Τα φοβερά λατομεία των Συρακουσών (Το αυτί του Διονυσίου)

Σαν βρεθείς στο νησί της Σικελίας ξένε, μην παραλείψεις να επισκεφθείς τις Συρακούσες, στην νοτιοανατολική του πλευρά. Οι Συρακούσες ήταν η πλουσιότερη και ισχυρότερη πόλη του νησιού κατά την αρχαιότητα, μέχρι που καταλείφθηκε από τους Ρωμαίους.

Παραπλεύρως του αρχαίου ελληνικού θεάτρου των Συρακουσών βρίσκονται τα περίφημα Λατομία. Latomia del Paradiso, και είναι σήμερα η μεγαλύτερη επισκεπτόμενη περιοχή, όπου σήμερα βλέπει κανείς έναν παραδεισένιο κήπο, εδώ όπου οι Συρακούσες προετοίμαζαν στους αιχμαλώτους την κόλαση.

Εδώ κατέληξε η τύχη 7.000 Αθηναίων (εφτά χιλιάδες) αιχμαλώτων μετά την αποτυχημένη μάχη στον ελληνικό αδελφικό, που μεταφέρθηκε στις Συρακούσες, με τον ενθουσιώδη υποστηριχτή μίας επέμβασης του Αλκιβιάδη και με την ευκαιρία εκφράστηκε με κοροϊδευτικές παρατηρήσεις γύρω από την αναξιοπιστία του μικτού πληθυσμού των Σικελιανών πόλεων( Finley,S.94) και ως είναι γνωστός ως πελοποννησιακός πόλεμος του 413 π.Χ., σε εκείνο το στίγμα της « ελληνο-ελληνικής» μαύρης ιστορίας, που επισκέπτονται σήμερα τα λατομεία, τον παραδεισένιο κήπο χιλιάδες τουρίστες από όλον τον κόσμο.

Εδώ στα Λατομεία έλειωσαν, όπως περιγράφει ο μεγάλος ιστορικός της αρχαιότητας Θουκυδίδης, “σε πλήθος στους βαθιές επεξεργασμένους στενούς χώρους στριμωγμένοι, υποφέροντας κατά πρώτον από τις ακτίνες του ήλιου και την πνιχτική ζέστη, γιατί έλειπε μία σκεπή. Οι νύχτες ήτανε απεναντίας φθινοπωρινές και ψυχρές, ένεκα τούτου είχανε ως επακόλουθα οι καιρικές αλλαγές ασθένειες.

Εξαιτίας της στενότητας έπρεπε να λαβαίνουν χωράν όλες οι αναγκαιότητες των αιχμαλώτων στον ίδιο τόπο και τα πτώματα βρισκότανε το ένα πάνω στο άλλο. Εκεί υπήρχαν θάνατοι, όχι μόνο διαμέσου τραυματισμών κατά την εργασία στα μάρμαρα, παρά επίσης και από τις διαφορετικές καιρικές αλλαγές και άλλα περιστατικά. Οι μυρωδιές ήτανε ανυπόφορες, πείνα και δίψα τους βασάνιζε, υπήρχε για οχτώ μήνες μόνο μία κοτύλη 1/4 λίτρο νερό και δύο κοτύλες ψωμί για κάθε άνδρα.(Κοτύλη στην αρχαιότητα είδος ποτηριού με δύο λαβές από τα χείλη προς τη βάση).

Εκεί στα λατομεία των Συρακουσών μας έρχονται άθελα αλλά νοερά και πικραμένα οι περιγραφές του ιστορικού μας Θουκυδίδη, που περιγράφει τη βραδύ αγωνία θανάτου των Αθηναίων αιχμαλώτων μετά την καταστροφή του στόλου στην λεκάνη Porto Grande...

Σ΄ αυτά τα λατομεία που βλέπουμε μπροστά μας μεταχειριζότανε οι Συρακούσιοι τους αιχμαλώτους τους με τον φοβερότερο τρόπο, πάντα εκτεθειμένοι κάτω από τον ουρανό, ενδιάμεσα από τους απόκρημνους πέτρινους τείχους, στενούς διαδρόμους, υπέφεραν κάτω από τη ζέστη και τον ήλιο του καλοκαιριού, το κρύο του φθινοπώρου και του χειμώνα, και ήτανε εκτιθέμενοι σε όλες τις ασθένειες, χωρίς καμιά βοήθεια.

Δεν υπήρχε καμιά θέση, για να ικανοποιήσουν τις αναγκαιότητές τους, συγκεντρωνότανε τα πτώματα των νεκρών και ετοιμοθάνατων το ένα επάνω στο άλλο και ολόκληρη η ζώνη ήτανε εκτεθειμένη σε μία τερατώδη κακοσμία-βρόμα.

Πολλοί αιχμάλωτοι πωλήθηκαν ως σκλάβοι, άλλοι πάλι σώθηκαν γιατί γνώριζαν την ποίηση. Ήτανε μία από τις λυπηρότερες σελίδες της Σικελιανής ιστορίας, αυτός ο βιασμός των άοπλων ανθρώπων, ως εκδίκηση για μία πολιορκία που διάρκεσε δύο χρόνια.

Κρεμαστοί κήποι πάνω σε γκρεμισμένους βράχους από τις οποίες έχει βγαλθεί οικοδομική ύλη χτυπώντας από τους αιχμάλωτους για την ανοικοδόμηση της πόλης του σχεδόν ενός εκατομμυρίου. Η σημερινή επίσκεψή μας και η πυκνή τροπική βλάστηση, ο παραδεισένιος κήπος με την ποικιλία της βλάστησης, επίσης και στο βάθος ακόμα, δυσκολευόμαστε πάρα πολύ τώρα να παρουσιάσουμε στις σκέψεις μας, έστω για λίγο την φοβερή φυλακή... Η ψύχρα, ο δροσερός αέρας χτυπάει στα πρόσωπα των επισκεπτών εναλλακτικά στον περίπατο προς το βάθος των κοιλωμάτων που ανοίχτηκε με το σπάσιμο των πετρωμάτων διαμέσων των αιχμαλώτων.

Στη βορειοδυτική γωνία των Λατομείων-Latomia del Paradiso“ ανοίγει το αυτί του Διονυσίου-Orecchio di Dionisio“, τεχνητό κοίλωμα από 65 μέτρα μάκρος, 5-11 μέτρα βάρδος και 23 μέτρα ύψος που προς τα πίσω είναι σαν ένα αιχμηρό τόξο. Το όνομα το έλαβε το 1586 από τον ζωγράφο Caravaggio σε μία επίσκεψή του στις Συρακούσες... παρακινημένος δια του ανοίγματος στους βράχους, που είναι παρόμοιου του ανθρώπινου αυτιού και λόγω του ακουστικού φαινομένου, όπου κάθε θόρυβος γίνεται μεγαλύτερος κατά 42 φορές και μ΄ αυτό δικαιολογείται η θεωρία, που ο τύραννος Διονύσιος άφησε να κατασκευάσουν το κοίλωμα για να το χρησιμοποιήσει ως ειρκτή, δηλαδή δεσμωτήριο για ποινή φυλακίσεως, και χωρίς να φαίνεται στο άνοιγμα στο τέλος του κοιλώματος πάνω αριστερά βρίσκεται μία τρυπούλα, που όπως λέγεται ο τύραννος προσωπικά αφουγκραζότανε τις συζητήσεις των αιχμαλώτων και των εχθρών του κράτους του...Από τους αιχμαλώτους δεν σώθηκε σχεδόν κανείς με εξαίρεση ίσως όσους γνώριζαν να απαγγέλλουν στίχους του Ευριπίδη και του Σοφοκλή...

Αν και σήμερα τα λατομεία σχηματίζουν με τις στενές στοές μία έγχρωμη βλάστηση, μία ειρηνική και σιωπηλή πλατεία, όπου οι χιλιάδες επισκέπτες ακούνε να κελαηδούν τα πουλιά, έρχονται εδώ οι Συρακούσιοι κατά τον Καθηγητή Paolo Ciurcina: να μετανιώσουν σιωπηλά για την ενοχή και τα βάρη προπάντων των προπάππων τους.