Στράβων

Έλληνας γεωγράφος και ιστορικός

Ο Στράβων γεννήθηκε από πλούσια οικογένεια το 63 ή το 64 π.Χ. στην Αμάσεια του Πόντου, όπου και πέθανε, σε ηλικία 90 περίπου ετών (λίγο μετά το 23 μ.Χ.). Από την πλευρά της μητέρας του, ο Στράβων καταγόταν από γνωστή οικογένεια που είχε υπηρετήσει τους βασιλείς του Πόντου Μιθριδάτη Ε’ (περίπου 150 – 120 π.Χ.) και Μιθριδάτη ΣΤ’ (132 – 63 π.Χ.). Ο πρώτος του δάσκαλος ήταν ο Αριστόδημος (ιστοριογράφος και ρήτορας του 1ου π.Χ. αιώνα), από τον οποίο ο Στράβων διδάχθηκε την ρητορική στην Νύσα (σημερινό Σουλτανχισάρ, Τουρκία).

Το 44 π.Χ. μετέβη στη Ρώμη για να παρακολουθήσει τα μαθήματα του Τυραννίωνος (πρώην δασκάλου του Κικέρωνος) και του Ξενάρχου, δύο φιλοσόφων της αριστοτελικής σχολής. Αργότερα επηρεάστηκε από τον πρώην δάσκαλο του Οκτωβιανού Αθηνόδωρο – ο οποίος τον εισήγαγε πιθανόν στον κύκλο του μετέπειτα αυτοκράτορα – και μυήθηκε στη στωική φιλοσοφία.

Το 29 π.Χ. ο Στράβων επισκέφθηκε την Γυάρο (Αιγαίο Πέλαγος), ενώ κατευθυνόταν στην Κόρινθο, όπου διέμενε ο Αύγουστος. Το 25 ή το 24 ανέπλευσε τον Νείλο μέχρι τη νήσο Φίλαι, ακολουθώντας τον έπαρχο της Αιγύπτου Αίλιο Γάλλο στην πολεμική εκστρατεία του στην Αραβία. Δεν υπάρχουν άλλες πληροφορίες για τον Στράβωνα έως το 17 μ.Χ., οπότε παρακολούθησε τον θρίαμβο του Ρωμαίου στρατηγού Γερμανικού (15 π.Χ. – 19 μ.Χ.) στη Ρώμη.

Αφιέρωσε τα τελευταία χρόνια της ζωής του, τα Γεωγραφικά. Κρίνοντας από τις χρονολογίες των προσωπικών του σημειώσεων, φαίνεται ότι άρχισε την συγγραφή του βιβλίου ύστερα από την παραμονή του στην Αίγυπτο, την διέκοψε μετά το 2(;) π.Χ. και την συνέχισε το 14 μ.Χ., ολοκληρώνοντας την τελική έκδοση το 23 μ.Χ.

Όπως αποδεικνύεται, οι ταξιδιωτικές παρατηρήσεις του Στράβωνος δεν ήταν παρά ένα μικρό τμήμα του υλικού που χρησιμοποίησε στο σημαντικό αυτό έργο του, μολονότι ο ίδιος έλεγε με περηφάνεια ότι είχε ταξιδεύσει από την Αρμενία μέχρι τις περιοχές της Τοσκάνης που βρίσκονταν απέναντι από τη Μαύρη Θάλασσα μέχρι τα σύνορα της Αιθιοπίας.

Ακόμη και στα κεφάλαια για την Ιταλία, όπου είχε ζήσει για μεγάλο χρονικό διάστημα, η προσωπική συνεισφορά του περιορίζεται σε λίγες διάσπαρτες εντυπώσεις.

Στα αξιόλογα στοιχεία που συνέλλεξε ο Στράβων συγκαταλέγονται οι αποστάσεις μεταξύ των πόλεων, τα σύνορα των χωρών ή των επαρχιών, οι κύριες αγροτικές και βιοτεχνικές ασχολίες, οι πολιτικοί θεσμοί, οι εθνογραφικές ιδιαιτερότητες και οι θρησκευτικές λατρείες. Τον συγγραφέα απασχόλησε επίσης η ιστορία των πόλεων και των κρατών, οι συνθήκες ίδρυσής τους, οι σχετικοί μύθοι ή θρύλοι, οι πόλεμοι στους οποίους είχαν εμπλακεί, η διεύρυνση ή ο περιορισμός της έκτασής τους και οι προσωπικότητες που είχαν ζήσει εκεί.

Τα γεωλογικά φαινόμενα αναφέρονται όταν είναι ασυνήθιστα ή συντελούν στην εξήγηση άλλων φαινομένων, όπως για παράδειγμα οι παλίρροιες του Ατλαντικού στην Ιβηρία, τα ηφαιστειακά τοπία στην νότια Ιταλία και στη Σικελία, οι πηγές νάφθας κοντά στον Ευφράτη και οι πλημμύρες του Νείλου. Παραδόξως, ανάλογες πληροφορίες είναι ελάχιστες στην περιγραφή της Ελλάδος, μολονότι η έκτασή της καλύπτει τρία βιβλία.

Στο τμήμα αυτό ο Στράβων ενδιαφερόταν, προφανώς, περισσότερο για την ταύτιση των ομηρικών τόπων και λιγότερο για τα πραγματικά γεωγραφικά στοιχεία. Μέσα από τα βιβλία αυτά προβάλλει η πεποίθησή του ότι ο Όμηρος ήταν άριστος γνώστης της γεωγραφίας της Μεσογείου και ότι η ορθή κριτική ερμηνεία του έργου του θα αποκάλυπτε το εύρος των γνώσεών του. Κατακρίνοντας τον σκεπτικισμό του Ερατοσθένους, ο Στράβων ανέπτυξε εκτενώς στην εισαγωγή του την κλασική αυτή θέση, η οποία αντιπροσώπευε στο έργο του την ιδιαίτερη συμβολή του στην γνώση της ελληνικής πολιτιστικής παράδοσης.