Τα τατουάζ ήταν για εγκληματίες στην αρχαία Ελλάδα

Μια Θρακιώτικη Μαινάδα με τατουάζ που σκοτώνει τον Ορφέα εμφανίζεται σε έναν ερυθρόμορφο αμφορέα. Εικόνα: Twitter/Michael Lara/ Μουσείο του Λούβρου

---

Τα τατουάζ θεωρούνταν σημάδι «ετερότητας» στην αρχαία Ελλάδα, καθώς στην αρχαία Ελληνική κοινωνία είχαν τατουάζ είτε ξένοι είτε σκλάβοι, εγκληματίες και αιχμάλωτοι.

Η τροποποίηση του σώματος, όπως τα τατουάζ και τα τρυπήματα, ήταν κοινά σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίες σε όλο τον κόσμο από τη νεολιθική εποχή. Οι άνθρωποι αισθάνονται την ανάγκη να τροποποιήσουν το σώμα τους με τατουάζ για διάφορους πολιτιστικούς, θρησκευτικούς και αισθητικούς λόγους εδώ και αιώνες.

Ενώ το τατουάζ αναπτύχθηκε ανεξάρτητα σε πολλούς πολιτισμούς, οι Έλληνες ήταν από τους πρώτους ανθρώπους που άρχισαν να βάζουν μελάνι στο δέρμα τους, καθώς ιστορικά αρχεία χρονολογούν τα αρχαία Ελληνικά τατουάζ ήδη από τον 5ο αιώνα π.Χ.

Το τατουάζ έχει γίνει μέρος της επικρατούσας τάσης σε μεγάλο μέρος του κόσμου τις τελευταίες δεκαετίες, καθώς προηγουμένως συνδέθηκε με την εγκληματικότητα σε πολλά μέρη. Μια δημοσκόπηση του 2019 έδειξε ότι τρεις στους δέκα Αμερικανούς είχαν τουλάχιστον ένα τατουάζ και αυτός ο αριθμός μπορεί να αυξάνεται.

Τατουάζ που συνδέονται με εγκληματίες, σκλάβους στην αρχαία Ελλάδα

Στην αρχαία Ελλάδα, φαίνεται ότι οι άνθρωποι είχαν πολύ πιο αρνητικές απόψεις για το τατουάζ από ότι πολλοί σήμερα.

Το τατουάζ, ως παράδοση, αναπτύχθηκε στην αρχαία Ελλάδα ως ένας τρόπος τιμωρίας και αναγνώρισης εγκληματιών και απόκληρων που βρίσκονταν στο περιθώριο της κοινωνίας.

Οι σκλάβοι είχαν συχνά τατουάζ με το Ελληνικό γράμμα δέλτα (Δ), το οποίο είναι το πρώτο γράμμα στην αρχαία Ελληνική λέξη για τον σκλάβο, «Δούλος».

Τα άτομα που διέπραξαν εγκλήματα είχαν τατουάζ σε ορατά σημεία του σώματος, όπως το μέτωπό τους, με σύμβολα ή γράμματα που υποδήλωναν τη φύση του εγκλήματός τους.

Σύμφωνα με τον αρχαίο Έλληνα ιστορικό Ηρόδοτο, οι αρχαίοι Έλληνες ανέπτυξαν αυτή τη μέθοδο τιμωρίας εγκληματιών από τους Πέρσες, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν συχνά τατουάζ σε εγκληματίες και αιχμαλώτους πολέμου.

Ο ιστορικός αναφέρει ότι ορισμένοι Θηβαίοι που άφησε πίσω ο διοικητής τους κατά τους Περσικούς Πολέμους ενώθηκαν με τις εχθρικές δυνάμεις. Οι Πέρσες έκαναν τατουάζ στους Έλληνες αποστάτες και αυτά τα σημάδια εμπόδισαν τους άνδρες να επιστρέψουν στη Θήβα μετά την ήττα των Περσών.

Όπως είναι γνωστό, οι Αθηναίοι έκαναν τατουάζ την κουκουβάγια, το σύμβολο της πόλης τους, στα μέτωπα των Σαμίων αιχμαλώτων αφού τους νίκησαν στη μάχη.

Όταν οι Σαμιακές δυνάμεις συνέχισαν να κερδίζουν τους Αθηναίους σε μια διαφορετική μάχη, έκαναν τατουάζ σαμιακά πολεμικά πλοία στα μέτωπα των Αθηναίων.

Οι Έλληνες θεωρούσαν ευρέως το τατουάζ ως ξένη πρακτική και τα άτομα με τατουάζ που συναντούσαν πιο συχνά δεν ήταν Έλληνες.

Τροποποίηση σώματος που συνδέεται με μη Έλληνες

Τα τατουάζ ήταν σύμβολο υψηλής θέσης μεταξύ των Θρακών, μιας αρχαίας ομάδας ανθρώπων που ζούσαν σε όλη την Ανατολική και Νότια Ευρώπη, ιδιαίτερα στα Βαλκάνια. Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν τους Θράκες ως πολεμοχαρείς, φυλετικούς, ακόμη και βάρβαρους.

Στη θρακική κοινωνία, όσοι δεν είχαν τατουάζ θεωρούνταν στην πραγματικότητα κατώτερης τάξης από εκείνους με τέτοια σημάδια.

Θρακιώτισσες υψηλού κύρους, που ήταν γνωστό ότι ήταν πολύ δυνατές και μάλιστα μοχθηρές μαχήτριες στην αρχαιότητα, είχαν βαριά τατουάζ. Ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος Πλούταρχος υποστηρίζει ότι οι Μαινάδες, οπαδοί του Διονύσου που συνδέονταν με Θρακιώτισσες, είχαν τατουάζ ως τιμωρία για τη δολοφονία του Ορφέα στον Ελληνικό μύθο.

Ο Κλέαρχος ο Σολιώτης, ένας αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος από τον τέταρτο αιώνα π.Χ., παρέχει μια εναλλακτική ιστορία για τα Θρακιώτικα γυναικεία τατουάζ.

Σύμφωνα με τον Κλέαρχο, μετά από έναν πόλεμο μεταξύ των Θρακών και των Σκυθών, που ήταν γνωστό ότι ασκούσαν περίπλοκα και έντεχνα τατουάζ, όπως δείχνουν οι μούμιες Σκύθων με τα τατουάζ τους ακόμα άθικτα, οι Σκύθες αιχμαλώτισαν πολλούς Θράκες.

Αφού σκότωσαν όλους τους άνδρες, οι Σκύθες έκαναν τατουάζ στους Θρακιώτες ομολόγους τους.

Ο Έλληνας φιλόσοφος πιστεύει ότι οι Θρακιώτισσες αποφάσισαν τότε να κάνουν τατουάζ στο υπόλοιπο σώμα τους για να αφαιρέσουν τη σχέση τους με τους απαγωγείς τους, μια πράξη που σύντομα έγινε παράδοση στις Θρακιώτισσες.

Ο διάσημος Έλληνας ιστορικός Ξενοφών περιγράφει επίσης τις συναντήσεις του με ξένους με τατουάζ στο έργο του Ανάβασις.

Κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του κοντά στη Μαύρη Θάλασσα, ο Ξενοφών συνάντησε τους «Μοσυνοίκους», οι οποίοι είχαν τατουάζ στο σώμα τους με σχήματα και σχέδια λουλουδιών.

Το τατουάζ ως τιμωρητικό μέτρο συνεχίστηκε στην αρχαία Ελλάδα μέχρι που ο Χριστιανισμός έγινε η κυρίαρχη θρησκεία στη χώρα.

Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Α' στην πραγματικότητα απαγόρευσε τα τατουάζ στο πρόσωπο το 330 μ.Χ., βάζοντας ουσιαστικά τέλος στην πρακτική του τατουάζ εγκληματιών ως τιμωρία στην Ελλάδα.

Υποστήριξε ότι από τη στιγμή που ο άνθρωπος δημιουργήθηκε κατ' εικόνα Θεού, το να μολύνει κανείς το πρόσωπό του ήταν προσβολή για τον ίδιο τον Θεό.

Τον όγδοο αιώνα, το τατουάζ στο σύνολό του απαγορεύτηκε λόγω των δεσμών του με τον παγανισμό από τη Β' Σύνοδο της Νίκαιας.