Αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες: η απεικόνισή τους στην τέχνη

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν η αρχαιότερη και σπουδαιότερη διοργάνωση που πραγματοποιούνταν προς τιμήν του Δία στην Ολυμπία. Η φήμη του ιερού διαδόθηκε σε ολόκληρο τον ελληνικό κόσμο και οι Ολυμπιακοί αποτέλεσαν το σύμβολο της πανελλήνιας ενότητας.

Πώς ξεκίνησαν οι αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες

Ο αθλητισμός αποτελούσε κομμάτι της καθημερινότητας των αρχαίων Ελλήνων, γεγονός που επιβεβαιώνεται από τη φράση «νοῦς ὑγιής ἐν σώματι ὑγιεῖ». Ο αγωνιστικός όμως χαρακτήρας του ελληνικού αθλητισμού επισημοποιήθηκε με την θέσπιση των Ολυμπιακών Αγώνων το 776 π.Χ. Οι αγώνες ήταν αφιερωμένοι στον πατέρα των θεών, Δία, και πραγματοποιούνταν στην Ολυμπία. Με τον καιρό, μονοπώλησαν το ενδιαφέρον και αποτέλεσαν τη σημαντικότερη αθλητική εκδήλωση της εποχής. Χάρις σ’ αυτούς μάλιστα διοργανώθηκαν τρεις επιπλέον αγώνες, τα Πύθια, τα Ίσθμια και τα Νέμεα. Μόνο οι Ολυμπιακοί ωστόσο αποδείχθηκαν ο μακροβιότερος θεσμός της αρχαίας Ελλάδας (776 π.Χ. – 393 μ.Χ.).

Ποιοι συμμετείχαν στους αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες;

Αρχικά, οι Ολυμπιακοί Αγώνες δεν είχαν πανελλήνιο χαρακτήρα. Σταδιακά, άρχισαν να συμμετέχουν αθλητές από τις αποικίες και την μητροπολιτική Ελλάδα, οπότε μπορούσαν να χαρακτηριστούν πανελλήνιοι. Αντίστοιχα εξελίχθηκε και το πρόγραμμα των αγωνισμάτων. Τα πρώτα 50 χρόνια το πρόγραμμα περιλάμβανε μόνο ένα αγώνισμα, τον δρόμο που διατήρησε και αργότερα ξεχωριστή θέση, αφού ο νικητής του έδινε το όνομά του στην ολυμπιάδα. Τα επόμενα χρόνια, με τη συμμετοχή περισσότερων αθλητών, το φάσμα των αγωνισμάτων διευρύνθηκε μέχρι που τελικά αποκρυσταλλώθηκε γύρω στα μέσα του 7ου αιώνα.

Τα ολυμπιακά αγωνίσματα μέσα από την τέχνη της αγγειογραφίας

Το πένταθλο

Ένας μουσικός παίζει δίαυλο ενώ ο αθλητής ετοιμάζεται για τη ρίψη του ακοντίου ~ Πηγή εικόνας: users.sch.gr

Δρόμος ~ Πηγή εικόνας: users.sch.gr

Το πένταθλο προστέθηκε στο πρόγραμμα αγωνισμάτων των Ολυμπιακών Αγώνων το 708 π.Χ. Στόχος του αγωνίσματος ήταν η ανάδειξη του τέλειου αθλητή με συνοπτικό τρόπο μέσα από πέντε αγωνίσματα (πέντε άθλους). Τα αθλήματα αυτά διεξάγονταν αρχικά σε μία μέρα ξεκινώντας με το άλμα εις μήκος, ακολουθούσε το ακόντιο και η δισκοβολία ενώ στη συνέχεια το σημαντικότερο άθλημα ο δρόμος. Το αγώνισμα τελείωνε με την πάλη.

Το παγκράτιο

Το παγκράτιο εισήχθη στο πρόγραμμα των αγωνισμάτων το 648 π.Χ. Επρόκειτο για ένα συνδυασμό πάλης, λακτισμάτων και πυγμαχίας ενώ νικητής ήταν εκείνος που κατάφερνε να υποτάξει τον αντίπαλό του. Η υποταγή δηλωνόταν με την ανάταση του χεριού ή του δακτύλου του αθλητή ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις μοναδική μορφή υποταγής ήταν ο θάνατος.

Αρματοδρομίες

Το άρμα προσπερνά τη νύσσα ~ Πηγή εικόνας: users.sch.gr

Το πιο συναρπαστικό από τα ιππικά αγωνίσματα αποτελούσαν οι αρματοδρομίες με τέθριππα που προστέθηκαν στο πρόγραμμα των αγωνισμάτων το 680 π.Χ. και πραγματοποιούνταν στον ιππόδρομο. Ο ιππόδρομος ήταν ένας ανοιχτός χώρος, όπου η αφετηρία και το τέρμα ορίζονταν από έναν στύλο. Ένας δεύτερος μικρότερος στύλος, η νύσσα, όριζε το σημείο καμπής, το οποίο ήταν το πιο επικίνδυνο για ατυχήματα. Όσον αφορά το άρμα, ήταν ξύλινο και το έσερναν 4 άλογα, με το δυνατότερο από αυτά να τοποθετείται στα δεξιά για να διευκολύνει το άρμα στις στροφές.

Πόσο διαρκούσαν οι αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες

Την κλασική εποχή οι Ολυμπιακοί Αγώνες διαρκούσαν πέντε ημέρες. Την πρώτη ημέρα πραγματοποιούνταν θυσίες και οι αθλητές έδιναν τους όρκους τους. Ειδικότερα, διαβεβαίωναν πως είχαν προπονηθεί δέκα μήνες και ότι δεν θα χρησιμοποιούσαν αθέμιτα μέσα για την εξασφάλιση της νίκης. Την τελευταία μέρα ανακηρύσσονταν οι νικητές και γιόρταζαν όλοι μαζί. Πιο συγκεκριμένα, το έπαθλό τους ήταν ο κότινος, το στεφάνι δηλαδή από αγριελιά, ενώ αποκτούσαν τόσο μεγάλη δόξα που τους συνόδευε μέχρι την επιστροφή τους στην πατρίδα. Εκεί θα απολάμβαναν εξαιρετικές τιμές και ειδικά προνόμια.

Το 393 μ.Χ. ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος της χριστιανικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, απαγόρευσε την διεξαγωγή όλων των παγανιστικών εορτών, μαζί και των Ολυμπιακών Αγώνων. Χρειάστηκε να περάσουν αρκετοί αιώνες για να ξεκινήσουν πλέον οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες.

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για αυτό το άρθρο

Κανόνες των ιππικών αγώνων. Ανακτήθηκε από http://www.fhw.gr/olympics/ancient/gr/205g2.html (τελευταία πρόσβαση 28.7.21)

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες στην Αρχαιότητα. Ανακτήθηκε από http://www.fhw.gr/olympics/ancient/gr/200.html (τελευταία πρόσβαση 28.7.21)

Στεφανόπουλος Θ., Αντζουλή Ε. (2013). Αρχαία ελληνικά Β΄γυμνασίου: Αρχαία Ελλάδα, Ο τόπος και οι άνθρωποι, (Ανθολόγιο). Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων “Διόφαντος”

maxmag