Ο Συγκλονιστικός λόγος του μεγάλου Αλεξάνδρου στους Μακεδόνες

Από το βιβλίο του Αρριανού «Αλεξάνδρου Ανάβασις»

ΙΧ. Δεν θα σας μιλήσω τώρα Μακεδόνες, για να σας κάνω να παύσετε την τάση που έχετε να πάτε στην πατρίδα σας, γιατί από μένα τουλάχιστον έχετε την άδεια να πάτε οπουδήποτε θέλετε, αλλά για να καταλάβετε ποια συμπεριφορά απέναντι σας τηρήσαμε εμείς και σε ποιο σημείο αξίας, αφού φτάσατε τώρα, φεύγετε από μας.

Και βέβαια πρώτα θα αρχίσω να μιλώ, όπως άλλωστε είναι φυσικό, από τον πατέρα μου Φίλιππο.

Γιατί ο Φίλιππος σας παρέλαβε νομάδες και φτωχούς, που ήσασταν ντυμένοι οι περισσότεροι με ακατέργαστα δέρματα και βοσκούσατε στα βουνά λίγα πρόβατα και για χάρη τους πολεμούσατε με δυσκολία με τους Ιλλυριούς και Τριβάλους και τους γειτονικούς Θράκες. Αυτός σας έδωσε να φοράτε χλαμύδες αντί των δερμάτων, σας έφερε από τα βουνά να κατοικήσετε στις πεδιάδες αφού σας έκανε ικανούς να πολεμάτε τους γείτονες σας ΒΑΡΒΑΡΟΥΣ, ώστε να έχετε την σωτηρία σας, όχι πια έχοντας εμπιστοσύνη στην οχυρότητα των θέσεων, αλλά πιο πολύ στην δική σας ανδρεία.

Και σας ανέδειξε κατοίκους πόλεων και σας προίκισε με νόμους καλούς και με ήθη χρηστά. Και αυτών των ιδίων των ΒΑΡΒΑΡΩΝ, που πρωτύτερα λεηλατούσαν τακτικά την χώρα σας, σας έκανε κυρίαρχους από δούλους και υπηκόους τους.

Και την περισσότερη Θράκη πρόσθεσε στην Μακεδονία.

Κι αφού κατέλαβε τις πιο επίκαιρες θέσεις της παραλίας άνοιξε την χώρα στο εμπόριο και σας έδωσε την δυνατότητα να έχετε την εκμετάλλευση των μεταλλείων χωρίς φόβο. Και σας ανέδειξε ακόμα κυρίαρχους των Θεσσαλών, που παλιότερα πεθαίνατε αποότο φόβο τους, κι επειδή ταπείνωσε το έθνος των Φωκέων σας έκανε την είσοδο στην Ελλάδα πλατειά και ευκολοδιάβατη αντί στενής και αδιάβατης.

Και τους Αθηναίους και τους Θηβαίους που πάντοτε έκαναν επιδρομές στην Μακεδονία, τόσο τους ταπείνωσε, σ’ αυτά πια κι εσείς κοπιάζατε μαζί μ’ εκείνον, ώστε αντί να είστε φόρου υποτελείς στους Αθηναίους και να είστε υπήκοοι των Θηβαίων, από σας να προσπαθούν εκείνοι πια να έχουν την ασφάλεια τους ο ένας απέναντι του άλλου.

Και όταν πάλι πέρασε στην Πελοπόννησο κανόνισε τα εκεί πράγματα, και αφού αναγορεύθηκε αρχηγός με απόλυτη εξουσία σ΄ολόκληρη την άλλη Ελλάδα, λόγω του στρατεύματος εναντίον του Πέρση πρόσθεσε την δόξα αυτή όχι για τον εαυτό του πιο πολύ, αλλά για το κοινό καλό των Μακεδόνων.

Αυτές τις προσφορές έχει προσφέρει ο δικός μου πατέρας σε σας, που αυτές καθαυτές είναι βέβαια μεγάλες αν τις εξετάσετε μόνες, είναι όμως μικρές, αν τις συγκρίνετε με τις δικές μου.

Εγώ τώρα παρέλαβα από τον πατέρα μου λίγα σκεύη χρυσά και ασημένια και στο θησαυροφυλάκιο ούτε εξήντα τάλαντα και χρέη, που όφειλε ο Φίλιππος, ως πεντακόσια τάλαντα και πάνω σ΄αυτά δανείστηκα ο ίδιος αλλά οχτακόσια και ξεκίνησα από κείνη την χώρα που ούτε για βοσκή ήταν αρκετή για σας.

Αμέσως κατόπι σας άνοιξα τις διαβάσεις του Ελλησπόντου, αν και οι Πέρσες ήταν τότε κύριοι της θάλασσας. Στην συνέχεια νίκησα με το ιππικό τους σατράπες του Δαρείου και πρόσθεσα και ολόκληρη την Ιωνία στην δική σας επικράτεια και την Αιολίδα ολόκληρη και τις δυο Φρυγιές και τους Λύδους και κυρίεψα με πολιορκία την Μίλητο. Όλες τις άλλες χώρες που προσχώρησαν με την θέληση τους τις κατέλαβα και τις έδωσα σε σας να τις εκμεταλλεύεστε. Και τα αγαθά από την Αίγυπτο και την Κυρήνη όσα απόχτησα χωρίς μάχη, για σας έρχονται, και η κοίλη Συρία και Παλαιστίνη και η Μεσοποταμία ειναι δικά σας αποκτήματα. Δικά σας και η Βαβυλώνα και τα Βάκτρα και τα Σούσα, δικά σας και ο πλούτος των Λύδων και οι θησαυροί των Περσών και τα αγαθά των Ινδών και η έξω θάλασσα.

Εσείς είστε σατράπες, εσείς είστε στρατηγοί, εσείς ταξιάρχες. Ώστε για μένα τον ίδιο τι περισσεύει εκτός απ’ αυτήν την πορφύρα και το διάδημα; Ξεχωριστά τίποτε δεν έχω στην κατοχή μου, ούτε μπορεί κανείς να φανερώσει θησαυρούς δικούς μου εκτός από όσα είναι πάλι δικά σας αποκτήματα ή όσα φυλάγονται για σας. Επειδή και δεν είναι δυνατό να τους φυλάξω για απόλαυση ιδιαίτερη δική μου, αφού τρώω τα ίδια φαγητά με σας και προτιμώ τον ίδιο ύπνο με τον δικό σας, αν και νομίζω ότι ούτε καν τα ίδια φαγητά έχω με όσους από σας είστε καλοφαγάδες. Και εγώ μένω άγρυπνος για χάρη σας για να φροντίζω πως εσείς θα μπορείτε να κοιμάστε ήσυχα.

Χ. Αλλά μήπως απόχτησα αυτά διοικώντας εγώ χωρίς κόπους και ταλαιπωρίες; Και ποιος από σας ξέρει, πως κόπιασε περισσότερο για μένα παρά εγώ για κείνον; Εμπρός λοιπόν, όποιος από σας έχει τραύματα, ας ξεγυμνώσει τα τραύματα του και ας τα επιδείξει και εγώ θα επιδείξω τα δικά μου ξεχωριστά.

Γιατί σε μένα τουλάχιστον δεν υπάρχει κανένα μέρος του σώματος μου απ’ αυτά ακριβώς που είναι στραμμένα προς τον εχθρό που να έχει μείνει χωρίς τραύματα, και ούτε υπάρχει όπλο ή του χεριού ή απ΄αυτά που ρίχνονται, που ίχνη τουλάχιστον να μην φέρω επάνω μου, αλλά και με ξίφος από χέρι έχω τραυματιστεί και με τόξο πλέον έχω τοξευθεί και από βλήμα μηχανής έχω χτυπηθεί και με ξύλα χτυπήθηκα για χάρη δική σας και της δόξας και του πλούτου του δικού σας. Έτσι λοιπόν σας οδηγώ νικητές από κάθε ξηρά και κάθε θάλασσα και κάθε ποταμό και βουνό και πεδιάδα.

Και έχω κάνει γάμους τους ίδιους με σας και πολλών από σας τα παιδιά θα είναι συγγενείς με τα δικά μου παιδιά. Ακόμα, και όποιος είχε χρέη, χωρίς να ψιλοκοσκινήσω γιατί έγιναν, ενώ τόσο μεγάλο μισθό έχετε και τόσα πολλά έχετε αρπάξει, όταν γινόταν λεηλασία κατά τις πολιορκίες – τα έχω ξοφλήσει όλα. Και στεφάνια από χρυσάφι στους περισσότερους είναι ενθύμια αθάνατα και της δικής σας ανδρείας και της τιμής από μέρους μου.

Για όσους σκοτώθηκαν, ο θάνατος τους έγινε ένδοξος, ο τάφος τους περιφανής, χάλκινοι ανδριάντες των περισσότερων είναι στημένοι στις ιδιαίτερες πατρίδες τους και οι γονείς τους είναι τιμημένοι και απαλλαγμένοι από κάθε επίταξη και εισφορά. Γιατί κανένας τους δεν σκοτώθηκε φεύγοντας μπροστά στον εχθρό, όταν εγώ προσωπικά τους διοικούσα.

Και τώρα επρόκειτο να στείλω στην πατρίδα τους, όσους από σας ήταν απόμαχοι, ζηλευτούς, αλλά αφού θέλετε να φύγετε, φύγετε όλοι.

Και όταν φτάσετε στην πατρίδα, δώστε τους την αγγελία, ότι τον βασιλιά σας τον Αλέξανδρο, ενώ νίκησε Πέρσες και Μήδους και Βακτριούς και Σάκες και υπέταξε και Ουξιούς και Αραχωτούς και Δράγκες, και έχει κατακτήσει Παρθυαίους και Χωράσμιους και Υρκάνιους ως την Κασπία θάλασσα και καβαλίκεψε τον Καύκασο πέρα από τις Κασπίες πύλες και πέρασε τον Ωξό ποταμό και τον Τάναη ακόμα και τον Ινδό ποταμό – που δεν τον πέρασε κανένας άλλος ΠΑΡΑ ΜΟΝΟ Ο ΔΙΟΝΥΣΟΣ – και τον Υδάσπη και τον Ακεσίνη και τον Υδραώτη και τον Υφάση θα περνούσε αν εσείς δεν διστάζατε, αυτός ο βασιλιάς σας, που έφτασε στην μεγάλη θάλασσα και από τα δυο στόμια του Ινδού και πέρασε διά μέσου της ερήμου Γαδρωσίας, που στο πέρασμα του κατέκτησε ακόμα και την Καρμάνια και την χώρα των Ωρειτών, κι ενώ έχει περιπλεύσει πια το ναυτικό του την θάλασσα από την χώρα των Ινδών ως τους Πέρσες, αυτόν τον βασιλιά σας λοιπόν, μόλις τον φέρατε πίσω στα Σούσα, τον έχετε εγκαταλείψει και φεύγετε, αφού τον παραδώσατε να τον φυλάγουν ΟΙ ΝΙΚΗΜΕΝΟΙ ΒΑΡΒΑΡΟΙ.

Αυτά θα θεωρούνται αν δεν γελιέμαι, για σας εξίσου ένδοξα και από τους ανθρώπους και από τους θεούς δίκαια, όταν τα αναγγείλετε, φύγετε.

ΧΙ. Αυτά μόλις είπε, πήδησε κάτω από το βήμα αμέσως και πέρασε στα ανάκτορα, και ούτε τον εαυτό του περιποιήθηκε ούτε τον είδε κανένας από τους εταίρους, αλλά ούτε και την επόμενη μέρα φάνηκε.

Απόσπασμα από το κεφάλαιο 12 του ίδιου βιβλίου:

…Αλλά έδωσε και παραπάνω από τον μισθό τους από ένα τάλαντο στον καθένα, τα παιδιά που είχε τυχόν κανένας τους από τις Ασσιανές γυναίκες, διέταξε να τα αφήσουν κοντά του και να μην οδηγήσουν τα αλλόφυλα και από βάρβαρες γυναίκες παιδιά σαν διαρκή αιτία αναστάτωσης για τα παιδιά και τις μητέρες τους που είχαν μείνει στα σπίτια τους. Αυτός πάλι θα φροντίσει πως να ανατραφούν με τον μακεδονικό τρόπο και ως προς τα άλλα και στο να ασκηθούν πολεμικά.

Και όταν γίνουν άνδρες ο ίδιος θα τα φέρει στην Μακεδονία και θα τα παραδώσει στους πατέρες τους.