Σωκράτης ο σωτήρας του Λόγου της ψυχής

Όταν διαβάζει κάποιος τους διαλόγους του Πλάτωνα, και βλέπει τον Σωκράτη να ασκεί την Διαλεκτική, θα πρέπει να ξέρει ότι επί της ουσίας δεν συνδιαλέγεται με κανένα φυσικό πρόσωπο ο Σωκράτης, ούτε καν Σωκράτης δεν υπάρχει:

Όλοι αυτοί που συζητούν με τον Σωκράτη δεν είναι τίποτα άλλο παρά οι προσωποποιήσεις του πολυκέφαλου θηρίου, η επίδραση του άλογου φόρτου και τα επίπεδα κατά τα οποία προσπαθεί να ανέβει η λογική ψυχή:

Ο νους δηλ - αυτός είναι ο Σωκράτης - να φτάσει προσπαθεί, να ανέβει, να πετάξει επί το νοητό και να κατακτήσει την Αλήθεια - η έλλογη ψυχή προσπαθεί να κατακτήσει την γνώση των αεί Όντων, μιας και η ψυχή θα ανέβει από τις αισθήσεις στις φαντασίες, και από εκεί στους διανοητικούς (συ)λλογισμούς, και από τον συλλογισμό στον Νου (νοητό). Εξ και λέγεται Σωκράτης, ο σωτήρας του Λόγου της ψυχής.

Όπερ και σημαίνει οτι η Διαλεκτική δεν αφορά το "εξω" αλλά το "μέσα". εσύ συζητάς με 'σένα, με σκοπό να ενεργοποιήσεις τους εντός σου Λόγους των πάντων και τα πατρώα συνθήματα: η ψυχή περιέχει τους λόγους όλων των δημιουργημένων φύσεων, εκ των οποίων οι μεν ιεροί λόγοι προέρχονται εκ των νοητικών Ειδών, τα δε θεία σύμβολα ή πατρικά συνθήματα προέρχονται εκ των θείων Ενάδων.

Εξ ου και λέμε ότι η διαφορά στον τρόπο της Φιλοσοφίας (Αθηνά και Ερμής) από την Τελεστική (Θεουργία: Εκάτη και Ήλιος), στον τρόπο δηλ. της Σοφίας από την Αγαθότητα, στον τρόπο δηλ. της Αλήθειας από την Πίστη, έγκειται στο γεγονός ότι η φιλοσοφία αποδίδει την αποφοίτηση (απομάκρυνση) από τους θεούς και την επιστροφή στην λήθη και στην ανάμνηση των αΐδιων λόγων αντίστοιχα.

Αθηνά και Ερμής

Ενώ οι Χρησμοί τις αποδίδουν στην λήθη και στην ανάμνηση των πατρικών συνθημάτων (συμβόλων). Όμως και οι δύο επί της ουσίας συμφωνούν διότι η ψυχή έχει συσταθεί από τους ιερούς λόγους και από τα θεία σύμβολα. Εκ των οποίων οι μεν ιεροί λόγοι είναι (προέρχονται) εκ των νοητικών Ειδών, τα δε θεία σύμβολα ή πατρικά συνθήματα είναι (προέρχονται) εκ των θείων ενάδων.

Και είμαστε εικόνες των νοητικών ουσιών και αγάλματα των αγνώστων συνθημάτων (συμβόλων). Και όπως ακριβώς κάθε ψυχή είναι πλήρωμα (σύνολο) όλων των ειδών και έχει λάβει υπόσταση από μία αιτία, έτσι μετέχει σε όλα τα σύμβολα μέσω των οποίων συνάπτεται (συνδέεται) με τον Θεό, ενώ η ύπαρξή της έχει καθοριστεί από ένα, με το οποίο ολόκληρο το πλήθος που έχει μέσα της συνάγεται σε μια κορυφή.

Βέβαια οταν αναφερόμαστε στην Διαλεκτική, δεν κάνουνμε λόγο περί της διαλεκτικής των ανόητων περιπατητικών, αλλά περί της διαλεκτικής του θείου Πλάτωνα. Την διαλεκτική εκείνη που έχει γεννήτορα τον νου και είναι η τρίτη μορφή γνώσης που ανεβαίνει μέχρι το ανυπόθετο Ένα μέσα από όλα τα Είδη.

Που με βάση την από την πρόοδο των όλων δημιουργεί την μέθοδο της διαίρεσης, και με βάση τη συγκέντρωση καθενός προς την περίληψη μίας ιδιότητας δημιουργεί την μέθοδο του ορισμού. Που με βάση την επάλληλη παρουσία των Ειδών, λόγω της οποίας το καθετί είναι ότι είναι και μετέχει των υπολοίπων Ειδών, δημιουργεί τη μέθοδο της απόδειξης. Και, βάσει της επιστροφής των πάντων στο Ένα και στις οικίες του αρχές, γεννά την μέθοδο της ανάλυσης.

Αυτή λοιπόν την γνώση ο Σωκράτης στην Πλατωνική «Πολιτεία, 534.e» την ονομάζει διαλεκτική και την τοποθετεί ανάμεσα στην επιστήμη και στην νόηση. Την όρισε δε ως το «επιστέγασμα των μαθηματικών – θριγκὸς τοῖς μαθήμασιν ἡ διαλεκτικὴ», ενώ στην «Επινομίδα, 992.a» την αποκαλεί κοινό δεσμό τους – «δεσμὸς γὰρ πεφυκὼς πάντων τούτων εἷς ἀναφανήσεται διανοουμένοις».

Γιατί από αυτή και ο γεωμέτρης και οποιοσδήποτε άλλος επιστήμονας θα πάρει την θεωρία για τις δικές του αρχές, θεωρία η οποία ξαναενώνει τις πολλές αρχές που διαιρέθηκαν από την μία αρχή των πάντων. Ότι το Ένα υπάρχει σε όλα τα όντα και ότι αντιστοιχεί στο σημείο της γεωμετρίας, στη μονάδα της αριθμητικής και στο πιο απλό στοιχείο κάθε επιστήμης, το αποδεικνύει κάθε επιστήμη παράγοντας από το απλό στοιχείο της όσο εμπίπτουν στον τομέα της.

Όμως καθένα από αυτά τα απλά στοιχεία λέγεται και είναι μια συγκεκριμένη αρχή, ενώ η αρχή όλων των όντων είναι η γενική αρχή. Και μέχρι αυτό ανεβαίνει η ύψιστη των επιστημών.

Ευστάθιος Κεφαλάς