Τα άγνωστα μουσεία του Πανεπιστημίου Αθηνών

Κι όμως, μερικά από τα πιο ενδιαφέροντα μουσεία της Αθήνας μας είναι εντελώς άγνωστα.

Και δεν είναι ένα δύο, αλλά ένα ολόκληρο δίκτυο που καλύπτει μεγάλο εύρος ενδιαφερόντων. Είναι τα Μουσεία του Πανεπιστημίου Αθηνών, 17 εξειδικευμένα μουσεία που παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον από επιστημονική και πολιτισμική άποψη και καλύπτουν ευρύτατο πεδίο επιστημονικών αντικειμένων. Τόποι εκπαίδευσης και έρευνας μαζί με τις συλλογές τους, στις οποίες έχουν πρόσβαση κυρίως οι φοιτητές, η επιστημονική κοινότητα και τα σχολεία.

Τα περισσότερα λειτουργούν κατόπιν συνεννόησης με τους υπεύθυνους καθηγητές. Ομως, αυτό το Σάββατο (6/5) τα 14 από αυτά ανοίγουν σε όλους μας (με ελεύθερη είσοδο) από τις 11 π.μ. έως τις 3 μ.μ., στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τα 180 χρόνια από την ίδρυση του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά και του εορτασμού της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων που έχει οριστεί η 18η Μαΐου.

Άνοιγμα στο ευρύ κοινό

Είναι μια καλή ευκαιρία να γνωρίσει το ευρύ κοινό τον επιστημονικό και πολιτιστικό πλούτο τους. Πρόκειται για τα Μουσεία της Σχολής Επιστημών Υγείας στις πανεπιστημιακές εγκαταστάσεις στο Γουδί, εκείνα της Πανεπιστημιούπολης Ζωγράφου και βέβαια το Μουσείο Ιστορίας (το πιο γνωστό απ’ όλα) καθώς και το Ιστορικό Αρχείο τα οποία βρίσκονται και τα δύο στο κέντρο της Αθήνας. Σε αυτή τη σαββατιάτικη περιήγηση οι υπεύθυνοι καθηγητές και διευθυντές των μουσείων μαζί με το προσωπικό τους θα είναι εκεί για κάθε απορία στις μισάωρες ξεναγήσεις που διοργανώθηκαν. Οποιος θέλει, όμως, μπορεί να ξεναγηθεί και στο ιστορικό κτίριο του ΕΚΠΑ στην οδό Πανεπιστημίου 30.

Στην Πλάκα, στην οδό Θόλου 5, επιβάλλεται να επισκεφθείτε το Μουσείο Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών στην ιστορική «Οικία Κλεάνθους» ή «Παληό Πανεπιστήμιo». Ενα από τα ελάχιστα σωζόμενα κτίρια της προοθωνικής περιόδου με ενδιαφέρουσα μόνιμη έκθεση που περιλαμβάνει βιβλία, σπάνιες εκδόσεις, χειρόγραφα, επιστημονικά όργανα, προσωπογραφίες των καθηγητών, φωτογραφίες, μετάλλια, σφραγίδες, ενθυμήματα, κειμήλια της ζωής του Πανεπιστημίου από την έναρξη της λειτουργίας του. Από τα πιο εξωστρεφή μουσεία του ΕΚΠΑ, που λειτουργεί καθημερινά εκτός Σαββατοκύριακου, αξίζει να το επισκεφθείτε κι οποιαδήποτε άλλο πρωινό. Εδώ θα δείτε το λάβαρο, έργο των Ν. Γύζη και Γ. Ιακωβίδη που φιλοτεχνήθηκε κατόπιν παραγγελίας, με αφορμή τον εορτασμό των 50 χρόνων λειτουργίας του Πανεπιστημίου (1887). Σταθείτε όμως στην περιοδική έκθεση «Το Λάβαρο του Πανεπιστημίου Αθηνών - Σύγχρονες Εικαστικές Προσεγγίσεις».

Το Ιστορικό Αρχείο του ΕΚΠΑ στεγάζεται σε ένα μεσοπολεμικό κτίριο στη Σκουφά 45. Ιδρύθηκε το 1991 και αποτελεί ερευνητικό και διοικητικό κέντρο του Πανεπιστημίου και ασχολείται με τη διάσωση, τη σύγχρονη οργάνωση και τη διαχείριση του αρχειακού υλικού από την ίδρυσή του. Η συλλογή (περίπου 2.000.000 φύλλα) είναι επισκέψιμη.

Για τα μουσεία της Ιατρικής Σχολής, στο Γουδί, η είσοδος είναι από τη Μικράς Ασίας 75. Το Μουσείο Ανατομίας / Συλλογή Γεωργίου Παπανικολάου περιλαμβάνει συλλογές ανατομικών παρασκευασμάτων, παλαιών και νέων, καθώς και παλιών οργάνων και ανατομικών εργαλείων. Εδώ μπορεί κανείς να δει τον σκελετό ενός γίγαντα, ενός νάνου αλλά και την καρδιά του Αντώνη Σαμαράκη.

Εγκληματολογικό Μουσείο

Το Ανθρωπολογικό είναι ένα από τα αρχαιότερα (1886) μουσεία για την ιστορία του ανθρώπου στην Ευρώπη. Η ίδρυσή του αποσκοπούσε στην προώθηση επιστημονικών στόχων του νεαρού τότε κλάδου της Φυσικής Ανθρωπολογίας και αποτελούσε πρωτοποριακή ενέργεια για τα ελληνικά δεδομένα. Όσοι αγαπούν τα αστυνομικά μυθιστορήματα πρέπει να έχουν χρόνο για το Εγκληματολογικό Μουσείο, το οποίο καταγράφει την ιστορία του εγκλήματος στον ελληνικό χώρο κατά τον 19ο και τον 20ό αιώνα, μέσω της συλλογής, ταξινόμησης, σχολιασμού, ανάδειξης και δημοσίευσης πειστηρίων εγκλήματος, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν κατά το παρελθόν για την άσκηση βίας. Κάθε έκθεμα (1.500 συνολικά) «αφηγείται» τη δική του ιδιαίτερη ιστορία: συλλογές ιατρικού ενδιαφέροντος, μούμια, κεφαλές καρατομηθέντων ληστών, ξηρά και νωπά παρασκευάσματα, μια λαιμητόμος της εποχής του Οθωνα, όπλα, πολεμικό υλικό, πυρομαχικά, αντικείμενα μαγγανείας από τελετές μαγείας, πλαστά τραπεζογραμμάτια.

Το Μουσείο Φαρμακολογίας του Τμήματος Ιατρικής της Σχολής Επιστημών Υγείας ιδρύθηκε το 1998 από μια μικρή ομάδα του Διδακτικού και Επιστημονικού Προσωπικού του Εργαστηρίου Φαρμακολογίας. Στο Μουσείο Οδοντιατρικής ο κεντρικός πυρήνας των εκθεμάτων προέρχεται από δωρεές κοινωνικών φορέων (κυρίως της Εταιρείας Οδοντοστοματολογικής Ερευνας και ορισμένων εργαστηρίων του Τμήματος Οδοντιατρικής), καθώς και ιδιωτών.

Τα «κρυμμένα» στολίδια της πανεπιστημιούπολης Ζωγράφου

Για τους επισκέπτες των μουσείων του Πανεπιστημίου που βρίσκονται στην περιοχή του Ζωγράφου θα υπάρχει λεωφορείο στην είσοδο της Πανεπιστημιούπολης, επί της οδού Ούλωφ Πάλμε. Επισκεφθείτε το Μουσείο Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης, που ιδρύθηκε τη δεκαετία του ’30 και περιλαμβάνει περίπου 9.000 αντικείμενα σε 11 διδακτικές συλλογές. Πρωτότυπα και αντίγραφα, δωρεές και δάνεια, από μουσεία, εφορείες αρχαιοτήτων, ιδιώτες. Επισκέψιμο θα είναι και το μικρό αρχαιολογικό πάρκο με τα ευρήματα από τον σταθμό «Σύνταγμα» του μετρό, τα οποία μεταφέρθηκαν τότε από την ανασκαφή στη λεωφόρο Αμαλίας στην Πανεπιστημιούπολη. Οσοι δεν γνωρίζουν, υπάρχει και Βιβλικό-Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεολογικής Σχολής, που περιλαμβάνει μακέτες, εκμαγεία και αντίγραφα αντικειμένων του θρησκευτικού και καθημερινού βίου των λαών της Βίβλου. Ανάμεσά τους, και εκμαγεία από το Λούβρο, όπως ο Κώδικας του Χαμουραμπί, η Στήλη του Μεσά και ο οβελίσκος του Σαλμανάσαρ Γ΄.

Από το νεότερα μουσεία είναι της Παιδείας, το οποίο διασώζει και εκθέτει όλο το φάσμα της Παιδαγωγικής χρονικά και θεματικά. «Εικόνες από τη νεοελληνική εκπαίδευση και παιδεία» είναι η μόνιμη έκθεση, ενώ για τα παιδιά υπάρχει και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Γνωρίζω το μουσείο, γνωρίζω το πανεπιστήμιο, γνωρίζω το παρελθόν». Μεγάλο ενδιαφέρον έχει το Βοτανικό Μουσείο με δείγματα της ελληνικής χλωρίδας όσο και άλλων περιοχών. Από τις συλλογές του, σημαντικότερες θεωρούνται αυτές των Theodor von Heldreich και Θεόδωρου Ορφανίδη, οι οποίοι στα μέσα του 19ου αιώνα θεμελίωσαν τη χλωριδική έρευνα στην Ελλάδα και προχώρησαν στην αναγνώριση πολλών νέων για την επιστήμη ειδών.

Επιτυχημένη θεωρείται η μόνιμη έκθεση «Αττικό τοπίο και περιβάλλον». Δυστυχώς δεν είναι ανοικτός ο Βοτανικός στην Ιερά Οδό, δεν υπάρχει προσωπικό και πολλά φυτά έχουν καταστραφεί. Το Ζωολογικό Μουσείο, ηλικίας 130 περίπου ετών, εντυπωσιάζει τα παιδιά με συλλογές από θηλαστικά, πουλιά, ερπετά, αμφίβια, ψάρια, θαλάσσια ασπόνδυλα, σαλιγκάρια, έντομα και ανθρωπολογικά ευρήματα. Το Μουσείο Ορυκτολογίας και Πετρολογίας έχει ιστορία από το 1908, αλλά επαναλειτουργεί δυναμικά από το 2000. Διαθέτει την παλαιότερη συλλογή ορυκτών και πετρωμάτων στην Ελλάδα. Οσο για το Μουσείο Παλαιοντολογίας και Γεωλογίας έχει πλούσιες συλλογές σπονδυλωτών και ασπόνδυλων ζώων, φυτικών απολιθωμάτων και άλλων παλαιοντολογικών ευρημάτων. Εκεί το Σάββατο μπορείτε να παρακολουθήσετε τη διάλεξη του δρος Γεωργίου Λύρα με τίτλο «Οι δεινόσαυροι στον κινηματογράφο».

kathimerini.gr