Κροκοσυλλέκτριες – Ακρωτήρι Θήρας 1600 π.Χ.

Η θηραϊκή φύση κατά τη χρονική στιγμή της αναγέννησής της μάλλον σχετιζόταν με θρησκευτικές γιορτές, που υμνούσαν τον ερχομό της άνοιξης. Σε βραχώδες ηφαιστειακό τοπίο δεσπόζουν ανθισμένα κόκκινα κρίνα σε συστάδες και ανάμεσά τους πετούν χελιδόνια, μεμονωμένα ή σε ζεύγη, που ερωτοτροπούν.

Η σκηνή χαρακτηρίζεται από χρωματική ποικιλία με τη χρήση μαύρου, άσπρου, κόκκινου, κίτρινου και γαλάζιου, αλλά και από έντονη κίνηση, με το λίκνισμα των κρίνων στον αέρα και το παιχνίδι των χελιδονιών. Αποδίδεται στο λεγόμενο ζωγράφο των Κροκοσυλλεκτριών, που είναι γνωστός από άλλη τοιχογραφία του οικισμού και διακρίνεται για την πρωτοτυπία και τον πλούτο των συνθέσεών του, καθώς και για τη φωτογραφική, σχεδόν, απόδοση των στιγμιαίων κινήσεων.

Οι Κροκοσυλλέκτριες, είναι ενδεικτική τοιχογραφία φυσιοκρατικού διάκοσμου, που αποκαλύφθηκε στον οικισμό του Ακρωτηρίου της Σαντορίνης και κοσμούσε τον ανατολικό τοίχο του δωματίου 3Α του πρώτου ορόφου του κτιρίου Ξεστή 3.

Αποτελεί θεματική ενότητα με την τοιχογραφία της Πότνιας θηρών που βρισκόταν στο ίδιο δωμάτιο. Πέραν της καλλιτεχνικής του αξίας, το συγκεκριμένο έργο παρέχει πληροφορίες για ενασχόληση της συγκεκριμένης εποχής.

Οι Κροκοσυλέκτριες προέρχονται από τους άνω ορόφους των κτιρίων του οικισμού, όπου βρίσκονται σύμφωνα με μία ερμηνεία τα σημαντικότερα δώματα των κατοικιών και από ένα κτίριο, το οποίο είναι το μόνο – μέχρι τώρα – αδιαμφισβήτητο δημόσιο Ιερό του οικισμού Στην τοιχογραφία απεικονίζονται δύο γυναικείες φιγούρες απασχολημένες με τη συλλογή του κρόκου.

Στο φόντο υπάρχει ένα λιβάδι με κρόκους, ενώ το τοπίο είναι βραχώδες και παραπέμπει στην τοιχογραφία της Άνοιξης. Αυτός είναι ο λόγος που θεωρείται ότι οι δύο αυτές τοιχογραφίες είναι έργα του ίδιου καλλιτέχνη.

Οι ειδικοί θεωρούν ότι στην τοιχογραφία απεικονίζεται το φυτό Crocus Sativus ή το φυτό Crocus Cartwrightianus, με πιο πιθανό το Crocus Sativus το οποίο ευδοκιμεί μέχρι και σήμερα στα νησιά των Κυκλάδων και στην ηπειρωτική Ελλάδα.

Η μεγαλύτερη σε ηλικία γυναικεία φιγούρα κρατάει καλάθι στο αριστερό της χέρι και χρησιμοποιεί μόνο το δεξί της χέρι για την συλλογή του κρόκου, σε αντίθεση με την νεώτερη, η οποία χρησιμοποιεί και τα δύο. Η απεικόνιση αυτή σε συνδυασμό με τον τρόπο που φαίνεται να κοιτάζει η μία την άλλη υποδηλώνουν μία σχέση εκπαιδεύτριας – μαθητευόμενης.

Μπορούμε να υποθέσουμε ότι η μεγαλύτερη σε ηλικία φιγούρα αποτελεί ένα είδος ιέρειας της θεότητας της Πότνιας θηρών. Το κεφάλι της μαθητευόμενης είναι ξυρισμένο και απεικονίζεται με μπλε χρώμα.

Υπάρχει, πάντως, μία ουρά στο πίσω μέρος του κεφαλιού και μια τούφα ακριβώς πάνω από το μέτωπο. Στο μέτωπο φοράει διάδημα και στο αυτί μεγάλο στρογγυλό – πιθανώς χρυσό – σκουλαρίκι.

Τα χέρια της φέρουν κοσμήματα, τα ενδύματα είναι καλοσχηματισμένα και τονίζονται με τα συγκεκριμένα χρώματα (ώχρα κίτρινη και καστανοκόκκινη, μπλε) που χρησιμοποιούνται εν γένει στις θηραϊκές τοιχογραφίες.

Αποδίδεται σε πλάγια στάση, επιτρέποντας στον θεατή τη μία διάσταση του ζωγραφικού θέματος. Αποτέλεσμα αυτής της μονοδιάστατης πρακτικής είναι να φαίνεται στις μορφές μόνο το ένα μάτι και το ένα αυτί που δεν είναι απόλυτα σχηματοποιημένο[2], όπως και το σκουλαρίκι που το κοσμεί.

Τα μαλλιά της ιέρειας είναι χτενισμένα βάσει προτύπων της εποχής, όπως διακρίνεται και σε άλλους τοιχογραφικούς διάκοσμους. Φοράει διαφανή χιτώνα, ο οποίος αφήνει ακάλυπτο το στήθος, φέρει κοσμήματα στο λαιμό και στα χέρια και έχει μπλε διάδημα στο μέτωπο.

Η συγκεκριμένη τοιχογραφική σύνθεση αποτελεί σκηνή από καθημερινή δραστηριότητα και είναι σύνηθες, φυσιοκρατικής αντίληψης, θέμα, χαρακτηριστικό της αρχαίας κυκλαδικής τέχνης.

Η συνολική θεματική ενότητα, δηλαδή η τοιχογραφία με τις Κροκοσυλλέκτριες και η τοιχογραφία με την Πότνια θηρών, περιλαμβάνει μία θεότητα, μία ιέρεια και τρεις κροκοσυλλέκτριες.