Οι Δρυίδες και η σχέση τους με τους Αρχαίους Έλληνες

Οι Δρυίδες δεν ήταν απλά ιερείς, βάρβαροι ιερείς (αν και οι αρχαίοι συνήθιζαν να τους αποκαλούν «φιλοσόφους») ενός απομακρυσμένου λαού, δεν ήταν απλά μια κλειστή ομάδα ανθρώπων που μοιράζονταν μυστικά και κρυφές γνώσεις μεταξύ τους, αλλά μια ομάδα ανθρώπων διαφόρων επαγγελματικών και κοινωνικών τάξεων που έχουν μια συγκεκριμένη πρακτική και στάση ζωής. Οι πηγές μας γι’ αυτούς προέρχονται από Έλληνες και Ρωμαίους.

Μύθοι και ηρωικές ιστορίες, παραμυθένιες περιπλανήσεις στον κόσμο του φανταστικού μα και της ιστορίας, εδώ συναντάμε “ιερατικές” μορφές με ιδιαίτερα φυσιολατρικά “πιστεύω” και αντιμετώπιση του κόσμου και όλα αυτά σε έναν κόσμο που είτε βρίσκεται στην αρχαία Γαλατία (νυν Γαλλία), είτε στις Βρετανικές νήσους, είτε στην αρχαία Ιέρνη (νυν Ιρλανδία)… Ποιοι όμως ήταν οι Δρυίδες; Η ετυμολογία έχει να μας πει πολλά, όχι όμως όλα! Η λέξη Δρυίδης (Druid) προέρχεται από την ελληνική δρυς (=βελανιδιά).

Η ίδια λέξη υπάρχει και σε άλλες αρχαίες γλώσσες, όπως πχ. στη σανσκριτική druma = βελανιδιά (δρυς), το ιερότερο δέντρο των Δρυίδων. Στη Γαλλική γλώσσα η ομόρριζη λέξη druiah σημαίνει “σοφός άνθρωπος”. Στην δε Περσική το πνεύμα της νύχτας ή του σκότους ονομάζεται Druh. Στα Ουαλικά, drud σημαίνει “αυτός που εξαγνίζει”. Γενικά, θα μπορούσε να πει κανείς ότι Δρυίδης σύμφωνα με την κελτική παράδοση σήμαινε “ο σοφός των δέντρων” ή και “σοφός της Βελανιδιάς”. Άρα, η λέξη έχει να κάνει πάντως με την σοφία και έχει ως κεντρικό σημείο αναφοράς την (ιερή) βελανιδιά.

Η φιλοσοφία του Δρυιδισμού

Οι Δρυίδες, όπως προείπαμε, δεν είναι μια κλειστή ομάδα ανθρώπων απλά, αλλά μια πρακτική, είναι τρόπος ζωής, πνευματικό μονοπάτι και φιλοσοφία. Ανάγεται στις ρίζες της Κέλτικης Θρησκείας και παραδόσεις, μα η ίδια ουδεμία σχέση έχει με,θρησκεία, καθώς δεν εμπεριέχει ή εξαρτάται από κάποιο δόγμα. Οι διδασκαλίες του Δρυιδισμού δεν μένουν μέσα στο χρόνο πάντα ίδιες, αλλά εξελίσσονται και μέσα από αυτές τις διδασκαλίες μπορούμε να βρούμε έναν ενδότερο τρόπο κατανόησης της ίδιας μας της ζωής σε σχέση με τον Κόσμο, και με την Ροή της Ζωής που κυλάει και δίνει πνοή σε ό,τι υπάρχει.

Οι Δρυίδες στην αρχαιότητα

Λίγες είναι οι γνώσεις μας για τις ρίζες του Δρυιδισμού πέρα από το ότι υπήρξε μια απόκρυφη -μυστικιστική κάστα ιερατικού χαρακτήρα της ευρύτερης κέλτικης θρησκείας. Οι Κέλτες υπηρετούσαν ως δικαστές, δάσκαλοι, θεραπευτές και μάντεις. Τα λίγα στοιχεία που ξέρουμε σχετικά με αυτούς προέρχονται από Έλληνες αρχαίους συγγραφείς (Διογένης Λαέρτιος, Στράβων, Διόδωρος Σικελός κ.ά.) και Ρωμαίους (Καίσαρας, Λουκανός κ.ά.), από αρχαία γραπτά χρονολογημένα μεταξύ 2ου αιώνα π.Χ. και 4ου αιώνα μ.Χ. Αν παρατηρήσει κανείς το κελτικό πάνθεο από κοντά δε θα παραβλέψει να δει τις ομοιότητες με το ελληνικό.

Οι ομοιότητες αυτές οφείλονται είτε στο ότι υπήρξαν μέρος της ινδοευρωπαϊκής ομοεθνίας είτε στην επαφή που είχαν σε πανάρχαια χρόνια οι Έλληνες μαζί τους Ένας πολύ σημαντικός Θεός ήταν ο Λούγκ, με το όνομα Σαμιλνταχάν («αυτός που κατέχει πολλά μέσα και τρόπους») επόπτευε τις τέχνες, προστάτευε τους ταξιδιώτες/τισες εν ζωήι και θανάτωι μπορεί εύκολα να παραλληλιστεί με τον Θεό Ερμή. Ο Κέλτης Ήφαιστος ήταν ο Γκοϊβνιου στην Ιρλανδία. Κυβερνήτη των θαλασσών βρίσκουμε τον Λιρ, με τα χαρακτηριστικά του δικού μας Ποσειδώνα.

Στην θέση του πολεμοχαρή Θεού Άρη βρίσκουμε τον Όγκμα, ενώ στην θέση της Αθηνάς την Μόριγκαν. Προστάτιδα της οικογένειας και της εστίας μεταξύ άλλων ήταν η Μπρίγκιτ, σαν την αντίστοιχη ελληνική Θεά Εστία. Η ύπαρξη, όπως προαναφέρθηκε, επαφών με ανθρώπους του Αιγαίου δεν μπορεί να αποκλειστεί, καθότι σάγκες κελτικές αναφέρουν ιστορίες αποικισμού από ανθρώπους του Αιγαιακού κόσμου (Κρήτες, Μυκηναίοι). Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ο Δρυιδισμός δεν άφησε την δική του ξεχωριστή «σφραγίδα» ή ότι δεν αποτέλεσε (και αποτελεί ακόμα) μια αξιολάτρευτη φιλοσοφία και κουλτούρα. Οι Δρυίδες άφησαν το στίγμα τους στην ιστορία ως ένα τάγμα σοφών ανθρώπων και αξιοσέβαστων ιερέων. Ένα λαμπερό παράδειγμα αυτού, βλέπουμε στον θρύλο του Αρθούρου, όπου ο μάγος Μέρλιν είναι πάρα πολύ πιθανό να υπήρξε Δρυίδης.

Οι Πρακτικές των Δρυίδων κατά τα αρχαία χρόνια

Ολίγα είναι τα στοιχεία, όπως επισημάνθηκε, σχετικά με τις πρακτικές του δρυιδισμού. Η εσωτερική – μυστικιστική χροιά της φιλοσοφίας τους ήταν φανερή και από το ότι τα ενδότερα μυστικά του δόγματος γίνονταν γνωστά μονάχα στους μυημένους οι οποίοι λάμβαναν το χρίσμα μετά από είκοσι χρόνια εκπαίδευσης και μελέτης. Πριν καλά – καλά αρχίσουν την εκπαίδευσή τους, ορκίζονταν να σιωπούν (βλέπε παρόμοιες πρακτικές στους πυθαγορείους) και όσα εγνώριζαν θα μεταφέρονταν προφορικά από στόμα Δρυίδη σε αυτί Δρυίδη. Οι γραπτές μαρτυρίες που μας σώθηκαν δεν προέρχονται από Δρυίδες, αφού απαγορεύονταν η γραπτή καταγραφή της γνώσης, αλλά από μελετητές και από ανθρώπους που απλά συνεκέντρωναν τα λέγονταν γι αυτούς.

Λέγεται μάλιστα – όπως μας πληροφορεί ο Γάιος Ιούλιος Καίσαρ – ότι προσπαθούσαν να αποστηθίσουν μεγάλα μέρη από ποιήματα και πως θεωρούσαν απρέπεια να μεταφέρουν σε γραπτό λόγο όσα σπούδαζαν προφορικά, αν και χρησιμοποιούσαν το ελληνικό αλφάβητο για να γράψουν. Οι δε ιρλανδοί Δρυίδες χρησιμοποιούσαν ένα δικό τους αλφάβητο, το Όγκαμ. Όλες οι τελετές ετελούντο στα δάση όπου οι Δρυίδες λέγονταν ότι εξασκούσαν τις μαγικές τους δυνάμεις: αλλαγή του καιρού (πβ. Τελχίνες), θηριομορφισμό, ικανότητα να γίνονται αόρατοι, μαντική τέχνη. Επίσης, λέγεται γι’ αυτούς ότι χρησιμοποιώντας το «αυγό του ερπετού», δηλαδή μια σφαίρα από κρύσταλλο, μπορούσαν να εξορκίζουν θανατηφόρες κατάρες.

Ίσως, αν εξαλείψουμε τις κάποιες υπερβολές στις λαϊκές δοξασίες, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι οι Δρυίδες υπήρξαν θεραπευτές (όπως άλλωστε όλοι οι ιερατικές τάξεις της αρχαιότητας, όλων των θρησκειών γνώριζαν τα θεραπευτικά μυστικά της φύσης), ότι μπορούσαν να κινούνται αθόρυβα και απαρατήρητοι χρησιμοποιώντας το φυσικό περιβάλλον για κάλυψη και ότι γνώριζαν την τέχνη παρατήρησης των φυσικών φαινομένων ώστε να μπορούν να προβλέψουν τον καιρό. Εκτός του ότι είχαν αξιοθαύμαστες και σπάνιες γνώσεις για την φύση, για τα καιρικά φαινόμενα, για τα ουράνια κοκ είχαν και άριστες γνώστες των απόκρυφων (μαντικές ικανότητες, θηριομορφισμός, πιθανότατα γνώση ενεργειακής προβολής και εκμετάλλευσης αυτής κλπ).

Για την ψυχή πίστευαν πως ήταν άφθαρτη, όπως επίσης και το σύμπαν, αλλά κάποια στιγμή το νερό και η φωτιά θα επικρατήσουν. Είχαν έντονο, όπως φαίνεται, το αίσθημα του δικαίου και θεωρούντο «οι δικαιότεροι των ανθρώπων» (Στράβων). Έτσι δικαιολογείται και η φήμη ότι αποτελούσαν ένα διεθνές δικαστήριο («διεθνείς δικαστές» τους αποκαλεί ο Διόδωρος ο Σικελιώτης) που εκδίκαζε νομικές υποθέσεις ιδιωτικού και δημοσίου δικαίου μεταξύ των διαφόρων κελτικών φύλων της Γαλατίας. Η θέση, γενικά, ενός Δρυίδη ήταν πολύ ανεβασμένη και υπήρξε και ανώτερη ακόμα και του ίδιου του βασιλιά.

Μια άλλη καταγραφή που έχουμε για τα τελετουργικά δρώμενα των Δρυίδων προέρχεται από τον Ρωμαίο συγγραφέα Πλίνιο ο Πρεσβύτερος (23/24 – 79 μ.Χ.) που κατέγραψε την Δρυιδική τελετή θερισμού γκυ της Βελανιδιάς (ιερό δέντρο των Δρυίδων). Αναφέρεται ότι την έκτη μέρα της νέας Σελήνης, ένας ιερέας ντυμένος στα λευκά σκαρφάλωνε στην Βελανιδιά και έκοβε γκυ χρησιμοποιώντας ένα χρυσό δρεπάνι. Το γκυ δεν έπρεπε να αγγίξει την γη και χρησίμευε σε τελετή γονιμότητας. Ακόμα και σήμερα επιβιώνει σε όλες τις αγγλόφωνες χώρες η πρακτική αυτή, όπου κατά την διάρκεια των Χριστουγέννων υπάρχει το έθιμο να φιλιούνται τα ζευγάρια κάτω από ένα κρεμασμένο γκυ, για να εξασφαλίσουν την γονιμότητα.

Άλλη καταγραφή αναφέρει την Δρυιδική εορτή για το καλωσόρισμα του νέου έτους. Τα δρώμενα αυτής παραμένουν ζωντανά μέχρι σήμερα μέσω της Γουικανής αντίστοιχης εορτής Σαμέιν. Κατά την ημέρα αυτήν πιστεύεται ότι τα πνεύματα και οι ψυχές των νεκρών ζωντανεύουν στην γη. Η πασίγνωστη σύγχρονη εορτή των αγγλόφωνων λαών Halloween είναι σίγουρα απόηχος του Δρυιδικού Σαμέιν. Ένα άλλο στοιχείο που θρυλείται για τους Δρυίδες ήταν ότι προέβαιναν σε ανθρωποθυσίες.

Αυτό μάλλον αποτελεί ισχυρισμός των Ρωμαίων παρά ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Οι Ρωμαίοι έβλεπαν ανθρωποθυσίες εκεί που δεν υπήρχαν, ιδίως αν αυτοκράτορες ήταν κανένας Νέρων ή κανένας Καλιγούλας. Οι ίδιοι, προκειμένου να αποκτήσουν πιθανότατα ερείσματα για τον επεκτατισμό τους και την δική τους εγκληματική δράση (ο αρχηγός της κελτικής αντίστασης κατά της Ρώμης Vercigetorix αλυσοδεμένος εσύρθη και στραγγαλίστηκε τελετουργικά στο Τουλιάνουμ, στη βάση του Καπιτωλίου, όπως και πολλοί άλλοι), ευαισθητοποιούντο σχεδόν για τελετουργικές ανθρωποθυσίες.

Γιατί χάθηκε η γνώση;

Πραγματικά οι γνώσεις μας για την δρυιδική σοφία είναι χαμένες, ωστόσο, όμως, παραμένει ζει μέχρι σήμερα. Το ερώτημα που τίθεται είναι: Πως χάθηκαν οι γνώσεις αυτές αφού δεν υπήρξε κάποια διακοπή στη συνέχεια;

Για την απώλεια των βαθύτερων απόκρυφων γνώσεων του Δρυιδισμού ευθύνονται κατά κύριο λόγο οι Ρωμαίοι. Αυτήν τουλάχιστον την απορία εξέφρασε ο Πλίνιος Πρεσβύτερος. Όταν οι Ρωμαϊκές λεγεώνες κατέκτησαν το θρησκευτικό κέντρο των Δρυίδων στο κέλτικο νησί-κάστρο Μόνα (το σημερινό Άνγκλεσεϋ, έξω από την Ουαλία), κατέσφαξαν όλους τους Δρυίδες ιερείς που βρήκαν εκεί και κατέστρεψαν εκ θεμελίων το κάστρο, μαζί με τις ελάχιστες καταγραφές της γνώσης. Οι μόνοι επιβιώσαντες εκ των Δρυίδων ήταν εκείνοι που απλά δεν βρίσκονταν εκεί εκείνη τη στιγμή, οι οποίοι και ήταν οι γνώστες της χαμένης για μας σήμερα σοφίας.

Με αυτόν τον βίαιο τρόπο εξαφανίστηκε η «καρδιά» της θρησκείας. Όσοι εναπέμειναν προσπάθησαν να συνεχίσουν την παράδοση διδάσκοντας στους απογόνους τους όλα όσα τους είχαν παραδοθεί από τους προγόνους, όπως επίσης επεχείρησαν και να αποκαταστήσουν την χαμένη γνώση μελετώντας και αναζητώντας. Βαρύτατο πλήγμα για τον Δρυιδισμό – αλλά κι όχι μόνο – ήλθε αρκετά μεταγενέστερα με το λεγόμενο «κυνήγι των Μαγισσών» κατά τον Μεσαίωνα. Έτσι κλονίστηκε περισσότερο η ήδη κλονισμένη διαιώνιση της Δρυιδικής παράδοσης. Ελάχιστοι κατάφεραν να μεταφέρουν την παράδοση στους νεότερους και -όπως ήταν φυσικό- η γνώση εκφυλίστηκε και «συρρικνώθηκε» σημαντικά.

Ο Δρυιδισμός στη σύγχρονη εποχή

Ο Δρυιδισμός υπήρξε παράδοση που ως αξίες της είχε τον σεβασμό και την λατρεία της Φύσης. Οι σύγχρονοι Δρυίδες απέχουν πολύ από τους αρχαίους Κέλτες Δρυίδες λόγο έλλειψης της αρχαίας γνώσης. Οπότε δικαιούμαστε να μιλάμε όχι πια Δρυιδισμό αλλά για νεο-δρυδισμό. Καθώς η αυθεντική παράδοση έχει κατά πολύ χαθεί, ο νεο-Δρυιδισμός καλύπτει όλα αυτά τα κενά σημεία με τελετουργικά άλλων Παγανιστικών θρησκειών, κυρίως της ελληνικής και λιγότερο της σαμανικής, που όμως τα συνταιριάζει με τέτοιο τρόπο που να φαίνονται σαν να ανήκουν στην αυθεντική Δρυδική φιλοσοφία. Ωστόσο ο νεο-Δρυιδισμός είναι μία παράδοση που ζει ακόμα και ενεργοποιείται παγκοσμίως, κυρίως δε στις αγγλόφωνες χώρες. Μεγάλος αντιπρόσωπος του κινήματος αποτελεί το Δρυιδικό Τάγμα Order of Bards Ovates and Druids (OBOD).

Η σχέση των Δρυΐδων με τους Έλληνες

Με τον όρο Δρυΐδες (Druids) αναφέρεται η ευγενής ιερατική τάξη των αρχαίων Κελτικών κοινωνιών, οι οποίες έζησαν στην Δυτική Ευρώπη, βόρεια και εντεύθεν των Άλπεων και αργότερα στα Βρετανικά Νησιά. Τα έθιμα των Δρυΐδων αποτελούσαν τμήμα του πολιτισμού όλων των φυλετικών ομάδων που ονομάζονταν ‘Κέλτοι’ και ‘Γαλάται’ από τους Έλληνες και ‘Celtae’ and ‘Galli’ από τους Ρωμαίους, ονομασίες οι οποίες εξελίχθηκαν σήμερα σε ‘Celtic’ και ‘Gaulish’. Οι Δρυΐδες πήραν το όνομα τους από την Βελανιδιά (Δρυς) και ήταν ιερείς και φιλόσοφοι ενώ νομοθετούσαν και απένεμαν δικαιοσύνη.

Η βελανιδιά υπήρξε επίσης το «ιερό» δέντρο των ελληνικών βασιλικών οίκων της Μακεδονίας, πράγμα που είναι ιστορικά και αρχαιολογικά αποδεδειγμένο με το πλήθος ευρημάτων τα οποία βρέθηκαν στους βασιλικούς μακεδονικούς τάφους με τα περίφημα βασιλικά διαδήματα.
Δεν είναι ίσως τυχαίο που οι Δρυίδες πήραν το όνομα τους από το δέντρο δρυς, (βελανιδιά), μια που το δέντρο αυτό ήταν ιερό για τους Έλληνες από τα βάθη της αρχαιότητας. Ας μην ξεχνάμε την προφητική ιερή βελανιδιά στο μαντείο της Δωδώνης, το αρχαιότερο μαντείο στον κόσμο, το ιερό δέντρο της Γαίας και αργότερα του Δία.

Οι σημαντικότερες αναφορές στους Δρυΐδες περιγράφονται σε αρχαία έγγραφα, κυρίως της λατινικής γλώσσας. Τα σπουδαιότερα βιβλία, λόγω και του προσωπικού κύρους του συγγραφέως αλλά και της πρόσβασης του τελευταίου στη γνώση καθώς και στην ιδία αντίληψη των γεγονότων, είναι τα συγγράματα του Ιουλίου Καίσαρος που έχουν ως τίτλο «De Bello Gallico». Μία σειρά βιβλίων στα οποία γράφει για την γεωγραφία και την κοινωνία των γαλατών ή κελτών, ο ίδιος ο αυτοκράτωρ της Ρώμης. (Gaius Julius Caesar, 13 Ιουλίου 100 π.Χ. – 15 Μαρτίου 44 π.Χ.)

Οι δρυΐδες έχουν γίνει αρκετά γνωστοί στο ευρύ κοινό μέσα από το κόμικς Αστερίξ των Γκοσινί και Ουντερζό, στο οποίο ένας από τους κύριους χαρακτήρες είναι ο δρυΐδης Πανοραμίξ.

Το απόσπασμα κειμένου σε μορφή εικόνας προέρχεται από το βιβλίο «De Bello Gallico, Liber VI, εδαφιο XIII και XIV», του Ιουλίου Καίσαρα όταν αυτός ως στρατηγός της Ρώμης στην περιοχή της σημερινής Γαλλίας, περιέγραφε:

Μετάφραση απο την λατινική: «Υπάρχουν σε όλη την Γαλατία δύο τάξεις προσώπων καθορισμένης σπουδαιότητας και τιμής. Σ΄αυτές τις τάξεις, η μία αποτελείται από τους Δρυΐδες, η άλλη από τους Ιππότες.»

Και συνεχίζει.. «Αναφέρεται ότι στα σχολεία των Δρυϊδών, διδασκεται από στήθους μεγάλος αριθμός στίχων. Γι΄ αυτό μερικοί μένουν για είκοσι χρόνια υπό εκπαίδευση (πειθαρχία). Και δεν θεωρούν πρέπον να καταγράψουν αυτές τις ομιλίες, αν και σχεδόν για όλες τις υποθέσεις και στις δημόσιες και μυστικές εκθέσεις αυτοί χρησιμοποιούν την Ελληνική γλώσσα (ελληνικά γράμματα)».

Στο ίδιο βιβλίο αναφέρει: «το βασικο σημείο της ιδεολογίας τους είναι ότι η ψυχή δεν πεθαίνει και ότι μετά το θάνατο περνάει από το ένα σώμα στο άλλο» (μεταμόρφωσις).

Αυτή η παρατήρηση του οδήγησε πολλούς αρχαίους συγγραφείς στο συμπέρασμα ότι οι Δρυϊδες ίσως είχαν επιρρεαστεί από τις διδασκαλίες του Πυθαγόρα. Ο Καίσαρας επίσης σημειώνει τη δρυϊδική έννοια του πνεύματος φύλακα της φυλής, την οποία μεταφράζει ως Dispater (Δισπατερ-> Δίας – Πατέρας).

Η Ελληνική καταγωγή των Δρυΐδων

Στο βιβλίο μυθιστορίας Lebor Gabála Érenn [Book of Invasions-Βιβλίο των Εισβολών] διαβάζουμε για τον Έλληνα Παρθολώνα ο οποίος ήρθε στην Ιρλανδία μετά τον κατακλυσμό. Λέγεται ότι ξεκίνησε από τη Μακεδονία ή Μέση Ελλάδα, με τη γυναίκα του, τους τρεις γιους του με τις γυναίκες τους και τρεις Δρυίδες, αδέλφια μεταξύ τους, τους Φίο, Αίολο και Φομόρη, (Fios, Eólas, Fochmarc), ονόματα που ετυμολογικά σημαίνουν, «Νόηση, Γνώση και Έρευνα». Κάτοχοι αυτής της σοφίας ήταν οι Δρυίδες, Έλληνες μύστες όπως συμπεραίνουμε από τα αρχαία κείμενα.

Στο ίδιο βιβλίο διαβάζουμε πως ο Παρθολών ήταν Έλληνας πρίγκηπας ο οποίος σκότωσε τους γονείς του ελπίζοντας να κληρονομήσει το βασίλειο. Το επεισόδιο αυτό του κοστίζει το ένα του μάτι και τον σημαδεύει με κακή τύχη. Ήταν παρόλα αυτά κύριος κάθε τέχνης. Απέκτησε συνολικά 7 γιους. Μετά από 30 χρόνια παραμονής στην Ιρλανδία πέθανε κοντά στην πόλη που σήμερα ονομάζεται Tallaght, όπου 120 χρόνια μετά οι απόγονοι του χάθηκαν από πανώλη.