Ο μηχανισμός των Αντικυθήρων ανατρέπει την ιστορία -Βίντεο

Αν και είναι πάνω από 2.000 χρόνια παλιός, αντιπροσωπεύει ένα επίπεδο το οποίο η τεχνολογία μας δεν κατάφερε να φτάσει παρά το 18ο αιώνα. Αν η διαίσθηση των Ελλήνων είχε προλάβει την εφευρετικότητά τους, η βιομηχανική επανάσταση ίσως να είχε αρχίσει 1.000 χρόνια πριν τον Κολόμβο.

Τώρα δε θα τριγυρνούσαμε απλά στο φεγγάρι. Θα είχαμε φτάσει στα κοντινότερα άστρα. Αν η εξέλιξη της γνώσης, όπως αποτυπώνεται στον υπολογιστή των Αντικυθήρων, δεν είχε ανακοπεί, η επιστήμη θα βρισκόταν σήμερα χίλια χρόνια μπροστά!

Άρθουρ Κλαρκ - Ο μηχανισμός των Αντικυθήρων ανατρέπει την ιστορία

«Ο Μηχανισμός δεν είναι μόνο αντιπροσωπευτικός της τεχνολογικής αιχμής της αστρονομίας της εποχής του, αλλά εμπεριέχει τη δυναμική που θα επιτρέψει την επέκταση των γνώσεών μας τόσο για την ίδια την αστρονομία όσο και για τον πολιτισμικό ρόλο της». Alexander Jones καθηγητής Κλασικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Τορόντο

Η νεοεμφανιζόμενη μηχανική τελειότητα του Μηχανισμού σαφώς εγείρει το ζωτικής σημασίας ερώτημα σχετικά με την ανάπτυξη της τεχνολογίας και τις γνώσεις των Ελλήνων εκείνης της περιόδου. Πότε ακριβώς, από ποιον, για ποιον και για ποιον λόγο κατασκευάστηκε ο Μηχανισμός; Τι άλλου είδους τεχνολογία προϋποθέτει η ύπαρξή του; Ποια θα ήταν η επίδραση των μηχανικών μοντέλων στην άποψη των Ελλήνων για το Σύμπαν; Αυτά είναι τα ερωτήματα που χρήζουν απαντήσεων».Mike Edmunds καθηγητής Αστρονομίας, Πανεπιστήμιο Κάρντιφ

«Διερωτάται κανείς μέσα από ποιες διαδικασίες προέκυψε ο Μηχανισμός. Ποιες ήταν οι κοινωνικές, πολιτικές και ιδεολογικές «χρήσεις» της αστρονομικής γνώσης; Σε ποιον βαθμό αυτές περιλάμβαναν «παθητική» παρατήρηση και τι μπορεί να πυροδότησε την επιθυμία μελλοντικής πρόβλεψης; Πόσο συνέβαλε σε αυτό η τεχνολογική πρόοδος; Και, τελικά, στην ίδια την κλασική Ελλάδα ποια ήταν η σχέση της αρχαϊκής κοσμολογίας (η οποία μπορεί να ανιχνευθεί στον καθορισμό του χρόνου των θρησκευτικών τελετών και στον προσανατολισμό των ναών) με την ανάπτυξη της προβλεπτικής επιστήμης της αστρονομίας;».Clive Ruggles καθηγητής Αρχαιοαστρονομίας, Πανεπιστήμιο του Λέστερ

«Το νησί της Ρόδου κατείχε μια στρατηγική θέση ζωτικής σημασίας και κατά την ελληνιστική περίοδο η πόλη-κράτος της Ρόδου αναπτύχθηκε σε ένα πολύ σημαντικό πολιτισμικό, ναυτικό και εμπορικό κέντρο. Στη Ρόδο κατά τον 2ο αιώνα π.Χ. ο Ίππαρχος, πατέρας της αστρονομίας, ανέπτυξε τη θεωρία του η οποία εξηγεί τις ανωμαλίες στην κίνηση της Σελήνης».Μαίρη Ζαφειροπούλου αρχαιολόγος, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών

Ένα άλλο καινούργιο δεδομένο είναι οι δυο πολύ μεγάλες περιοδικότητες πλανητών που βρέθηκαν στον Μηχανισμό. «Πρόκειται για μια περίοδο της Αφροδίτης που είναι 462 έτη (όσο δηλαδή χρειάζεται για να γυρίσει γύρω από τον Ήλιο όπως την βλέπουμε από τη Γη και καθώς η Γη συντονίζεται μαζί της) και μια άλλη περιοδικότητα 422 ετών του Κρόνου. Και επειδή δεν έχουμε βρει αυτές τις περιοδικότητες σε άλλα κείμενα πουθενά, αυτό σημαίνει ότι πρόκειται για γνώσεις που διατύπωσαν οι Έλληνες. Κι αυτό είναι κάτι πολύ σημαντικό και καινούργιο».Ξενοφών Μουσσάς Καθηγητής ΕΚΠΑ Φυσικής του Διαστήματος, Διευθυντής Εργαστηρίου Αστροφυσικής, Ειδικός Συνεργάτης NASA

Ο μηχανισμός των Αντικυθήρων

Τι είναι ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων;

O Μηχανισμός των Αντικυθήρων θεωρείται παγκοσμίως ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά αντικείμενα επειδή είναι ένα πολύ προηγμένο μηχάνημα. Ο Μηχανισμός είναι σημαντικότατος τόσο για την Ελλάδα όσο και την ανθρωπότητα. Η Μελέτη μας παρέχει αδιάσειστες αποδείξεις ότι οι Έλληνες ανέπτυσσαν υψηλού επιπέδου επιστήμη και τεχνολογία βασισμένη σε γνώσεις των νόμων της φυσικής και μαθηματικά, πολύ ανώτερα από ότι εκτιμούσε μέχρι τώρα η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα. Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι ένα από τα σημαντικότερα ευρήματα της αρχαιότητας σε παγκόσμια κλίμακα.

Είναι το μόνο αρχαίο επιστημονικό όργανο που επέζησε της ανακύκλωσης του χαλκού που ήταν πολύτιμος κατά την αρχαιότητα. Κατασκευάσθηκε από Έλληνες επιστήμονες, πιθανότατα μεταξύ 150 και 100 π.Χ. Οι διαστάσεις του είναι περίπου 32Χ22Χ7 εκατοστά. Διατηρήθηκε επί 23 αιώνες παρόλο που διαβρώθηκε από το θαλασσινό νερό διασώθηκε καλυμμένο και προστατευμένο με ασβεστολιθικές επιθέσεις και κοράλλια και κοχύλια. Βρέθηκε σε ναυάγιο στα Αντικύθηρα Συμιακούς δύτες το 1901-2. Το πλοίο ήταν γεμάτο με θησαυρούς που μεταφέρονταν από την Ελλάδα στη Ρώμη.

Η ανακάλυψη

Η ιστορία της ανακάλυψής του είναι εντυπωσιακή. Το 1900 Συμιακοί σφουγγαράδες αναγκάστηκαν να αγκυροβολήσουν στα Αντικύθηρα λόγω σφοδρής θαλασσοταραχής. Ήταν Μ. Τρίτη και ένας δύτης, ο Ηλίας Λυκοπάντης, βούτηξε, είτε για να τσεκάρει μια νέα στολή, είτε –πιο πιθανόν– για να μαζέψει θαλασσινά για το νηστίσιμο γεύμα του καϊκιού. Αντ’ αυτών, προς μεγάλη έκπληξη του καπετάνιου, ο Ηλίας ανέσυρε από το βυθό τον βραχίονα ενός μπρούτζινου αγάλματος.

Είχε ανακαλύψει, σε βάθος περίπου 50 μέτρων, ένα από τα πλουσιότερα αρχαία ναυάγια που έμελλε να γίνει γνωστό ως το «Ναυάγιο των Αντικυθήρων». Λίγους μήνες αργότερα, η Αρχαιολογική Υπηρεσία ξεκίνησε μια σειρά συστηματικών ενάλιων ανασκαφών, κατά τη διάρκεια των οποίων ανασύρθηκαν σημαντικά ευρήματα, όπως για παράδειγμα ο περίφημος Έφηβος των Αντικυθήρων, πολλά από τα οποία εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα.

Ανάμεσά τους ήταν και ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων, ο οποίος, διαβρωμένος, κομματιασμένος και απολιθωμένος πλέον μετά από 2000 χρόνια στο βυθό της θάλασσας, έμελλε να αλλάξει τη γνώμη πού είχαμε μέχρι σήμερα για τις τεχνολογικές ικανότητες των προγόνων μας. Όπως αναφέρει ο Φυσικός, Μαθηματικός και Ιστορικός των Επιστημών, Ντέρεκ Ντε Σόλα Πράις (De Solla Price) «είναι το παλαιότερο δείγμα επιστημονικής τεχνολογίας που διασώζεται μέχρι σήμερα και αλλάζει τελείως τις απόψεις μας για την αρχαία ελληνική τεχνολογία».

Έρευνες

Το πρόγραμμα έρευνας του μηχανισμού των Αντικυθήρων (Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ξενοφών Μουσσάς, Γιάννης Μπιτσάκης, Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Γιάννης Σειραδάκης, Πανεπιστήμιο Κάρντιφ, Mike Edmunds, Tony Freeth) διεξήγε μελέτες και διεθνές συνέδριο στην Αθήνα, στις 30 Νοεμβρίου 2006 και την 1 Δεκεμβρίου, στο οποίο ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα των πρόσφατων πληρέστερων ερευνών.

Συμμετείχαν ειδικοί της ιστορίας των μηχανισμών και της αρχαίας ελληνικής αστρονομίας και τεχνολογίας [X-tek, HP]. Ταυτόχρονα, τα αποτελέσματα της πρώτης φάσης της έρευνας δημοσιεύτηκαν στο έγκριτο περιοδικό Nature. Στις 7 Απριλίου του 2008, σε εκδήλωση που οργανώθηκε στην Αθήνα από την Εταιρεία Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας, οι ειδικοί της ελληνοβρετανικής ερευνητικής ομάδας ανακοίνωσαν τα σημεία στα οποία επικεντρώνεται η συνέχιση της έρευνας με τη συνεργασία ειδικών από τον χώρο της Ιστορίας της Επιστήμης.

Παράλληλα, ο Μαικλ Ράιτ, που είναι ο μοναδικός ερευνητής που έχει επεκτείνει το υλικό του μοντέλο έτσι ώστε να περιλαμβάνει τις κινήσεις των 5 πλανητών που ήταν γνωστοί στην αρχαιότητα (Ερμή, Αφροδίτη, Άρη, Δία και Κρόνο), αναθεώρησε το μηχανικό του μοντέλο με βάση τα τελευταία αποτελέσματα των ερευνών. Για τις κινήσεις των πλανητών δεν υπάρχουν άμεσες μηχανικές ενδείξεις από τα θραύσματα του μηχανισμού, παρά μονάχα τα ονόματα δύο πλανητών (της Αφροδίτης και πιθανώς του Ερμή) στις πρόσφατα αναγνωσθείσες επιγραφές.

Παρουσίασε το αναθεωρημένο μοντέλο του σε εκδήλωση του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, στην Αθήνα στις 6 Μαρτίου 2007, στα πλαίσια του προγράμματος: «Επιστήμης κοινωνία». Η πρώτη εμπεριστατωμένη μελέτη παρουσιάστηκε από τον Ξενοφώντα Μουσσά το 2006

Επιστροφή στα Αντικύθηρα

Μετά από 38 χρόνια από την τελευταία έρευνα του διάσημου Γάλλου εξερευνητή Ζακ Υβ Κουστώ, ξεκίνησαν νέες έρευνες (στις 15 Σεπτεμβρίου 2014) με ονομασία «Επιστροφή στα Αντικύθηρα» για το ναυάγιο, τον μηχανισμό και άλλα πολύτιμα αντικείμενα από το ναυάγιο . Οι ομάδα των επιστημών είναι εξοπλισμένη με την τελευταία λέξη της τεχνολογίας. Δύτες με μπουκάλες όπου «ανακυκλώνουν» τον αέρα έτσι δεν χάνετε, με αποτέλεσμα να μένουν στον βυθό για περίπου 1 ώρα, αυτόνομο υποβρύχιο όχημα που κάνει χαρτογράφηση του βυθού, στολή-υποβρύχιο (exosuit από την εταιρία Hublot) όπου:

1. Επιτρέπει στους δύτες να παραμείνουν αρκετή ώρα σε μεγάλο βάθος, το οποίο φτάνει ακόμα και τα 300 μέτρα.

2. Δίνει τη δυνατότητα άμεσης επιστροφής στην επιφάνεια χωρίς την υποχρέωση στάσεων, καθώς δεν χρειάζεται αποσυμπίεση.

3. Προσφέρει εξαιρετική επιδεξιότητα και ευελιξία για την εκτέλεση λεπτής εργασίας.

Η στολή μοιάζει με εκείνες των αστροναυτών και καθελκύεται/ανελκύεται μονάχα με γερανό. Έχει προωθητήρες που βοηθούν την πλοήγησή της από τον χειριστή, ειδικά πετάλια στα πόδια του δύτη, με τα οποία εκείνος ρυθμίζει την κατεύθυνση, ρομποτικά χέρια με τσιμπίδα, ειδικά φώτα, κάμερα και ενδοεπικοινωνία.

Η ερευνητική ομάδα εντόπισε και ανέλκυσε:

1. Ένα χάλκινο συμπαγές δόρυ με σαυρωτήρα, το οποίο προέρχεται από χάλκινο ή και μαρμάρινο άγαλμα.

2. Ένα χάλκινο δακτύλιο, προσαρμοσμένο σε χάλκινο καρφί, ο οποίος σώζει στο στέλεχός του συσσωμάτωμα, το οποίο ενδέχεται να περιλαμβάνει ξύλο του ίδιου, του πλοίου όπου ήταν προσηλωμένος.

3. Ανελκύστηκε επίσης δειγματοληπτικά μικρό τμήμα φύλλου μολύβδου, το οποίο προέρχεται από τη μολύβδινη επένδυση των υφάλων του αρχαίου σκάφους.

4. Ανελκύστηκε επίσης μολύβδινος στύπος άγκυρας του σκάφους που είχε εντοπιστεί το 2013 και άλλα επιφανειακά ευρήματα, μεταξύ των οποίων ένας δακτύλιος και μία χάλκινη απόληξη στηρίγματος κλίνης, καθώς και μία σχεδόν ακέραιη λάγυνος.

Συνέντευξη του καθηγητή Φυσικής του Διαστήματος – Αστρονομίας Ξενοφώντα Μουσσά

Ανακαλύψαμε ότι ο Μηχανισμός προβλέπει τις εκλείψεις (το ανέμενα), τελείως αναπάντεχα διαπιστώσαμε ότι η κίνηση της Σελήνης ακολουθεί με καλή προσέγγιση τον δεύτερο νόμο του Κέπλερ, δηλαδή πηγαίνει ταχύτερα όταν είναι στο περίγειο (κοντά στη Γη) και βαθμιαία επιβραδύνεται μέχρι το απόγειο, το μακρύτερο σημείο από την Γη, στην διάρκεια της μηνιαίας περιφοράς της γύρω από τον πλανήτη μας. Βρήκαμε μεγάλο τμήμα του εγχειριδίου χρήσης μέσα στον Μηχανισμό όπου είναι κλεισμένο 21 αιώνες μέσα στη σκουριά.Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη

Εκτιμάτε ότι ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων, είναι ο αρχαιότερος, πολυσύνθετος αστρονομικός φορητός υπολογιστής, με τον οποίον προσδιορίζονταν οι θέσεις του Ήλιου, της Σελήνης και, πιθανότατα, των πέντε γνωστών κατά την αρχαιότητα πλανητών;

– O Μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι το αρχαιότερο επιστημονικό όργανο, ο αρχαιότερος υπολογιστής, το αρχαιότερο πλανητάριο και μηχανικός Κόσμος που έχουμε στα χέρια μας σε οποιοδήποτε μουσείο.

Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων ο αρχαιότερος υπολογιστής και μηχανικό σύμπαν, επιτομή της ελληνικής φιλοσοφίας, διότι για να φτιάξεις ένα τέτοιο μηχανικό σύμπαν πρέπει να έχεις ενστερνισθεί τη φιλοσοφία των Πυθαγορείων και των Ιώνων φιλοσόφων και να την έχεις βάλει σε πράξη. Πρέπει να έχεις αποδεχθεί ότι η Φύση περιγράφεται σωστά μόνο με τα μαθηματικά που εκφράζουν σωστά τους νόμους της φυσικής που διέπουν τα φυσικά φαινόμενα, όπως οι κινήσεις του Ήλιου και της Σελήνης, των πλανητών και των εκλείψεων.

Γνωρίζουμε ότι ο Αρχιμήδης είχε φτιάξει δυο παρόμοια μηχανήματα, αυτόματες μηχανικές ουράνιες σφαίρες, σφαίρες τις λέγανε, που αναπαριστούσαν ρεαλιστικά τις κινήσεις των ουρανίων σωμάτων.

Πώς ονομαζόταν κατά την αρχαιότητα;

– O Μηχανισμός των Αντικυθήρων ονομαζόταν κατά την αρχαιότητα, Σφαίρα (μηχανική ουράνια σφαίρα) και λίγο αργότερα Πίναξ (πίνακας, δηλαδή) ή Πινακίδιον, δηλαδή tablet, όπως διαβάζουμε στα αρχαία βιβλία, όπως η μυθιστορηματική ιστορία του Μεγαλέξανδρου, ή τα τεχνικά βιβλία του Ήρωνα, του Πρόκλου και άλλων. Πιθανώς ονομαζόταν Πίναξ διότι είχε και πίνακες ή εφημερίδες όπως λέγονται από την αρχαιότητα από τους αστρονόμους. Οι αστρονομικές εφημερίδες χρειάζονταν στον χρήστη του μηχανήματος ώστε να βρίσκει διάφορα δεδομένα, όπως το πλάτος και ίσως το γεωγραφικό μήκος.

Χρησιμοποιούνταν και για άλλους σκοπούς;

– Πίνακες ή πινακίδια, που όπως είπαμε ονομάζονταν τέτοια μηχανήματα κατά την αρχαιότητα, ήταν αστρονομικά ρολόγια και πλανητάρια, δηλαδή εκτός από ρολόγια ήταν και μηχανικά σύμπαντα, που έδειχναν συνεχώς την κίνηση του Ηλίου, τη θέση της Σελήνης και των πλανητών σε σχέση με τα άστρα, ή ακόμη και τις φάσεις της Σελήνης και της εκλείψεις, ηλιακές και σεληνιακές, όπως ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων. Από τη βιβλιογραφία, από αρχαία βιβλία που δίνουν λεπτομερείς περιγραφές, φαίνεται ότι τέτοια μηχανήματα χρησιμοποιούσαν οι άρχοντες, οι βασιλείς για να εντυπωσιάζουν τους φίλους τους και ασφαλώς και τους εχθρούς.

Ασφαλώς τέτοια μηχανήματα χρησιμοποιούνταν από τους αστρονόμους και φιλοσόφους γενικότερα στα πανεπιστήμια της εποχής, στις φιλοσοφικές σχολές, όπως ονομάζονταν. Τέτοια μηχανήματα ήταν πολύ χρήσιμα για στρατιωτικούς, για ταξιδευτές, πλοίαρχους κ.λπ. διότι μπορούσαν να χρησιμοποιούνται και για τον προσδιορισμό του γεωγραφικού πλάτους, που είναι εύκολο να υπολογιστεί, και του γεωγραφικού μήκους ενός τόπου. Συνεπώς ήταν χρήσιμα και για την πλοήγηση και για τη χαρτογραφία.

Για τους στρατηγούς ήταν πολύ σημαντικό να ξέρουν πότε γίνεται μια έκλειψη διότι οι στρατιώτες ήταν δεισιδαίμονες και δεν πολεμούσαν αν γινόταν μια έκλειψη. Οι Αθηναίοι πιθανότατα έχασαν το Πελοποννησιακό Πόλεμο διότι φοβήθηκαν μια έκλειψη και δεν πολέμησαν. Αντιθέτως οι Πελοποννήσιοι, πείσθηκαν από ένα Συρακούσιο αστρονόμο ότι η έκλειψη είναι ένα φυσικό φαινόμενο πολέμησαν και νίκησαν. Η έκβαση του πολέμου, συνεπώς κρίθηκε σε μεγάλο βαθμό από την τυχαία έκλειψη και τη δεισιδαιμονία.

Μπορείτε να αναφερθείτε στα αποτελέσματα της διεθνούς ομάδας, στην οποία είστε μέλος, και η οποία συγκροτήθηκε πρόσφατα για την εξ υπαρχής μελέτη του Μηχανισμού;

– Από το 2005 η ομάδα μελέτης του Μηχανισμού των Αντικυθήρων αποτελούμενη αρχικά από τον καθηγητή αστρονόμο κ. Ιωάννη Σειραδάκη του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου, από τον καθηγητή αστρονόμο κ. Mike Edmunds, του Πανεπιστημίου της Ουαλίας στο Κάρντιφ, τον συνεγράτη του Δρα Tony Freeth και εμένα από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, που πλαισιωθήκαμε από την Χημικό του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου δρ. Ελένη Μάγκου, την μουσειολόγο κ. Μαίρη Ζαφειροπούλου, τον συνεργάτη μου και παλαιό φοιτητή μου κ. Γιάννη Μπισάκη και λίγο αργότερα από τον δρ. -Αγαμέμνονα Τσελίκα.

Χρησιμοποιήσαμε τρισδιάστατη φωτογράφηση που αναδεικνύει την επιφάνεια του Μηχανισμού, που βγάζει τη σκουριά με τα μαθηματικά, όπως λέω στις ομιλίες μου και κυρίως άριστη λεπτομερέστατη αξονική τομογραφία που καταγράφει με λεπτομέρεια κάθε χαρακτηριστικό στο εσωτερικό του Μηχανισμού.

O αξονικός τομογράφος με το όνομα BladeRunner, σχεδιάστηκε ειδικά για τη μελέτη μας από την εταιρία X tek systems, που τώρα είναι μέρος της Nikon Metrologies, ώστε να διαπερνά μέχρι 13 εκατοστά χαλκού και να έχει ανάλυση 1/50 του χιλιοστομέτρου, πολύ μεγαλύτερη δισειδυτικότητα και ανάλυση από κάθε άλλο σύστημα στον κόσμο και με κατάλληλα μαθηματικά και φυσική, που κανείς άλλος δεν έχει ακόμη. Λάβαμε έτσι τις καλύτερες δυνατές μετρήσεις και αναδείξαμε πολλά από τα χαρακτηριστικά του μηχανισμού.

Ανακαλύψαμε ότι ο Μηχανισμός προβλέπει τις εκλείψεις (το ανέμενα), τελείως αναπάντεχα διαπιστώσαμε ότι η κίνηση της Σελήνης ακολουθεί με καλή προσέγγιση τον δεύτερο νόμο του Κέπλερ, δηλαδή πηγαίνει ταχύτερα όταν είναι στο περίγειο (κοντά στην Γη) και βαθμιαία επιβραδύνεται μέχρι το απόγειο, το μακρύτερο σημείο από την Γη, στη διάρκεια της μηνιαίας περιφοράς της γύρω από τον πλανήτη μας.

Βρήκαμε μεγάλο τμήμα του εγχειριδίου χρήσης μέσα στον Μηχανισμό όπου είναι κλεισμένο 21 αιώνες μέσα στη σκουριά.

Πώς κοινωνείτε τα αποτελέσματα των ερευνών σας στο ευρύ κοινό;

– Φυσικά κάνουμε δημοσιεύσεις για το ευρύ κοινό, έχω γράψει και ένα βιβλίο για τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων και τώρα έχω έτοιμη την τρίτη έκδοση, κάνω ομιλίες σε σχολεία, πανεπιστήμια, μουσεία, και κυρίως κάνω εκθέσεις για το ευρύ κοινό. Έχω κάνει εκθέσεις σε πολλά πανεπιστήμια του εξωτερικού, στην NASA, UNESCO και αρκετά Μουσεία. Η έκθεση είναι διαθέσιμη σε πολλές γλώσσες, Ελληνικά, Γερμανικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Αραβικά, Ιταλικά, Πορτογαλικά, Πολωνικά, Σουηδικά και είναι διαθέσιμη σε φορείς που επιθυμούν να την διοργανώσουν στην Γερμανία.

Μουσσάς: Υπάρχουν κι άλλα τμήματα του Μηχανισμού των Αντικυθήρων στο βυθό.

Ερωτηθείς για το ποσοστό ανασύστασης της λειτουργίας του, ανέφερε: «Σε ό,τι έχει να κάνει με τον Ήλιο και τη Σελήνη θα μπορούσα να πω ότι έχουν ανασυσταθεί σχεδόν όλα, νομίζω ότι θα συμφωνούσαν και οι συνάδελφοί μου σε αυτό. Αλλά για τους πλανήτες δεν έχουμε παρά μόνον ένα γρανάζι, που υποστηρίζω ότι είναι του Δία. Στην πραγματικότητα είναι δυο γρανάζια, ένα θηλυκό κι ένα συνηθισμένο, το ‘κιβώτιο ταχυτήτων’ του Δία δηλαδή, που έδειχνε τις θέσεις του, απαντά ο κ. Μουσσάς, ο οποίος πιστεύει ότι στον βυθό της θάλασσας πρέπει να βρίσκονται κι άλλα γρανάζια, αν δεν έχουν καταστραφεί. Και όχι μόνον αυτά.

«Σίγουρα και πάνω από το 70% του εγχειριδίου χρήσης, γραμμένο σε σελίδες χαλκού με πολύ ωραία και μικρά γράμματα γύρω στα 2 χιλιοστά. Από αυτή τη ‘γραμματοσειρά’ οι αρχαιολόγοι προσδιορίζουν το πότε πιθανότατα γράφτηκε το κείμενο, δηλαδή μεταξύ 150 με 100 π. Χ., ενώ το πλοίο που το μετέφερε βυθίστηκε πιθανότατα μεταξύ 80 και 62 π.Χ.», συμπληρώνει.

«Εγώ πιστεύω ότι θα εντοπίσουν κι άλλα τμήματα του Μηχανισμού οι αρχαιολόγοι, οι οποίοι βρίσκονται πάλι εκεί τώρα, όπως και λίγο καιρό πριν. Το γεγονός ότι βρήκαν πρόσφατα ένα δόρυ σχεδόν στην επιφάνεια του βυθού σημαίνει ότι δεν έχουν κατακλέψει το ναυάγιο και αυτό είναι πολύ σημαντικό», τονίζει. Όσο για τα γρανάζια που λείπουν, ο ίδιος πιστεύει ότι αυτά είχαν να κάνουν με τους υπόλοιπους πλανήτες.

«Είμαι βέβαιος -και οι συνάδελφοί μου συμφωνούν- ότι ο Μηχανισμός περιλάμβανε όλους τους τότε γνωστούς πλανήτες, δηλαδή τον Δία, τον Κρόνο, τον Ερμή, την Αφροδίτη και τον ‘Αρη. Αυτό το στηρίζουμε κατά κύριο λόγο από τα κείμενα αυτού καθεαυτού του εγχειριδίου χρήσης που μας δίνει πάρα πολλές λεπτομέρειες για τις κινήσεις των πλανητών. Ότι δηλαδή κάνει ένα προγραμματάκι στον υπολογιστή ή στο τηλέφωνό σας σήμερα, όπως για παράδειγμα το Google Sky, με το οποίο βλέπει κανείς τον ουρανό όπου κι αν βρίσκεται. Κάτι παρόμοιο μπορούμε φανταστούμε ότι ήταν αυτό το μηχάνημα», σημειώνει.

Δείτε το παρακάτω βίντεο με Ελληνικούς υπότιτλους