε μια προσπάθεια να δροσίσουν τους εσωτερικούς τους χώρους. Η διαδικασία λειτούργησε, με αποτέλεσμα πιο δροσερά, πιο άνετα νησιωτικά σπίτια.

Πώς η χολέρα επηρέασε τον σχεδιασμό του σπιτιού

Στη συνέχεια, το 1938, μια εθνική τάξη επιτάχυνε τη διάδοση αυτής της νέας σχεδιαστικής αισθητικής.

Εκείνη την εποχή, η Ελλάδα υπέφερε από ξέσπασμα χολέρας κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά. Σε μια προσπάθεια να περιορίσει την ασθένεια, διέταξε τους πολίτες να ασπρίσουν τα σπίτια τους.

Αυτό μπορεί να ακούγεται παράξενο σήμερα, αλλά το άσπρο που χρησιμοποιήθηκε για τη βαφή των σπιτιών περιείχε ασβεστόλιθο. Ο ασβεστόλιθος είναι ένα ισχυρό απολυμαντικό και δεν υπήρχαν πολλά άλλα σε κοινή χρήση εκείνη την εποχή.

Έτσι, οι Έλληνες πολίτες άσπρισαν τα σπίτια τους για να βοηθήσουν στην απολύμανσή τους και στη μείωση της εξάπλωσης της χολέρας.

Τι γίνεται με το μπλε χρώμα των ελληνικών νησιωτικών σπιτιών;

Το Ελληνικό νησί της Αμοργού, που δείχνει παλιούς ανεμόμυλους στο ψηλότερο σημείο του. Πίστωση: Wikimedia Commons

Αν και το μπλε είναι το πιο κοινό χρώμα για πόρτες και παντζούρια στα νησιά των Κυκλάδων, δεν είναι το μόνο. Στην πραγματικότητα, αν περπατήσετε σε πολλά νησιά, θα παρατηρήσετε τόνους κόκκινου, πράσινου και καφέ, εκτός από το μπλε.

Ωστόσο, το ζωηρό μπλε χρώμα εξακολουθεί να κυριαρχεί στο κυκλαδίτικο τοπίο. Γιατί αυτό;

Λοιπόν, εξαρτάται από το κόστος. Ψαράδες και άλλοι θαλασσοπόροι έβαφαν τα παράθυρα και τα παντζούρια τους με ότι περίσσευε αφού έβαψαν τη βάρκα τους. Και λόγω των στοιχείων που χρησιμοποιήθηκαν για τη δημιουργία του, το μπλε ήταν συνήθως το φθηνότερο χρώμα βαφής.

Το μπλε που χρησιμοποιούνταν στα Ελληνικά νησιώτικα σπίτια ήταν φτιαγμένο από ένα μείγμα ασβεστόλιθου και ενός καθαριστικού που ονομάζεται «λουλάκι». Το Λουλακί ήταν ένα είδος μπλε ταλκ που οι περισσότεροι νησιώτες είχαν εύκολα διαθέσιμο στο σπίτι. Επομένως, το μπλε χρώμα ήταν ένα πολύ εύκολο χρώμα για να το φτιάξουν.

Η στρατιωτική δικτατορία επιβάλλει το χρωματολόγιο στα Ελληνικά νησιά

Τα όμορφα χρώματα των Ελληνικών νησιωτικών σπιτιών έγιναν υποχρεωτικά κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής δικτατορίας που κατέλαβε την Ελλάδα το 1967. Το καθεστώς πίστευε ότι τα χρώματα θα ενέπνεαν τον πατριωτισμό και αντανακλούσαν τον Ελληνικό εθνικισμό.

Τελικά, ψήφισαν νόμο το 1974 για να επιβάλει το βάψιμο των Ελληνικών νησιωτικών σπιτιών σε μπλε και άσπρο.

Αν και αυτοί οι κανονισμοί έχουν χαλαρώσει τώρα, τα μπλε και άσπρα χρώματα των Ελληνικών νησιών έχουν γίνει τεράστια έλξη για τους ταξιδιώτες. Ως εκ τούτου, πολλοί νησιώτες επιλέγουν να τα διατηρήσουν. Τελικά, αυτό συμβαίνει τόσο για τους πρακτικούς λόγους που άρχισαν να χρησιμοποιούν αυτά τα χρώματα όσο και γιατί είναι καλά για τον τουρισμό.

Περιπλανώμενοι στα νησιά των Κυκλάδων σήμερα, οι επισκέπτες μπορούν εύκολα να βρουν σπίτια με αυθεντικές γήινες πέτρες ή ελαφρώς διαφορετικά χρώματα. Ωστόσο, το μπλε και το λευκό εξακολουθούν να κυριαρχούν στον Ελληνικό νησιωτικό σχεδιασμό, καθώς και η εικόνα που έχουν οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο για τα Ελληνικά νησιά.