Υπήρχαν υπερφυσικές εμπειρίες στην αρχαιότητα;

Μαρτυρίες Πυθαγορείων, Νεοπλατωνικών, Ηροδότου, Ζωσίμου

Το πέπλο του υπερφυσικού δεν έπαψε να παραμερίζει από την αρχαιότητα ως σήμερα και να αφήνει το ανεξήγητο να εισχωρεί στην πραγματικότητα

Ανάμεσα στους φιλοσόφους της αρχαιότητας, όμως, ο Εμπεδοκλής και ο Πυθαγόρας ήταν αυτοί που είχαν τις περισσότερες υπερφυσικές εμπειρίες. Οι Πυθαγόρειοι μάλιστα πίστευαν ότι ο δάσκαλός τους έζησε ως Εύφορβος στην Τροία.

Ο Πυθαγόρας μεταξύ των άλλων κατείχε και την ιδιότητα της πολυστασίας, δηλαδή να βρίσκεται και να εμφανίζεται σε δύο μέρη ταυτόχρονα. Ο Εμπεδοκλής ο Ακραγαντίνος, από την άλλη, διατύπωνε ότι άλλοτε υπήρξε ως κόρη και άλλοτε ως κούρος, καθώς επίσης ότι επανέφερε νεκρούς στη ζωή και για αυτό όλοι τον τιμούσαν ως θεό.

Η ζωή του υπήρξε αντικείμενο πολλών θρύλων και, σύμφωνα με τις δοξασίες του περί μετενσάρκωσης, ήταν κι ο ίδιος, όπως πίστευε, δαίμονας, δηλαδή πλανημένη ψυχή, που εξέπεσε σε μεγάλο παράπτωμα, απώλεσε τη θεϊκή φύση του και ενσαρκώθηκε διαδοχικά σε σώμα ζώου, φυτού και ανθρώπου, περιπλανώμενος στο σύμπαν, προορισμένος όμως κάποια στιγμή να επανακτήσει την αρχική του φύση.

Ο Διογένης Λαέρτιος για το θάνατο του Εμπεδοκλή {Βίοι Φιλοσόφων, Ή) αναφέρει ότι αναλήφθηκε στον ουρανό και κατόπιν αποθεώθηκε, καθώς ρίχτηκε εθελουσίως στον κρατήρα του ηφαιστείου της Αίτνας.

ΟΙ ΥΠΕΡΦΥΣΙΚΟΙ ΤΟΥ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΥ

Παραμένοντας στο Πλατωνικό κύκλο, αξίζει να αναφερθούμε στον Νεοπλατωνικό Πρόκλο, έναν από τους τελευταίους της περίφημης Αθηναϊκής Σχολής. Ήταν μονήρης, πολυγραφότατος, βαθύς γνώστης και μέγας μύστης.

Η παράδοση, λοιπόν, αναφέρει ότι μέσω τελετών θεουργίας -που περιελάμβαναν εκφώνηση άρρητων ονομάτων, περιστροφή στροφάλων και συριγγών- μπορούσε να προκαλεί την εξ ουρανού κάθοδο φωτοειδών φασμάτων της Εκάβης, καθώς και να συνομιλεί μεταξύ τους. Σημειωτέον, ο Πρόκλος υπήρξε δάσκαλος του Διονυσίου του Αρεοπαγίτη, του πολιούχου των Αθηνών, ο οποίος μεταξύ άλλων συνέταξε και τις περίφημες αγγελικές ιεραρχίες...

Πολλά περίεργα έχουν ειπωθεί, όμως, και για τους υπόλοιπους Νεοπλατωνικούς. Για παράδειγμα, ο Ιάμβλιχος όταν προσευχόταν ανυψωνόταν κατά δέκα πήχεις και το σώμα του προσλάμβανε μία σχεδόν χρυσή απόχρωση. Ενώ για τον πατέρα του Νεοπλατωνισμού, τον Πλωτίνο, λέει ο Πορφύριος πως όταν κάποτε τον επισκέφτηκε ένας Αιγύπτιος μάγος με σκοπό να του φανερώσει το πνεύμα που κατέχει τον φιλόσοφο, ήταν θεός αυτό που φανερώθηκε και όχι πνεύμα μιας κατώτερης τάξης!

ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΌ ΤΟΝ ΗΡΟΔΟΤΟ

Αναζητώντας κανείς για υπερφυσικές εμπειρίες στους αρχαίους, οφείλει να μελετήσει τον πατέρα της ιστορίας, τον Ηρόδοτο. Στο 6ο βιβλίο των Ιστοριών του, λοιπόν, στην Ερατώ, διασώζει την αλλόκοτη εμπειρία του Αθηναίου Επίζηλου του Κουψαγόρα, ο οποίος στη θρυλική μάχη του Μαραθώνα το 490 π.Χ πολεμώντας γενναία έχασε το φως του, δίχως όμως να κτυπηθεί από κάπου!

Σύμφωνα με μαρτυρίες, ένας μεγαλόσωμος οπλίτης, του οποίου η γενειάδα κάλυπτε την ασπίδα, κοντοστάθηκε απέναντι στον άτυχο Επίζηλο. Αυτό το φάντασμα (φάσμα) πέρασε από δίπλα του χωρίς να αγγίξει τον ίδιο, αλλά σκότωσε τον διπλανό του οπλίτη. Το παράξενο αυτό περιστατικό καταγράφει και ο Παυσανίας στα Αττικά αποκαλώντας δε τον μυστηριώδη αυτόν πολεμιστή Εχετλαίο, επειδή κρατούσε ένα ευμέγεθες αντικείμενο σαν άροτρο, το οποίο στην αρχαία γλώσσα ονομαζόταν εχέτλη. Πίσω στον Ηρόδοτο, όμως, και πιο συγκεκριμένα στο 8ο βιβλίο των Ιστοριών του, στην Ουρανία, έχει αποτυπωθεί η εξής εκπληκτική εμπειρία που ξεχωρίζει για τη συλλογικότητα των μαρτυριών της.

( Τα 5 ανεξήγητα φαινόμενα της μάχης του Μαραθώνα )

Σύμφωνα με τον Αθηναίο εξόριστο Δίκαιο, γιό του Θεοκύδη, που ήταν παρών στο Θριάσιο πεδίο μαζί με τον Λακεδαιμόνιο Δημάρατο, είδαν ένα σύννεφο (κονιορτός) να πλησιάζει από τη μεριά της Ελευσίνας. Είχαν την εντύπωση ότι θα πρέπει να ήταν τουλάχιστον τριάντα χιλιάδες πεζοί για να σηκώνεται τόση πολλή σκόνη. Ακούστηκαν τότε φωνές που στο Δίκαιο έμοιαζε να είναι ο μυστικός ύμνος του Ιάκχου. Ο Λακεδαιμόνιος Δημάρατος, αγνοώντας τα Ελευσίνια Μυστήρια, απευθύνθηκε στον Δίκαιο. Αυτός απάντησε ότι είναι έργον θεών! Και ότι ερχόταν από την Ελευσίνα προς βοήθεια των Αθηναίων και των συμμάχων τους. Το περιέγραφαν σαν όραμα (θειον φθεγγόμενον), το οποίο μάλιστα κατά τους ισχυρισμούς του Αθηναίου Δίκαιου μπορούσε να κινηθεί είτε στην Πελοπόννησο είτε στη Σαλαμίνα.

Ήταν κατά την ετήσια εορτή που τελούσαν οι Αθηναίοι προς τιμήν της Δήμητρας και της Κόρης και έψελναν τον ειδικό ύμνο (ιακχάζονσι) για τον Ίακχο. Ο Δημάρατος μάλιστα προσέτρεξε να πείσει τον Δίκαιο να σιγήσει για τη μαρτυρία αυτή με το φόβο μη χάσει το... κεφάλι του!

Τότε, πάντα κατά τους ίδιους αυτόπτες μάρτυρες, ο κονιορτός και το βουητό {φωνή) μεταμορφώθηκαν σε νέφος, το οποίο κίνησε για την Σαλαμίνα και επικάθησε του στρατοπέδου των Ελλήνων, προδικάζοντας έτσι την ατυχή έκβαση της επίθεσης του περσοφοινικικού στόλου, τον οποίο παρακολουθούσε ο Ξέρξης από το θρόνο του στο Αιγάλεω όρος. Αλλά και η Κόρη της Δήμητρας που εορταζόταν στην Ελευσίνα, η Περσεφόνη, δεν είναι μια ονοματολογική ιστορική σύμπτωση που αγγίζει την υπερφυσική εμπειρία;

ΜΙΑ ΘΕΑ ΣΤΑ ΤΕΙΧΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Κλείνοντας, δεν γίνεται να μην στραφούμε και στον Ζώσιμο, τον ιστορικό του 5ου αιώνα που διασώζει και αυτός μια υπερφυσική εμπειρία στο έργο του Νέα Ιστορία. Σύμφωνα, λοιπόν, με τον Ζώσιμο, κατά την κάθοδο του Γότθου Αλάριχου στην Ελλάδα το 396, αφού ισοπέδωσε τα πάντα, ερήμωσε το Τελεστήριο της Ελευσίνας και κατάσφαξε τους πάντες, οδηγήθηκε στην πόλη των Αθηνών.

Εκεί, λοιπόν, επιχειρώντας την κατάληψη της πόλης είδε την πολιούχο θεά πάνοπλη να περιφέρεται στα τείχη μαζί με τον ηρώα Αχιλλέα. Αφού θαύμασε την υπερφυσική παρουσία της Αθηνάς και του ήρωα, αποφάσισε να μην καταστρέψει την Αθήνα, αλλά να εισέλθει για να θαυμάσει την πόλη και, όταν οι Αθηναίοι του προσέφεραν δώρα και φαγητό, τότε απήλθε ειρηνικά από την πόλη της Παλλάδας... Σίγουρα σε ένα άρθρο σαν και αυτό δεν μπορεί να γίνει αναφορά σε όλα τα περιστατικά υπερφυσικών εμπειριών που συναντά κανείς στην αρχαία μας γραμματεία. Οι ερμηνείες διάφορες, όσες και οι οπτικές γωνίες εξέτασης των εμπειριών.

Συλλογή επεξεργασία από τον Zaxo Skafida