Τα μυστικά των ανασκαφών και... των οστών

Η πλαστική λεκάνη είναι γεμάτη με χώμα και λεπτά μικρά οστά. Πιο κει, η νεαρή αρχαιολόγος χρησιμοποιεί μαχαίρι, μαλακή οδοντόβουρτσα, καλαμάκια, απ’ αυτά των ψητοπωλείων, προκειμένου να βγάλει κάτι από το χώμα.

«Θέλει προσοχή να μην ξεφεύγει το βλέμμα, ο νους. Πρέπει να παρατηρείς τι κρύβεται κάτω από το πινέλο που σκουπίζει το χώμα», λέει ο Πάνος Βαλαβάνης, που μαζί με τους συναδέλφους του καθηγητές Αρχαιολογίας Νάγια Σγουρίτσα, Γιάννη Παπαδάτο, Γιώργο Βαβουρανάκη, είναι υπεύθυνος για την ανασκαφή στο Πλάσι.

Στο κέντρο της πεδιάδας του Μαραθώνα, λίγα μόλις μέτρα από την ακτή, η περιφραγμένη έκταση είναι τόπος άσκησης των φοιτητών του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Πεδίο άσκησης των υποψήφιων αρχαιολόγων που θα στελεχώσουν κάποιοι απ’ αυτούς την Αρχαιολογική Υπηρεσία, άλλοι τα μουσεία κ.λπ.

Τελευταίο Σαββατοκύριακο που ήταν ανοιχτή η ανασκαφή, μαζί με τους καθηγητής και τους φοιτητές, ο χώρος δεχόταν παιδιά, τοπικούς παράγοντες, τους Φίλους του Μουσείου Μαραθώνα. «Τα οστά δεν σας αηδιάζουν;», ρωτάει ένα πιτσιρίκι τον αρχαιολόγο. «Για μας τα οστά είναι σπουδαία εργαλεία, είναι τα ίχνη των ανθρώπων που έζησαν εκείνη την εποχή και μας αποκαλύπτουν πολλά». Σε τέτοιες επισκέψεις και οι αντιδράσεις των ενηλίκων ποικίλλουν.

Όταν αποκαλύφθηκε ο πολεμιστής των πρώιμων μυκηναϊκών χρόνων που θάφτηκε το 1600 π.Χ. στο Πλάσι, η στιγμή ήταν συγκλονιστική για τους επιστήμονες και τους φοιτητές. Οι επισκέπτες δεν είχαν όλοι το ίδιοι συναίσθημα. Κάποιοι δίσταζαν να πλησιάσουν, όμως ακόμη κι έτσι, θυμούνται την μοναδική εμπειρία που έζησαν.

Το ίδιο συμβαίνει και με τα παιδιά που επισκέπτονται ανασκαφές παρακολουθώντας τα στάδια εργασίας και μαζί ένα καταπληκτικό αφήγημα το οποίο δεν έχουν πάντα την ευκαιρία να παρακολουθήσουν στα μουσεία.

Αυτές οι εμπειρίες όμως, όπως και η διαδικασία συντήρησης, δημιουργούν τους αυριανούς επισκέπτες μουσείων και αρχαιολογικών χώρων.

Στην ανασκαφή στο Πλάσι ρωτούσαν για τους νεκρούς που θάφτηκαν στα σπίτια των προγόνων τους κάτω από τα δάπεδα, ποιοι ήταν αυτοί που έζησαν εδώ, ποιος ήταν εντέλει αυτός ο πολεμιστής που θάφτηκε με τα όπλα και γιατί έπειτα από 1.000 χρόνια οι νέοι κάτοικοι συνέλεξαν αλλού τα οστά του. Αλλά και για την ανάγκη της σχέσης με το παρελθόν.

kathimerini.gr