Κι όμως υπήρχαν βρικόλακες στην αρχαία Ελληνική μυθολογία

Όλοι ξέρουμε τους σλάβικους θρύλους για τους πανίσχυρους βρικόλακες, που σηκώνονται από τον τάφο τους και πίνουν ανθρώπινο αίμα.

Το ξέρατε όμως ότι υπάρχουν και αρκετοί Ελληνικοί θρύλοι για τα διαβολικά αυτά πλάσματα; Μάλιστα, οι πρώτες αναφορές για την ύπαρξη βρικολάκων χρονολογούνται από την εποχή της Αρχαίας Ελλάδας. Οι αρχαίοι ημών πρόγονοι πίστευαν πως η ψυχή αυτού που πέθαινε με βίαιο τρόπο, δεν μπορούσε να ησυχάσει, με αποτέλεσμα να τριγυρνάει μέχρι να ολοκληρώσει τον κύκλο, που της είχαν ορίσει οι Μοίρες. Παράλληλα πίστευαν πως οι νεκροί διψάνε για αίμα, κάτι που διαπιστώνουμε στην “Οδύσσεια”, όταν ο Οδυσσέας πάει στον Κάτω Κόσμο – για να πάρει χρησμό από το μάντη Τειρεσία – και του προσφέρει, μεταξύ άλλων, αίμα από ένα κριάρι και μια μαύρη προβατίνα, ώστε να μπορέσει να επικοινωνήσει μαζί του.

Μία από τους πρώτους βρικόλακες, ήταν η Λάμια. Πριν μεταμορφωθεί σε αιμοδιψές τέρας, ήταν η πανέμορφη βασίλισσα της Λιβύης και σύζυγος του Βήλου. Η ομορφιά της δεν πέρασε απαρατήρητη από το θεό Δία κι έτσι έγινε μια από τις πολλές γυναίκες, που ερωτεύτηκε ο βασιλιάς του Ολύμπου. Από την ένωσή τους γεννήθηκαν πολλά παιδιά, τα οποία σκότωσε η μνησίκακη και ζηλόφθονη θεά Ήρα. Η αβάσταχτη θλίψη και στεναχώρια της για το χαμό των παιδιών της, την έκαναν να κλέβει μωρά και να πίνει το αίμα τους. Στη συνέχεια η Ήρα την καταράστηκε να μην κοιμάται ποτέ και να γίνει πραγματικό τέρας με φολιδωτή ουρά. Τη λυπήθηκε, όμως, ο Δίας και της έδωσε την ικανότητα να βάζει και να βγάζει τα μάτια της, για να μπορεί να ξεκουράζεται. Κατά τον Αριστοφάνη τ’ όνομά της προέρχεται από τη λέξη λαιμός και αναφέρεται στον τρόπο, με τον οποίο σκότωνε. Επίσης, θεωρούσε ότι ήταν ερμαφρόδιτο πλάσμα.

Άλλοι μύθοι παρουσιάζουν τη Λάμια ως πλανεύτρα ανδρών. Σαγήνεψε το νεαρό Μένιππο, στο δρόμο για την Κόρινθο, με σκοπό να τον σκοτώσει. Όμως, στο γάμο τους ο φιλόσοφος Απολλώνιος ο Τυανέας, κατάλαβε την πραγματική της φύση και την ανάγκασε να το παραδεχτεί. Μετά από αυτό, εξαφανίστηκε ουρλιάζοντας.

Μεταγενέστεροι μύθοι κάνουν λόγο για πολλές λάμιες και όχι για μία. Δεν είναι όμορφες σαν την πρώτη Λάμια, αλλά μπορούν να μεταμορφωθούν σε ωραίες γυναίκες κι έτσι να παρασύρουν τα θύματά τους. Τα χαρακτηριστικά τους είναι η ακόρεστη όρεξη για αίμα και σεξ (γι’ αυτό και αποκαλούσαν λάμιες τις εταίρες), η λαιμαργία, η βρωμιά και η ανοησία τους.

Η Λάμια έχει επιζήσει και στη σύγχρονη, ελληνική παράδοση μέσα από διάφορες παροιμίες, όπως «τρώει σα Λάμια», «της Λάμιας τα σαρώματα», που τονίζει τη λαιμαργία και την τσαπατσουλιά κάποιου και «το παιδί το ‘πνιξε η Λάμια», που εξηγεί τον πρόωρο θάνατο των μικρών παιδιών. Μέχρι σήμερα οι θηλυκοί βρικόλακες αποκαλούνται λάμιες.

Ένα άλλο τέρας της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας ήταν η φοβερή Έμπουσα, κόρη της θεάς Εκάτης. Το όνομά της σημαίνει αυτή που εισχωρεί, αφού μπορούσε να διαπεράσει τοίχους και το νου των ανθρώπων. Είχε ένα πόδι γαϊδάρου κι ένα πόδι χάλκινο, ενώ τα μαλλιά της ήταν πύρινα. Κάποιοι άλλοι μύθοι αναφέρουν πως ήταν μονοπόδαρη (έν-πουσα= έμπουσα), φορούσε μπρούτζινα σανδάλια και είχε γαϊδουρινά καπούλια. Μπορούσε να μεταμορφώνεται σε σαγηνευτική γυναίκα κι έτσι αποπλανούσε νεαρούς άνδρες. Στη συνέχεια έπινε το αίμα τους και έτρωγε τις σάρκες τους, την ώρα που κοιμόντουσαν. Στις γυναίκες και στα παιδιά προκαλούσε παραλυτικό τρόμο. Ο μόνος τρόπος για να την απωθήσουν ήταν να την προσβάλλουν και να τη βρίσουν. Ο μόνος που τη συνάντησε και κατάφερε να επιζήσει ήταν ο Απολλώνιος ο Τυανέας. Εκτός από όμορφη κόρη, μπορούσε να μεταμορφωθεί σε αγελάδα, πτηνό, σκύλο, δέντρο, πέτρα κ.λ.π. και αποτελούσε οιωνό θανάτου ή δυστυχιών.

Η Έμπουσα τρόμαξε τον Διόνυσο και τον Ξανθία στο δρόμο τους προς τον Κάτω Κόσμο στην κωμωδία του Αριστοφάνη “Βάτραχοι”.

Οι Αρχαίοι Έλληνες επινόησαν τη Γελλώ, για να εξηγήσουν το θάνατο των γυναικών κατά τη γέννα, καθώς και των νεογέννητων μωρών. Η Γελλώ ήταν μια νεαρή κόρη, που πέθανε πάνω στον τοκετό και μετά επέστρεψε ως κακοποιό πνεύμα. Έχοντας τη ζήλεια ως κινητήριο δύναμή της σκοτώνει τα νεογέννητα μωρά πνίγοντάς τα και πίνοντας το αίμα τους. Συχνά βλάπτει τις εγκύους και τις λεχώνες και θεωρείτο μία από τις κύριες αιτίες για την αποβολή εμβρύων. Οι μητέρες χρησιμοποιούσαν μαγικά ξόρκια και φυλαχτά ως μέτρα προστασίας. Ένα χρόνο μετά τη γέννηση του μωρού δε μπορούσε να του κάνει κακό, μιας και την αδρανοποιούσε η Μοίρα Αδράστεια.

Το γεγονός ότι οι βρικόλακες της Αρχαίας Ελλάδας είναι γένος θηλυκού, ίσως αποτελεί εξήγηση του φόβου που ένιωθαν για τον έμμηνο κύκλο. Έτσι, αυτός ο φόβος πήρε τη μορφή τεράτων, που διψούν για αίμα και σταδιακά εξελίχθηκαν στους σύγχρονους βρικόλακες.