Το παπούτσι στην αρχαία Ελλάδα

Στις μέρες μας με τη λέξη υπόδημα εννοούμε το …παπούτσι. Οι αρχαίοι Έλληνες εννοούσαν ότι δένει ή περικαλύπτει ή ντύνει το γυμνό πόδι ως το γόνατο είτε αυτό είναι υφασμάτινο, είτε δερμάτινο, είτε φυτικό, ξύλινο, μεταλλικό, ή πήλινο.

Υποδέω – υποδέομαι σημαίνει δένω τα σανδάλια μου και υπολύω – υπολύομαι, τα βγάζω, τα λύνω.

Το υπόδημα λοιπόν ήταν μέρος της ενδυμασίας των αρχαίων Ελλήνων και κυρίως της εξαρτύσεως των αξιωματικών του στρατού.

Τα κυριότερα υποδήματα ήταν τα σανδάλια και τα πέδιλα.

Το κάθε Ελληνικό φύλο είχε το υπόδημα που του ταίριαζε ανάλογα με τον τόπο στον οποίο ζούσε, τις κλιματολογικές και τις γεωμορφολογικές συνθήκες, τις ανάγκες, τον πλούτο που διέθετε αλλά και την καλαισθησία. Γι΄αυτό έχει μείνει ως τις μέρες μας η παροιμία «Παπούτσι από τον τόπο σου κι ας είναι και μπαλωμένο», διότι το παπούτσι απο άλλο τόπο ίσως να μην εξυπηρετεί τις ανάγκες βαδίσματος σε άλλο τόπο.

Μερικά είδη αρχαίων υποδημάτων είναι:

Τα ακρόσφυρα: γυναικείο υπόδημα που έφτανε ως τα σφυρα (αστραγάλους)

Αραβύλες: τα φορουσαν οι γεωργοί, οι κυνηγοί, οι οδοιπόροι

Εμβάδες: είδος υποδήματος για περίπατο

Ενδρομίδες: δυνατά υποδήματα με μακρείς λαιμούς για τους κυνηγούς και για το δρόμο, για να διανύει κανείς μεγάλες αποστάσεις, κάτι σαν τα αθλητικά στις μέρες μας.

Καρβατίνη: ευτελές υπόδημα των αγροτών απο ωμό δέρμα βοδιών, το κατασκεύαζαν μόνοι τους – αντίστοιχο με το μεταγενέστερο τσαρούχι.

Κόθορνος: το πιο γνωστό αρχαίο Ελληνικό υπόδημα. Εφάρμοζε σε άνδρες και γυναίκες, είχε σχήμα τετράγωνο και ήταν ψηλό. Το βάδισμα ήταν ασταθές. Το φορούσαν οι ηθοποιοί για να φαίνονται ψηλότεροι και επιβλητικότεροι.

Οδόνια: υποδήματα για εύκολη βάδιση.

Σάνδαλα: γυναικεία ή ανδρικά υποδήματα με ξύλινο πέλμα που δενονταν στο ποδι με λουρια.

Σεμπάδα: το σημερινό σαμπώ.

Το κυριότερο έθιμο που σχετίζεται με τα υποδήματα ήταν η γυμνοποδία μέσα στους ιερούς χώρους. Άφηναν τα υποδήματα έξω γιατί θεωρούνταν ακάθαρτα. Οι Αιγύπτιοι παρουσιάζονταν στο βασιλιά ανυπόδητοι.

Στην υψηλή πύλη, όσοι έρχονταν να υποβάλουν τα σέβη τους στο μεγάλο σουλτάνο έπρεπε να σκύψουν να φιλήσουν τα χρυσά του υποδήματα για να αποδείξουν οτι είναι καλοί και υπάκουοι.

Στους αρχαίους Ελληνικούς γάμους τη δεύτερη μέρα ήταν συνηθέστατο δώρο τα υποδήματα στους νεόνυμφους. Στις μέρες μας η νύφη γράφει στον πάτο του νυφικού παπουτσιού τα ονόματα των ελεύθερων φιλενάδων της και όποιας το όνομα σβηστεί θα είναι η επόμενη νύφη. Επίσης το υπόδημα είναι το πρώτο δώρο του νονού στο βαφτηστήρι για να έχει «καλό δρόμο».

Τέλος το υπόδημα ήταν πάντα αντικέιμενο φετίχ και έρωτα ξεκινώντας απο τα γοβάκια της σταχτοπούτας στα παιδικά παραμύθια, τα στολισμένα πασουμάκια των παλλακίδων, που δήλωναν τη διαθεσιμότητα της κοπέλας και ξάναβαν τον πόθο στον επιβήτορα, την τακτική των ερωτευμένων να χρησιμοποιούν για ποτήρι του ποτού τους το γοβάκι της κοπέλας τους καταλήγοντας στη γόβα στιλέτο που γίνεται φονικό όπλο για τον έρωτα.

Πηγή: e-podi lekakis.com