Το πάνθεον των Σουμερίων

Ινάννα - Η βασίλισσα του ουρανού

Η λατρεία της Ινάννα εντοπίζεται για πρώτη φορά σε μια από τις αρχαιότερες και σημαντικότερες πόλεις των Σουμερίων, την Ουρούκ, (στα ελληνικά Ορχόη ή Ωρύγεια), που ήταν χτισμένη στα ανατολικά του ποταμού Ευφράτη. Η Ινάννα που το όνομά της στα σουμεριακά σήμαινε, «βασίλισσα του ουρανού», αποκαλούνταν επίσης «η Αγία Παρθένος».

Σύμφωνα με την παράδοση των Σουμερίων ήταν κόρη του κυρίαρχου του ουρανού, Άνου. Πρόκειται για θεά δισυπόστατη. Με τη μια της υπόσταση ήταν η προστάτιδα του πολέμου και του κυνηγιού. Για το λόγο αυτό λατρευόταν με αφοσίωση και από τους πολεμοχαρείς Ασσύριους. Με τη δεύτερη φύση της εκπροσωπούσε τη γονιμότητα και τον ερωτισμό και γι αυτό θεωρούνταν προστάτις των ιερόδουλων, οι οποίες γίνονταν ιέρειες των ναών της.

Η Ινάννα στο μύθο αναφέρεται ως η κλέφτρα των «εξουσιών» και των «νόμων» του κόσμου τις οποίες άρπαξε από τον πάνσοφο δημιουργό του και ευεργέτη των ανθρώπων, θεό Ένκι για να τις μεταφέρει στην αγαπημένη της Ουρούκ. Σε άλλον, επίσης βασικό μύθο των Σουμερίων, της «Καθόδου στον Κάτω Κόσμο», η Ινάννα με τη δεύτερη υπόσταση της, δηλαδή της γονιμότητας και της αναγέννησης, κατεβαίνει στον Κόσμο των Νεκρών για να διεκδικήσει μερίδιο εξουσίας από την αδερφή της, την Ερεσκιγκάλ, η οποία τον διαφέντευε.

Η Ερεσκιγκάλ, τυφλωμένη από οργή με την πράξη της αδερφής της, διατάζει τον θάνατό της. Αυτομάτως όμως με το θάνατο της Ινάννα προκάλεσε και τη παύση της ζωής κάθε φυτού και ζώου της φύσης. Η άρση της τιμωρίας που επέβαλλε στην Ινάννα και η ανάσταση της προϋπέθετε αφενός την παρέμβαση του θεού Ένκι, που ως κυρίαρχος του κόσμου ήταν ο μόνος που μπορούσε να την αναστρέψει, αφετέρου μια βαριά θυσία από τη μεριά της Ερεσκιγκάλ: την αντικατάσταση της Ινάννα από τον ίδιο τον σύζυγο της, τον Ταμμούζ. Από τότε η Ερεσκιγκάλ στερούνταν τον αγαπημένο της Ταμμούζ ο οποίος (όπως η Περσεφόνη του ελληνικού μύθου), ήταν υποχρεωμένος να μεταβαίνει στον Άδη τους μισούς μήνες κάθε χρόνου.

Η Ινάννα εξαιτίας της ερωτικής φύσης της ήταν η πρώτη θεότητα που, ως άλλη Αφροδίτη, σχετίστηκε από τους Μεσοποτάμιους λαούς με τον ίδιο πλανήτη που αναγνωριζόταν ως ο πρώτος πρωϊνός και ο πρώτος βραδινός φωτεινότερος αστέρας. Κατά τόπους απαντώνταν επίσης και με τα ονόματα, Νινσιάννα: "Άστρο του Αυγερινού", και Νουουγιγάνα, "Ιερόδουλος των Ουρανών". Το σύμβολό της ήταν το οκτάκτινο αστέρι που οι Σουμέριοι το χρησιμοποίησαν σε παραλλαγή του πεντάκτινου της Αφροδίτης. Μετά τη Σουμεριακή χρήση το αστέρι μοιάζει να εξαφανίζεται και να επανέρχεται ως πεντάκτινο από τους Πυθαγόρειους οι οποίοι το χρησιμοποίησαν ως σύμβολο του ανθρώπου.

Η Ινάννα από τους Βαβυλώνιους ονομάστηκε Ιστάρ, ενώ από τους Σημίτες Αστάρτη. Οι πιο μεγαλοπρεπείς από τους ναούς της βρίσκονταν στην Ουρούκ και στη Βαβυλώνα. Στη φωτογραφία μας βλέπουμε τμήμα της πρόσοψης του ναού της Ινάννα από την πόλη Ουρούκ απ’ όπου αποσπάστηκε. Εκτίθεται στο Μουσείο Ασιατικού πολιτισμού του Βερολίνου.

Από Βάσω Μαγγανάρη, The Mythologists

Πηγές: “Η καθημερινή ζωή στη Βαβυλώνα και την Ασσυρία”, Ζωρζ Κοντενό, εκδόσεις Παπαδήμα

Εγκυκλοπαίδεια Υδρόγειος