Καλαβριανή: Η διάλεκτος των αρχαίων Ελληνικών αποικιών της Μεγάλης Ελλάδας

Η Καλαβριανή διάλεκτος Γκρίκο, είναι διάλεκτος των Ελλήνων της Κάτω Ιταλίας στην περιοχή της Καλαβρίας στην νότια Ιταλία. Αποτελεί την μια από τις 2 κύριες διάλεκτους των Γκρίκο, με την άλλη να είναι η διάλεκτος Γκρίκο ανατολικότερα στην περιοχή της Απουλίας.

Η γλώσσα ταξινομείται από την ΟΥΝΕΣΚΟ ως απειλούμενη με εξαφάνιση,και ο αριθμός των ομιλητών της στην περιοχή θεωρείται πως είναι περίπου 2.000 με 13.000.

Ταξινομείται από τον οργανισμό του Εθνολόγου ως διάλεκτος της νέας ελληνικής γλώσσας με την έννοια της σύγχρονης καθομιλούμενης γλώσσας των Ελληνικών γλωσσών, όπως τα ποντιακά και τα τσακωνικά, καθώς η καλαβριανή εκδοχή θεωρείται πως είναι κοντινότερα στα νέα Ελληνικά.

Η καλαβριανή διάλεκτος δεν είχε ποτέ εκτεταμένη χρήση, όπου εκτός από την καθημερινή επικοινωνία μεταξύ των ομιλητών της δεν απέκτησε ποτέ κάποιον σημαντικό ρόλο στην τοπική αυτοδιοίκηση, λογοτεχνία, ή εκκλησιαστικά ζητήματα. Η χρήση της διαλέκτου έχει τις ρίζες της στην εποχή των αρχαίων Ελληνικών αποικιών της Μεγάλης Ελλάδας, ενώ κατά τον Μεσαίωνα η ευρύτερη περιοχή διατέλεσε από το 536 έως το 1071 υπό την διοίκηση των Βυζαντινών -ως θέμα της Καλαβρίας-, έως ότου κατακτήθηκε από τους Νορμανδούς.

Η γλώσσα δοκιμάστηκε ιδιαίτερα τον 20ό αιώνα ειδικά κατά την περίοδο της φασιστικής Ιταλίας καθώς η χρήση της ακολουθούνταν από στίγμα μη ιταλικότητας και αποθαρρύνονταν ενεργά από τις αρχές.

Σήμερα η γλώσσα χρησιμοποιείται σε 9 κωμοπόλεις της περιοχής της Μποβέσια, στις οποίες περιλαμβάνονται η Μπόβα Σουπεριόρε, Ρογκούντι, Γκαλιτσιάνο, Κοριό ντι Ρογκούντι, Μπόβα Μαρίνα, και η πόλη της Ρέτζιο ντι Καλάμπρια.

Στα χαρακτηριστικά της γλώσσας είναι πως δεν διατηρεί το τελικό -ς, π.χ. η λέξη γάϊδαρος προφέρεται ως γκάνταρο / gadaro, ενώ για την γραφή της χρησιμοποιείται η λατινική γραφή αντί για το Ελληνικό αλφάβητο.

Υπάρχουν 2 περιοδικά σε κυκλοφορία στην περιοχή, το I Riza (Η Ρίζα) το οποίο είναι τρίγλωσσο σε γκρίκο, ιταλικά, και νέα ελληνικά και εκδίδεται κάθε 4 μήνες, και το CUMELCA το οποίο εκδίδεται κάθε 3.

Δείγμα κειμένου