Κυρίες του Αναβλοχού: Η τεχνολογία ρίχνει φως στα ελληνικά ειδώλια της Κρήτης από το 1200 π.Χ.

Η Τεχνολογία Αποκαλύπτει τα Μυστικά των «Κυριών του Αναβλοχού» στην Κρήτη

Μια αρχαιολόγος του Πανεπιστημίου του Σινσινάτι χρησιμοποιεί σύγχρονη τεχνολογία για να αποκαλύψει τα μυστικά της παραγωγής των «Κυριών του Αναβλοχού», μιας ομάδας γυναικείων ειδωλίων της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου, δηλαδή της ελληνικής «Σκοτεινής Εποχής» (1200–800 π.Χ.).

Η επίκουρη καθηγήτρια Florence Gaignerot-Driessen ηγήθηκε της αρχαιολογικής ανασκαφής στον αρχαίο χώρο του Αναβλοχού στην Κρήτη, όπου η ομάδα της εντόπισε πήλινα ειδώλια και θραύσματα αντικειμένων. Το 2018, ανακαλύφθηκε ένας μνημειώδης ασβεστολιθικός τύμβος διαμέτρου 15 μέτρων – το μοναδικό ταφικό μνημείο του είδους του στην Κρήτη. Μέσα στον κύκλο αυτό βρέθηκαν τρεις κυκλικές λάκκοι με ταφές και ίχνη καύσης, ενώ μια τέταρτη λάκκος περιείχε 15 αγγεία και πέντε άθικτες αιχμές δοράτων.

«Οι κυρίες του Αναβλοχού». Πήλινα γυναικεία ειδώλια που χρονολογούνται γύρω στο 700 π.Χ., βρέθηκαν στον Αναβλοχό της Κρήτης. Πηγή: Anavlochos Project

Στην κορυφή του βουνού, η ομάδα βρήκε πήλινα ειδώλια και ανάγλυφες πλάκες, όλα με γυναικείες μορφές, τα οποία ονομάστηκαν «Κυρίες του Αναβλοχού». Τα ευρήματα χρονολογούνται περίπου από το 1200 ως το 800 π.Χ. Κοντά στον Αναβλοχό, στην αρχαία Δρήρο, έχει βρεθεί η πρώτη επιγραφή με τη λέξη πόλις, η οποία ορίζει και τους εκπροσώπους της – χρονολογείται στο 650 π.Χ. «Δεν είναι σκοτεινοί οι καιροί, αλλά η γνώση μας γι’ αυτούς», σημειώνει η Gaignerot-Driessen.

Αναπαραγωγή αρχαίων καλουπιών με σύγχρονη τεχνολογία

Η Gaignerot-Driessen αξιοποιεί σύγχρονες ρητίνες και τεχνολογίες τρισδιάστατης σάρωσης και εκτύπωσης για να αναπαραγάγει αρχαία καλούπια, ειδώλια και πλάκες, ελπίζοντας να κατανοήσει τις τεχνικές μαζικής παραγωγής των αρχαίων Ελλήνων.

Σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Έρευνας της Γαλλίας και το Κολλέγιο Σχεδιασμού, Αρχιτεκτονικής και Τεχνών του Πανεπιστημίου του Σινσινάτι, δημιούργησαν 3D μοντέλα και αναπαραγωγές των ειδωλίων με τη χρήση τοπικών αργίλων και τρισδιάστατων εκτυπωτών. Στόχος είναι να ξαναβρεθούν τα αρχαία βήματα παραγωγής και να εξεταστεί αν τα αγαλματίδια διαμορφώνονταν ή χυτεύονταν, ειδικά στην περίπτωση ειδωλίων που απεικονίζουν μητέρες με παιδιά.

Μυθικές επιρροές και χρήση των ειδωλίων

Ανάμεσα στα πήλινα ευρήματα ξεχωρίζουν ανάγλυφες πλάκες με σφίγγες και γυναικείες μορφές με παραδοσιακές ενδυμασίες, όπως ο πολυτελής σκούφος (πόλος) και ο μανδύας (επίβλημα) πάνω από το φόρεμα. Το ύφος δείχνει επιρροές από τη Μέση Ανατολή, στοιχείο που επιβεβαιώνει τις εμπορικές και καλλιτεχνικές ανταλλαγές στην Κρήτη τον 7ο αιώνα π.Χ.

Η επίκουρη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Σινσινάτι Florence Gaignerot-Driessen αναπαράγει αρχαία ελληνικά ευρήματα προκειμένου να προσδιορίσει τις τεχνικές παραγωγής που χρησιμοποιούνταν στην Αρχαία Ελλάδα. Πηγή: Ευγενική παραχώρηση Andrew Higley/UC Marketing + Brand

Παραμένει άγνωστος ο ακριβής ρόλος των ειδωλίων, καθώς δεν υπάρχουν γραπτές πηγές για τα τελετουργικά της εποχής. Πιθανολογείται ότι χρησιμοποιούνταν σε τελετές μύησης ή μετάβασης των γυναικών, ίσως ως δώρα από μητέρες προς κόρες ή ως προσφορές για προστασία από τους θεούς.

Σύγχρονη εκπαίδευση και πειράματα

Το ερευνητικό πρόγραμμα πραγματοποιείται υπό την αιγίδα της Γαλλικής Σχολής Αθηνών και του Υπουργείου Πολιτισμού. Η Gaignerot-Driessen φέρνει κάθε χρόνο φοιτητές του Σινσινάτι στην Κρήτη για επιτόπια εργασία, κατά την οποία μελετούν τα αρχαιολογικά ευρήματα, πειραματίζονται με τοπική άργιλο για να ανακατασκευάσουν αρχαία ειδώλια και ερευνούν αν τα ειδώλια σκόπιμα έσπαγαν πριν ταφούν ή έσπαζαν τυχαία μέσα στο έδαφος.