Η «κλειστή» προϊστορία της Ευρώπης

Όποιος φτάνει στην Καλαμπάκα αλλά και στα Μετέωρα ρωτάει να μάθει για το σπήλαιο που βρίσκεται στην κοινότητα της Θεόπετρας, τη δυτικότερη προϊστορική θέση της θεσσαλικής πεδιάδας. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό μνημείο που εξάπτει τη φαντασία όσων έχουμε φτάσει έως εκεί. Στο σπήλαιο έχουν βρεθεί αποτυπώματα ανθρώπινων πελμάτων ηλικίας από 130.000 έως 140.000 ετών.

Τα δεύτερα, λένε, στην Ευρώπη, μετά εκείνα της Terra Ammata της Γαλλίας, 380.000 ετών. Όπως και να ’χει, η φαντασία τρέχει, θέλεις να δεις από κοντά τα ίχνη που μοιάζουν παιδικά. Εντυπωσιακή πράγματι μαρτυρία για την κατοίκηση, που φτάνει πολύ παλιά. Δεν υπάρχει μεγαλύτερο δέλεαρ για τους ξένους επισκέπτες.

Αλλά να που τα θαλάσσωσε για άλλη μία φορά το υπουργείο Πολιτισμού. Το σπήλαιο της Θεόπετρας, το οποίο αποτελεί σημείο αναφοράς για την προϊστορία της ΝΑ Ευρώπης, και για τον ρόλο του στη μετακίνηση πληθυσμών από τη Μέση Ανατολή στην Ευρώπη της παλαιολιθικής περιόδου αλλά και στην ανάπτυξη δεξιοτήτων όπως η γνώση της κεραμικής τεχνολογίας και η καλλιέργεια της γης –που αποτελούν βασικά στοιχεία της λεγόμενης «νεολιθικής επανάστασης»–, είναι κλειστό ένα χρόνο τώρα. Και το Μουσείο, Κέντρο Τεκμηρίωσης Εκπαίδευσης Σπηλαίου Θεόπετρας (ΚΤΕΣΘ), κλειστό κι αυτό από τον Φεβρουάριο.

«Είναι ο μόνος μουσειακός χώρος στην Ελλάδα αφιερωμένος αποκλειστικά στην πρώιμη προϊστορία», επισημαίνει –μαζί με όλα τα παραπάνω για τη μοναδικότητά του–, σε επιστολή της προς την υπουργό Πολιτισμού και την Αρχαιολογική Υπηρεσία, η Αικατερίνη Κυπαρίσση-Αποστολίκα. Επίτιμη διευθύντρια της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας, εξαιρετική επιστήμων που διατέλεσε και διευθύντρια Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων στην κεντρική υπηρεσία του υπουργείου, ξεκίνησε την ανασκαφή πριν από 30 χρόνια και τώρα, που είναι συνταξιούχος πια από το τέλος του 2011, παρακαλεί το υπουργείο να ανοίξει πάλι αυτό το εξαιρετικό μνημείο για το οποίο εργάστηκαν τόσοι επιστήμονες κι έγιναν τόσες δημοσιεύσεις.

Ένας «θησαυρός» για την ελληνική προϊστορία, όπως σημειώνει, που με κοινοτικά χρήματα αναδείχθηκε σε επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο και σήμερα είναι το μόνο αναδεδειγμένο προϊστορικό σπήλαιο στη χώρα, όπου μπορεί κανείς να δει και να μάθει για τα τόσο σημαντικά ευρήματά του, να δει προϊστορική ταφή στη θέση της, τις εστίες των 60.000 χρόνων, τα αποτυπώματα των ανθρώπινων πελμάτων κ.λπ.

Όποιος φτάνει σήμερα στη Θεόπετρα ξαφνιάζεται που δεν λειτουργεί ούτε το ΚΤΕΣΘ. Ελλείψει φυλάκων, είναι η απάντηση. Συνταξιοδοτήθηκε και ο μόνιμος φύλακας. Όσο για το σπήλαιο, έκλεισε το καλοκαίρι του 2016 εξαιτίας πτώσης λίθων από τα πρανή του βραχώδους λόφου εξωτερικά. Έκλεισε ο χώρος, το θέμα παραπέμφθηκε στη Διεύθυνση Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων μαζί με μελέτη στερέωσης που είχε εκπονηθεί παλαιότερα από τον βραχομηχανικό Δ. Μονοκρούσο, ηρέμησαν και οι ιθύνοντες και άφησαν την υπόθεση στο συρτάρι.

Όπως λέει στην «Κ» η δρ Κυπαρρίση, τον χειμώνα που μας πέρασε εργάστηκε στο σπήλαιο επί 15 ημέρες και δεν παρατήρησε κάτι. «Δεν αμφισβητώ τον ρόλο των στατικών μηχανικών, αλλά ας βάλουν, αν κρίνουν απαραίτητο, ένα στέγαστρο στην είσοδο του σπηλαίου, όπως προέβλεπε η αρχική μελέτη, ή ένα πλέγμα ασφαλείας».

Για όλα αυτά ενημέρωσε, όπως ότι θα μπορούσε να αποσπαστεί ένας φύλακας από κάποιο άλλο μουσείο. Ακόμη περιμένει απάντηση από την πολιτική ηγεσία αλλά και παλιούς συναδέλφους. Αραγε μετέβησαν εκεί για την απαραίτητη αυτοψία; Από τον περασμένο Μάιο έχει ενημερώσει εγγράφως το υπουργείο, ζητώντας να επαναλειτουργήσει το εδώ και ένα χρόνο κλειστό σπήλαιο, καθώς και το κέντρο τεκμηρίωσης που δεν λειτουργεί τους τελευταίους μήνες. «Θα έβαζαν πενταμηνίτες φύλακες από τον ΟΑΕΔ, όλα αυτά τον περασμένο Φεβρουάριο. Τότε τελείωσε η θητεία των προηγούμενων και δεν προκηρύχθηκε καμία θέση».

Αίσθημα περιφρόνησης

Στο μεταξύ, χάνονται έσοδα αλλά και η τοπική κοινωνία νιώθει περιφρονημένη. Για ένα μνημείο και έναν προορισμό που αποτελεί πόλο έλξης Ελλήνων και ξένων επισκεπτών, μαθητών και φοιτητών. Περίπου 980.000 ευρώ δόθηκαν από το Γ΄ ΚΠΣ για την ανάδειξη του σπηλαίου και 590.000 ευρώ για το κέντρο τεκμηρίωσης από το ΕΣΠΑ.

Αύγουστος πια και τα περισσότερα προβλήματα –με ελάχιστες εξαιρέσεις– παραμένουν άλυτα στο υπουργείο Πολιτισμού. Δεν είναι μόνο το σπήλαιο της Θεόπετρας που παραμένει κλειστό. Δεκάδες κλειστοί χώροι περιμένουν να κάνει κάτι το ΥΠΠΟΑ, να γίνουν οι προσλήψεις που είχε εξαγγείλει από τη Νίσυρο ο πρωθυπουργός τον περασμένο Δεκέμβριο. Εχει σημασία να γίνουν αυτό το καλοκαίρι.

kathimerini.gr