Βρέθηκαν καλάθια φρούτων 2.200 ετών στην υποβρύχια πόλη του Ηρακλείου

Ένα καλάθι με φρούτα - με φρούτα ακόμα μέσα - ανακαλύφθηκε στα ερείπια της υποθαλάσσιας πόλης του Ηρακλείου της Αιγύπτου από δύτες αυτή την εβδομάδα. Credit: Facebook/The Archaeologist

Καλάθια με φρούτα - με φρούτα ακόμα μέσα - που είναι άνω των 2.200 ετών ανακαλύφθηκαν πρόσφατα στα ερείπια της Θώνης-Ηρακλείου, της αρχαίας χαμένης πόλης κοντά στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.

Η πόλη, κάποτε ο σύνδεσμος των εμπορικών δρόμων της Μεσογείου στην Ελληνιστική εποχή, βυθίστηκε κάτω από τα κύματα τον δεύτερο αιώνα π.Χ. ως αποτέλεσμα σεισμών και παλιρροϊκών κυμάτων που ρευστοποίησαν το έδαφος από κάτω της.

Επιβλητικοί ναοί, όπως αυτός που ήταν αφιερωμένος στον Αμόν, ή τον Ηρακλή, έπεσαν στο νερό και παρέμειναν ανέγγιχτοι μέχρι το έτος 2000, όταν τους ανακάλυψε ο Γάλλος δύτης Franck Goddio και έφερε πολλούς από αυτούς στην επιφάνεια.

Όταν έπεσαν οι πέτρες παγίδευσαν βάρκες και φορτίο κάτω από αυτές, διατηρώντας τις στον πηλό του βυθού. Αυτό εξασφάλισε ότι οι θεαματικές ανακαλύψεις, όπως το πρόσφατο εύρημα του Goddio ενός Ελληνικού/αιγυπτιακού ξύλινου πλοίου, θα προστατεύονταν από τη φθορά του χρόνου.

Οσιριανά αγαλματίδια από θεούς και θεές που βρέθηκαν στον πυθμένα της θάλασσας στο αρχαίο Ηράκλειο από τον Franck Goddio. Περαιτέρω ανασκαφές αυτού του ίδιου τύμβου έδωσαν τη φανταστική ανακάλυψη ενός άθικτου καλαθιού με φρούτα της ίδιας εποχής. Φωτογραφία: Saint Louis Art Museum.org/ Christoph Gerigk ©Franck Goddio/Hilti Foundation

Κανείς όμως δεν περίμενε να ανακαλύψει ένα άθικτο καλάθι - πλήρες με τα φρούτα - σχεδόν 2200 χρόνια αργότερα.

Το ξύλινο αγγείο, μαζί με εκατοντάδες αρχαία κεραμικά αγγεία και αμφορείς —μερικοί από αυτούς προορίζονταν για χρήση σε ταφές— καθώς και χάλκινοι θησαυροί ανακαλύφθηκαν πρόσφατα στα νερά που περιείχαν τα ερείπια της θρυλικής πόλης Θώνης-Ηρακλείου στα ανοικτά των ακτών της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο.

Το πλοίο είχε αγκυροβολήσει σε μια προβλήτα στο κανάλι που κυλούσε κατά μήκος της νότιας όψης του ναού όταν συνέβη η καταστροφή. Οι πεσμένοι ογκόλιθοι προστάτευσαν στην πραγματικότητα αυτό το αρχαίο Ελληνικό ναυάγιο καρφώνοντάς το στον πυθμένα από το βαθύ κανάλι, το οποίο στη συνέχεια γέμισε με πηλό και τα συντρίμμια του ιερού. Το ναυάγιο βρίσκεται κάτω από 5 μέτρα (15 πόδια) σκληρού πηλού, αναμεμειγμένο με τα υπολείμματα του ναού.

Καλάθι με φρούτα από το Ηράκλειο τα τελευταία θεαματικά ευρήματα στην τοποθεσία της χαμένης πόλης

Σχεδόν ως εκ θαύματος, το αρχαίο Ελληνικό πλοίο εντοπίστηκε μόνο μέσω της χρήσης ενός πρωτοτύπου σόναρ αιχμής που ονομάζεται «sub-bottom profiler».

«Τα ευρήματα γρήγορων γαλέρων αυτής της περιόδου παραμένουν εξαιρετικά σπάνια», εξηγεί ο Goddio, «το μόνο άλλο παράδειγμα μέχρι σήμερα είναι το Punic Marsala Ship από το 235 π.Χ.

Τα ερείπια της πόλης βυθίστηκαν ακόμη περισσότερο στον πήλινο βυθό της θάλασσας τον όγδοο αιώνα μ.Χ., μετά από περαιτέρω φυσικές καταστροφές, συμπεριλαμβανομένων πρόσθετων σεισμών και παλιρροϊκών κυμάτων.

Μια γαλέρα της εποχής των Πτολεμαίων ανακαλύφθηκε πρόσφατα στις ακτές της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου από τον δύτη Frank Goddio. Τεράστια τετράγωνα από τον κατεστραμμένο ναό του Αμούν στη Θώνη-Ηράκλειο έπεσαν στην κορυφή μιας γαλέρας που ήταν αγκυροβολημένη εκεί κοντά. Το καλάθι με φρούτα βρέθηκε 350 μέτρα μακριά από το σκάφος. Δεύτερος αιώνας π.Χ. Credit: Christoph Gerigk/Franck Goddio/IEASM.

Η πόλη χρησίμευε ως το μεγαλύτερο λιμάνι της Αιγύπτου στη Μεσόγειο Θάλασσα ακόμη και πριν ο Μέγας Αλέξανδρος ιδρύσει την Αλεξάνδρεια το έτος 331 π.Χ., με την πρόθεση αυτή η πόλη να γίνει πρωτεύουσά του.

Ένα από τα μεγαλύτερα αρχαιολογικά ευρήματα των τελευταίων χρόνων έγινε το 1999 και το 2000, όταν ο Goddio ανακάλυψε και έφερε στην επιφάνεια τα μνημεία της αρχαίας πόλης, που βρισκόταν για περισσότερα από δύο χιλιάδες χρόνια σε βάθος μόλις 30 μέτρων.

Πολλά από τα τεράστια αγάλματα που ανήκαν στον ναό του Άμωνα/Ηρακλή ήταν σε σχεδόν τέλεια κατάσταση, μερικοί από τους θησαυρούς που έφερε στην επιφάνεια παρουσιάστηκαν σε έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου το 2016.

Ο Goddio, που εδώ και καιρό είχε συνηθίσει να βρίσκει θησαυρούς αρχαιολογικών θησαυρών στη χαμένη πόλη του Ηρακλείου, εξέφρασε την απόλυτη έκπληξή του για το τελευταίο του εύρημα, λέγοντας στον Guardian ότι τα καλάθια με φρούτα που βρέθηκαν πιο πρόσφατα ήταν «απίστευτα», καθώς ήταν ανέγγιχτα για περισσότερα από 2.000 χρόνια.

Στην πιο εκπληκτική ανακάλυψη όλων, τα καλάθια ήταν ακόμα γεμάτα με τον καρπό ενός αφρικανικού φοίνικα που ήταν ιερός για τους αρχαίους Αιγύπτιους. Επιπλέον υπήρχαν και σπόροι σταφυλιού, οι οποίοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για συμπίεση για την παραγωγή λαδιού.

Όμορφη αρχαία Ελληνική κεραμική που ανακαλύφθηκε από τον δύτη Frank Gauddio στα ανοιχτά της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου. Πολύτιμα κτερίσματα, μεταξύ των οποίων και κάποια εισαγόμενα Ελληνικά κεραμικά, χρησιμοποιήθηκαν για ταφικούς σκοπούς από τους Έλληνες αποίκους στη Θώνη-Ηράακλείου. Τέλη πέμπτου αιώνα – αρχές τέταρτου αιώνα π.Χ. Credit: Christoph Gerigk/Franck Goddio/IEASM.

Τα καλάθια μπορεί να είχαν σχέση με τελετές κηδείας. Ο Goddio είπε στους δημοσιογράφους ότι είχαν τοποθετηθεί μέσα σε ένα υπόγειο δωμάτιο, συμβάλλοντας στην πιθανότητα να διατηρηθούν.

Βρισκόταν στον ίδιο χώρο όπου ανακαλύφθηκε η ταφική κεραμική, πάνω σε τύμβο ή τύμβο που είχε κατασκευαστεί πάνω από τάφους. Ο τύμβος είχε μήκος περίπου 60 μέτρα με πλάτος 8 μέτρα (197 πόδια επί 26,24 πόδια)

Τα ευρήματα αυτά χρονολογούνται δύο αιώνες πριν από την καταστροφή της πόλης, στις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ., την εποχή της μεγαλύτερης άνθησης της πόλης, όταν στη Θώνη-Ηρακλείου ζούσαν Έλληνες έμποροι και άλλοι Έλληνες.

Νέα ευρήματα τμήμα τύμβου που περιέχει Ελληνική κεραμική και ένα «εξαιρετικό» χρυσό φυλαχτό

Ο Ελληνικός λαός είχε επιτραπεί να εγκατασταθεί στην περιοχή κατά την ύστερη φαραωνική περίοδο, καθώς ήταν γνωστοί για τις ικανότητές τους ως έμποροι και αυτή η περιοχή έλεγχε την είσοδο της Αιγύπτου στις εκβολές του Κανωπικού κλάδου του Νείλου.

Στους Έλληνες επετράπη ακόμη και να κατασκευάσουν τους δικούς τους θρησκευτικούς ναούς, συμπεριλαμβανομένου του αφιερωμένου στον θεό Αμούν, ή τον Ηρακλή.

Ο Goddio εξήγησε στους συνεντεύξεις ότι ο τύμβος «είναι ένα είδος νησιού που περιβάλλεται από κανάλια. Σε αυτά τα κανάλια, βρήκαμε μια απίστευτη ποσότητα από μπρούντζο, συμπεριλαμβανομένων πολλών αγαλματιδίων του Όσιρι (του αρχαίου Αιγυπτιακού θεού της γονιμότητας).

«Σε εκείνο το νησί, (ήταν) κάτι τελείως διαφορετικό. Βρήκαμε εκατοντάδες κεραμικά, το ένα πάνω από το άλλο. Πρόκειται για εισαγόμενες κεραμικές, κόκκινες σε μαύρες φιγούρες από την Αττική περίοδο».

Στον τύμβο δεν βρέθηκαν μόνο τα εντυπωσιακά αττικά αγγεία και αμφορείς, αλλά και καθρέφτες και ποσότητες αγαλματιδίων.

Ίσως το πιο συναρπαστικό είναι ότι ο Goddio ανακάλυψε επίσης εκτεταμένα στοιχεία καύσης, τα οποία πιστεύει ότι υποδηλώνουν ότι υπήρξε μια «θεαματική» τελετή που ουσιαστικά απαγόρευε σε κανέναν να εισέλθει ξανά στη συγκεκριμένη τοποθεσία - μέχρι τώρα.

Παραδόξως, ο τύμβος φαίνεται να ήταν σφραγισμένος για εκατοντάδες χρόνια, δήλωσε ο Goddio, καθώς κανένα από τα τεχνουργήματα που βρήκε δεν ήταν από τις αρχές του τέταρτου αιώνα π.Χ. — παρά το γεγονός ότι η πόλη άκμασε για αρκετές εκατοντάδες χρόνια μετά, όταν τελικά βυθίστηκε κάτω από τα κύματα.

Ο Goddio δήλωσε: «Υπάρχει κάτι πολύ περίεργο εδώ. Αυτός ο χώρος έχει χρησιμοποιηθεί ίσως μία φορά, δεν έχει αγγίξει κανείς ποτέ πριν, για έναν λόγο που δεν μπορούμε να καταλάβουμε προς το παρόν. Είναι μεγάλο μυστήριο».

Ο υποβρύχιος αρχαιολόγος λέει ότι ελπίζει να βρει απαντήσεις σε αυτό το αίνιγμα σε κάποιους από τους ίδιους τους θησαυρούς. Τα νεότερα ευρήματά του περιλαμβάνουν και άλλα αντικείμενα που με βάση τον άνθρακα σπάνια επιβιώνουν περισσότερο από μερικές εκατοντάδες χρόνια κάτω από το νερό, συμπεριλαμβανομένων των καλοδιατηρημένων υπολειμμάτων ενός ξύλινου καναπέ για συμπόσια.

Επιπλέον, είπε ο Goddio, υπήρχε επίσης ένα μεγάλο αττικό βάζο και ένα χρυσό φυλαχτό που είπε ότι ήταν «εξαιρετικής ποιότητας».

Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Υποβρύχιας Αρχαιολογίας, ή IEASM, διευθύνεται από τον Goddio. Το Ινστιτούτο συνεργάζεται στενά με το Υπουργείο Τουρισμού και Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου και έχει την υποστήριξη του Ιδρύματος Hilti, το οποίο καθιστά δυνατά ιστορικά ευρήματα όπως αυτά.

Οι νεότερες ανακαλύψεις του Goddio θα μελετηθούν και θα διατηρηθούν πριν εκτεθούν σε μουσεία, ώστε το κοινό να μπορεί να τις δει.

Παρά τις πολλές συγκλονιστικές ανακαλύψεις που έχουν γίνει ήδη στην τοποθεσία τα τελευταία 20 χρόνια, ο Goddio λέει ότι υπάρχουν πολύ περισσότερα. Μέχρι στιγμής, λέει, μόνο το 3% περίπου της βυθισμένης πόλης έχει εξερευνηθεί.