Αρχαία Ελλάδα και Ρώμη: Η άγνωστη ιστορία των ψυχοτρόπων ουσιών

Οι ουσίες που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι: Από το όπιο στις τελετουργίες

Οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι δεν ήταν οι μόνοι λαοί που έκαναν χρήση ψυχοδραστικών ουσιών. Σύμφωνα με νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό De Gruyter από τρεις Πολωνούς ερευνητές (έναν αρχαιολόγο και δύο βιολόγους), και άλλοι λαοί της Ευρώπης, όπως οι βόρειοι Γερμανοί, χρησιμοποιούσαν ουσίες για τελετουργικούς, ιατρικούς ή και πολεμικούς σκοπούς.

Μέχρι πρότινος, η έρευνα επικεντρωνόταν κυρίως στους πολιτισμούς της Μεσογείου — Έλληνες, Ρωμαίους, Αιγύπτιους και Σουμέριους. Παλαιότερες εργασίες είχαν αποκαλύψει πως χρησιμοποιούσαν τουλάχιστον 12 διαφορετικούς τρόπους για να μεταβάλουν τη συνείδησή τους. Οι πιο διαδεδομένες ουσίες ήταν το όπιο και η κάνναβη.

Στη λίστα περιλαμβάνονται επίσης:

Ερυσίβη: Μύκητας της σίκαλης που προκαλεί παραισθήσεις και μπορεί να οδηγήσει μέχρι και στον θάνατο.
Μπλε λωτός: Περιέχει αλκαλοειδή με ήπια ευφορική και αγχολυτική δράση, καθώς και αφροδισιακή επίδραση.
«Τρελό μέλι»: Μέλι από ροδόδεντρα που περιέχει νευροτοξίνες προκαλώντας παραλήρημα, ναυτία και αλλοιωμένη συνείδηση.
Υοσκύαμος ή γερούλι: Η καύση ή κατάποσή του προκαλούσε συμπτώματα παρόμοια με μέθη.
Salema porgy (ονειρόψαρο): Είδος ψαριού που μπορεί να προκαλέσει έντονες παραισθήσεις.

Μέχρι πρόσφατα, δεν υπήρχαν στοιχεία για παρόμοια χρήση από «βάρβαρους» — όπως αποκαλούσαν οι Έλληνες τους ξένους. Η νέα μελέτη όμως αποκαλύπτει ότι ακόμη και πολεμιστές των βόρειων γερμανικών φυλών χρησιμοποιούσαν διεγερτικά πριν τις μάχες.

Οι Πολωνοί επιστήμονες εξέτασαν 241 μικροαντικείμενα, όπως μεταλλικά κουτάλια, μικρά μπολ και δίσκοι (10–70 χιλιοστά) που βρέθηκαν σε στρατιωτικές ζώνες 116 αρχαιολογικών χώρων της ρωμαϊκής περιόδου στη βόρεια Ευρώπη (Γερμανία, Σκανδιναβία, Πολωνία).

Σύμφωνα με τη μελέτη, τα αντικείμενα αυτά πιθανότατα χρησιμοποιούνταν για τη μέτρηση και κατανάλωση ουσιών. Οι ερευνητές υποθέτουν ότι οι πολεμιστές λάμβαναν τα διεγερτικά σε μορφή σκόνης ή υγρού πριν από τη μάχη, είτε για ιατρικούς είτε για τελετουργικούς λόγους.

Όπως σημειώνουν οι συγγραφείς, «η χρήση διεγερτικών μπορεί να ήταν πολύ πιο διαδεδομένη απ’ όσο πιστεύαμε». Τονίζουν επίσης ότι η χρήση και η διανομή αυτών των ουσιών απαιτούσε υψηλή οργάνωση, γνώση, αλλά και ισχυρό δίκτυο διακίνησης.

Η ζήτηση για διεγερτικά, τέλος, ενδεχομένως να ενίσχυσε και τις οικονομίες πολεμικών περιόδων.