Η ιστορία του Εθνικού Κήπου της Αθήνας

Είναι κάτι περισσότερο από πνεύμονας της Αθήνας: είναι σύμβολο της ομορφιάς και της ιστορίας της πόλης, κυρίως αυτή την εποχή της μιζέρια και της απόγνωσης. Η ιστορία του είναι μοναδική, όπως και η αρχιτεκτονική και η διάταξή του. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Χένρι Μίλερ έγραφε το 1939.

«Το πάρκο παραμένει στην μνήμη μου όσο κανένα άλλο πάρκο που έχω επισκεφτεί στη ζωή μου. Η πεμπτουσία ενός πάρκου είναι όπως όπως όταν κάποιος κοιτά ένα πίνακα ή ονειρεύεται, να βρίσκεται σε έναν τόπο που όμως δεν μπορεί όμως ποτέ να πάει.»

Βουτιά στο παρελθόν: Ο κήπος, που τότε ονομαζόταν βασιλικός, οριοθετήθηκε από τον αρχιτέκτονα των ανακτόρων το 1836. Αρχικά προέβλεπε την κάλυψη 500 στρεμμάτων, όμως οι ανάγκες της ρυμοτομίας και κυρίως της δημιουργίας του δρόμου Αθήνας- Αμαρουσίου- Κηφισίας, περιόρισε την έκταση του το 1839. Ήταν την ίδια χρονιά που άρχισαν οι φυτεύσεις στο χώρο.

Μάλιστα η βασίλισσα Αμαλία επέλεξε προσωπικά τους αρχικηπουρούς, ζητώντας συστάσεις από βασιλικές οικογένειες του εξωτερικού. Ο Βαυαρός γεωπόνος Σμάρατ επέλεξε 15.000 καλλωπιστικά φυτά που ήρθαν στην Αθήνα από τη Γένοβα, ενώ χιλιάδες φυτά έφτασαν και από το Σούνιο και την Εύβοια.

Οι φυτεύσεις και η διαμόρφωση της αρχιτεκτονικής του εξελισσόταν συνεχώς, μάλιστα πήρε μια περισσότερο αριστοτεχνική μορφή από το 1845 όταν εκλήθη στην Αθήνα ο Γάλλος κηποτέχνης Φρανσουά Λουί Μπαρώ. Εμεινα για εννέα χρόνια διευθυντής του κήπου, πριν παραδώσει την σκυτάλη στον άνθρωπο που έμελλε να είναι καθοριστικός για αυτό που σήμερα είναι ο Εθνικός Κήπος: Στον Φρειδερίκο Σμιτ, ο οποίος διηύθυνε τον κήπο επί 30 χρόνια. Επί των ημερών του ο κήπος έφτασε στα σημερινά του γνωστά όρια.

Τυφώνες καταιγίδες και θεομηνίες χτυπούν τον κήπο

Το 1927 είναι η κομβική στιγμή που ο κήπος αλλάζει όνομα και γίνεται Εθνικός. Τρία χρόνια μετά το 1930, ο κήπος γίνεται δημόσιος και αποφασίζεται να απομακρυνθούν τα ζώα που υπήρχαν μέσα, στον μικρό ζωολογικό κήπο που αποκαλούσαν θηριοτροφείο. Το μόνο μεγάλο ζώο ήταν ένας λύκος, ο οποίος είχε εκτελεστεί νωρίτερα κατόπιν εντολής της Βασιλίσσης Αμαλίας.

Ο κήπος βρέθηκε πολλές φορές σε κίνδυνο. Το 1850 καταστράφηκαν πολλά δέντρα εξαιτίας της θερμοκρασίας που έφτασε και στους -7,5 βαθμούς Κελσίου. Τον Οκτώβριο 1852 μια φοβερή καταιγίδα, γνωστή ως η «η καταιγίδα της κολώνας» αφού έπεσε μία κολώνα του ναού του Ολυμπίου Διός.
Την άνοιξη του 1931, η βαριά χιονόπτωση προκάλεσε εκτενέστατες καταστροφές που σχεδόν απογύμνωσαν το πάρκο κάτι που συνέβη και το 1934 με αποτέλεσμα να καταστραφούν τα περισσότερα εσπεριδοειδή. Στην περίοδο της Γερμανικής Κατοχής καταστράφηκε μεγάλος αριθμός φυτών ενώ οι σοβαρές ζημιές που προκλήθηκαν στα υδραυλικά δίκτυα και τις αποχετεύσεις απείλησαν σοβαρά το πάρκο με ξηρασία.

Το 1978 όμως, στις 6 Ιανουαρίου, μια ανεμοθύελλα με ταχύτητα 130 χλμ./ ώρα έσπασε και ξερίζωσε δένδρα ηλικίας πάνω από 100 χρόνων, τα οποία με τη σειρά τους έπεσαν πάνω σε θάμνους, καταστρέφοντας 650 από αυτούς.

Οι λίμνες στις οποίες έπαιξαν τα παιδιά των Αθηνών

Περίφημες είναι βέβαια οι λίμνες του Εθνικού Κήπου. Υπάρχουν έξι μικρές και μεγάλες λίμνες, με μέσο βάθος ένα μέτρο που καλύπτουν συνολικά έκταση δύο στρεμμάτων. Η λίμνης στην λεωφόρο Βασ. Σοφίας (στο ψηλότερο σημείο του Κήπου) αποτελεί την κεντρική υδαταποθήκη του Εθνικού Κήπου όπου φτάνει το νερό που έρχεται από τον Άγιο Θωμά και από εκεί, μέσω ενός πολύπλοκου και σοφού συστήματος υπέργειων και υπόγειων αυλάκων διοχετεύεται σε ολόκληρο τον Κήπο, τόσο για την άρδευσή του όσο και για το γέμισμα των άλλων λιμνών.

Πέρα από τις λίμνες που αποτελούν από τους πλέον επισκέψιμους χώρους, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το ηλιακό ρολόι και το ρωμαϊκό δάπεδο. Σε βάθος ενός μέτρου ανακαλύφθηκε ένα τμήμα του μωσαϊκού δαπέδου από το αίθριο μιας ρωμαϊκής έπαυλης. Η συνολική του επιφάνεια είναι 400μ2 και μαρμάρινη σκάλα οδηγεί στο χώρο.

Στην κεντρική είσοδο από τη Λεωφόρο Αμαλίας, υπάρχει το ηλιακό ρολόι. Είναι ένας επικλινής μεταλλικός δείκτης στερεωμένος σε μαρμάρινη βάση πάνω στην οποία είναι χαραγμένες οι ώρες. Η σκιά του δείκτη, ανάλογα με τη θέση του ήλιου, δείχνει και τη σχετική ώρα. Τα ηλιακά ρολόγια είναι τα αρχαιότερα από τα γνωστά είδη ρολογιών. Σταθερό σημείο συνάντησης αποτελεί το καφενείο που βρίσκεται στην είσοδο από την πλευρά της Ηρώδου Αττικού

Τα φυτά που συναντάμε στον Εθνικό Κήπο

Συναντάμε περίπου 520 ποικιλίες των δένδρων και φυτών που πρασινίζουν αυτήν την όαση ομορφιάς και γαλήνης στο πολύβουο κέντρο της Αθήνας. 140 είναι τα είδη οι ποικιλίεςτων συνολικά 7.000 δέντρων, με τις δάφνες (πρωτοφυτεύθηκαν το 1841) και τις σοφόρες να συναντώνται συχνότερα. Υπάρχουν 100 είδη και ποικιλίες από θάμνους (συνολικά 40.000) με συχνότερο τον γιουστιτσία.

Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του κήπου οφείλονται στα υπεραιωνόβια δέντρα, όπως τα δένδρα της κεντρικής εισόδου που λέγονται ουασιγκτώνες, από τον Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Ουάσιγκτον, καζουαρίνες και ευκάλυπτοι από την Αυστραλία, φοίνικες από τα Κανάρια Νησιά, καθώς και δένδρα από την Ινδία, Μαδαγασκάρη και Αφρική, αλλά και πεύκα και κυπαρίσσια από την Ελληνική γη.

iefimerida.gr