Η Σαντορίνη υπερηφανεύεται για την πρώτη ζωγραφική σκηνή της φύσης στην Ευρωπαϊκή Ιστορία της Τέχνης

Λεπτομέρεια ανοιξιάτικη νωπογραφία. Δημόσιος τομέας

Η ανοιξιάτικη τοιχογραφία που βρέθηκε στην τοποθεσία Ακρωτήρι της Ύστερης Εποχής του Χαλκού στη Σαντορίνη θεωρείται ο πρώτος πίνακας μιας σκηνής της φύσης στην ευρωπαϊκή ιστορία της τέχνης.

Ονομάζεται επίσης η τοιχογραφία του δωματίου των κρίνων, που βρίσκεται στο συγκρότημα Δέλτα της τοποθεσίας, η τοιχογραφία της Άνοιξης έχει αποτελέσει μεγάλο θέμα συζήτησης μεταξύ αρχαιολόγων και ιστορικών τέχνης.

Η τοιχογραφία, η οποία καλύπτει τρεις τοίχους του μικρού δωματίου, έχει εγείρει ερωτήματα σχετικά με τον σκοπό του δωματίου.

Το πιο σημαντικό, το εικονογραφικό νόημα των εικόνων έχει προβληματίσει ερευνητές και μελετητές, οδηγώντας σε διχασμένες απόψεις σχετικά με τη συμπεριφορά των ιπτάμενων χελιδονιών.

Η σημασία του Ακρωτηρίου της Σαντορίνης

Η ανακάλυψη της τοιχογραφίας της Άνοιξης στο Ακρωτήρι αποκαλύπτει πολλά για τον Ελληνικό πολιτισμό της Μέσης και Πρώιμης Ύστερης Εποχής του Χαλκού (20ος-17ος αιώνας π.Χ.).

Το Ακρωτήρι ήταν ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του Αιγαίου κατά τους προϊστορικούς χρόνους. Οι πρώτοι οικισμοί στο Ακρωτήρι χρονολογούνται από την Ύστερη Νεολιθική Εποχή, τουλάχιστον από την 4η χιλιετία π.Χ.

Κατά την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού (3η χιλιετία π.Χ.) υπήρχε οικισμός στο Ακρωτήρι. Κατά τη Μέση και την Πρώιμη Ύστερη Εποχή του Χαλκού ο οικισμός επεκτάθηκε και έγινε ένα από τα σημαντικότερα αστικά κέντρα και λιμάνια του Αιγαίου.

Η μεγάλη του έκταση 200 περίπου στρεμμάτων, η άριστη πολεοδομική του οργάνωση, το πολύ προηγμένο αποχετευτικό και υδραυλικό δίκτυο, τα περίτεχνα πολυώροφα κτίρια με την εξαιρετική τοιχογραφική διακόσμηση, τα πλούσια έπιπλα και είδη οικιακής χρήσης μαρτυρούν την προηγμένη ανάπτυξή του, όπως δείχνουν τα ανασκαφικά ευρήματα.

Το Προϊστορικό Μουσείο Θήρας στη Σαντορίνη στον αρχαιολογικό χώρο του Ακρωτηρίου. Πίστωση: Rt44/Wikipedia CC BY-SA 4.0

Τα διάφορα εισαγόμενα προϊόντα που βρέθηκαν μέσα στα κτίρια δείχνουν το εύρος του δικτύου των πολιτιστικών συνδέσεων του Ακρωτηρίου. Η πόλη είχε στενές σχέσεις με τη Μινωική Κρήτη αλλά ήταν επίσης σε επαφή με την ηπειρωτική Ελλάδα, τα Δωδεκάνησα, την Κύπρο, τη Συρία και την Αίγυπτο.

Η ζωή στην πόλη έληξε απότομα το τελευταίο τέταρτο του 17ου αιώνα π.Χ., όταν οι κάτοικοί της αναγκάστηκαν να την εγκαταλείψουν λόγω καταστροφικών σεισμών.

Η έκρηξη του ηφαιστείου που ακολούθησε κάλυψε την πόλη με λάβα και στάχτη, δημιουργώντας μια προστατευτική ασπίδα που άφησε ανέπαφα τα κτίρια και το περιεχόμενό τους, όπως στην Πομπηία.

Οι τοιχογραφίες στο Ακρωτήρι είναι ιδιαίτερα σημαντικές για τη μελέτη της Mινωικής τέχνης γιατί διατηρούνται πολύ καλύτερα από αυτές που ήταν ήδη γνωστές από την Κνωσό και άλλες τοποθεσίες της Κρήτης.

Οι μελετητές προτείνουν ότι η καταστροφή του Ακρωτηρίου πιθανώς ενέπνευσε τον Πλάτωνα να γράψει την ιστορία της Ατλαντίδας.

Οι ερωτήσεις γύρω από την ανοιξιάτικη τοιχογραφία

Η ανοιξιάτικη τοιχογραφία, όπως όλες οι Mινωικές τοιχογραφίες, έχει ζωηρά χρώματα, που κυμαίνονται από κόκκινα και πορτοκαλί, έως μαύρο, μπλε και μοβ, ακόμη και λευκό.

Τα χρώματα κατασκευάστηκαν από θρυμματισμένη ορυκτή σκόνη και βάφτηκαν σε υγρό ή στεγνό ασβέστη σοβά, που εφαρμόστηκε στον τοίχο.

Μια χημική διαδικασία γνωστή ως ενανθράκωση λαμβάνει χώρα όταν ο σοβάς στεγνώνει και ο ασβέστης αντιδρά με το διοξείδιο του άνθρακα στον αέρα, στερεώνοντας τη χρωστική ουσία στον σοβά.

Η ανοιξιάτικη τοιχογραφία ολόκληρη στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα. Πίστωση: Paolo Villa/Wikimedia Commons CC BY-SA 4.0

Οι τοιχογραφίες του Ακρωτηρίου απεικονίζουν τον φυσικό κόσμο με ζώα και φυτά ή ψάρια και θαλασσινά τοπία.

Επίσης, εκεί ζωγραφίστηκαν θηλαστικά και μυθολογικά πλάσματα, όπως ταύροι, αντιλόπες και μαϊμούδες, πάπιες και χελιδόνια, καθώς και γρύπες.

Αποσπασματικά στοιχεία τοιχογραφιών έχουν βρεθεί σε πολλούς διαφορετικούς τύπους κτηρίων στο Ακρωτήρι, υποδηλώνοντας ότι αυτή η μορφή διακόσμησης δεν περιοριζόταν στους πλούσιους, αλλά την απολάμβαναν όλοι.

Ωστόσο, οι ακαδημαϊκοί είναι μπερδεμένοι με τα πουλιά στην ανοιξιάτικη τοιχογραφία. Τα χελιδόνια φλερτάρονται ή η συμπεριφορά τους είναι διαφορετική;

Μαλώνουν, ή παίζουν; Τα κρίνα στον τοίχο και οι πολύχρωμοι βράχοι οδηγούν τον θεατή να σκεφτεί πολλές άλλες ερμηνείες.

Συμβολίζει τον κύκλο της φύσης καθώς τα πουλιά τρέφονται από τα κρίνα; Ή μήπως είναι η αναγέννηση της φύσης την Άνοιξη, με τα χελιδόνια να χαίρονται και να παίζουν χαρούμενα;

Ανεξάρτητα από το πραγματικό νόημα των πουλιών, η Ανοιξιάτικη Νωπογραφία παραμένει η πρώτη σκηνή της φύσης στην Ευρωπαϊκή ιστορία της τέχνης.