Τι θα γινόταν αν οι Έλληνες δεν είχαν πει «Όχι» στις 28 Οκτωβρίου 1940;

Η «Ημέρα του Όχι», στις 28 Οκτωβρίου, είναι εθνική εορτή της Ελλάδας, αλλά η καθιέρωσή της καθαυτή δεν είναι χωρίς μερίδιο κριτικής, καθώς υπάρχουν εκείνοι που υποστηρίζουν ότι τιμά την είσοδο της χώρας σε έναν πόλεμο αντί για μια νίκη ή μια ημέρα απελευθέρωσης, όπως συμβαίνει συνήθως με τέτοιες γιορτές.

Ωστόσο, αν οι Έλληνες δεν είχαν κηρύξει «Όχι» και έτσι απέφευγαν τον πόλεμο, είναι απολύτως πιθανό οι συνέπειες για την Ελλάδα και τον κόσμο να ήταν πολύ πιο καταστροφικές. Η Ελλάδα πιθανότατα θα είχε χάσει τμήματα του εδάφους της - και σίγουρα θα είχε χάσει την εθνική της υπερηφάνεια.

Αντίθετα, το περήφανο «Όχι» που είπε ο πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου 1940 και λίγες ώρες αργότερα ο Ελληνικός λαός που βγήκε στους δρόμους πανηγυρίζοντας ένωσε το έθνος.

Οι Έλληνες είπαν «Όχι» στις 28 Οκτωβρίου από πατριωτισμό

Τα γεγονότα εκείνης της ιστορικής νύχτας ένωσαν τον Ελληνικό λαό, που προηγουμένως είχε χωριστεί σε αριστερούς και δεξιούς, μοναρχικούς και ρεπουμπλικάνους, κομμουνιστές και εθνικιστές.

Ο διχασμός ήταν τόσο έντονος που από το 1922, έτος της Μικρασιατικής καταστροφής, και το 1936, καμία κυβέρνηση δεν μπορούσε να παραμείνει στην εξουσία για πολύ.

Αυτό μας φέρνει μέχρι το 1940, όπου ο άνθρωπος που είπε «Όχι» στον Ιταλό πρέσβη ήταν ένας δικτάτορας που είχε διοριστεί πρωθυπουργός από τον βασιλιά Γεώργιο στις αρχές του 1936 και ο οποίος στις 4 Αυγούστου εκείνου του έτους είχε καθιερώσει ένα στρατιωτικό καθεστώς.

Ο Ιωάννης Μεταξάς ήταν ένας μοναρχικός που κατηγορήθηκε ότι ήταν συμπαθής τόσο των Ναζί στη Γερμανία όσο και των Ιταλών φασιστών — ωστόσο ήταν πατριώτης πρώτα και κύρια.

Τι θα γινόταν όμως αν εκείνο το βράδυ ο Μεταξάς έλεγε το «Ναι»; Ο Έλληνας πρωθυπουργός ήταν ένας στρατιωτικός με υψηλή μόρφωση και γνώριζε πολύ καλά ότι ένας πόλεμος θα στοίχιζε στην Ελλάδα χιλιάδες ζωές ενώ θα προκαλούσε τεράστιες ζημιές.

Η Ημέρα του Όχι μια σημαντική στιγμή στην ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου

Θα μπορούσε να είχε παραδοθεί και να επιτρέψει στις δυνάμεις του Άξονα να εισέλθουν στην Ελλάδα σε μια εύκολη και σχετικά αναίμακτη κατοχή. Η Γαλλία, η οποία βρισκόταν υπό γερμανική κυριαρχία από τον Ιούνιο του ίδιου έτους, ήταν ένα καλό παράδειγμα μιας τέτοιας σχετικά ομαλής κατοχής.

Αντίθετα, ο Μεταξάς επέλεξε τον ευγενή, πατριωτικό δρόμο. Σύμφωνα με τον ιστορικό Μιλτιάδη Χατζόπουλο, ο πόλεμος με την Ιταλία και η επακόλουθη Γερμανική κατοχή άφησαν νεκρούς περίπου 335.000 Έλληνες, προκάλεσαν την καταστροφή σχεδόν ολόκληρης της υποδομής της χώρας, απώλειες περιουσίας που ξεπερνούν τα 7 δισεκατομμύρια δολάρια και περαιτέρω οικονομικές απώλειες με τη μορφή καταναγκασμού 3,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων δάνειο, το οποίο σε σημερινή αξία υπολογίζεται σε 500 δισεκατομμύρια δολάρια.

Αυτό προστέθηκε στις ψυχολογικές και ηθικές επιπτώσεις που είχε ο Ελληνικός λαός και στην περαιτέρω καταστροφή που επέφερε ο Εμφύλιος Πόλεμος της χώρας (1946-1949).

Ωστόσο, η πλήρης υποταγή στις δυνάμεις του Άξονα θα κόστιζε πολλαπλάσια στην Ελλάδα μόνο με απώλεια ηθικού και εθνικής υπερηφάνειας.

Δαβίδ και Γολιάθ

Ταυτόχρονα, τα Ελληνικά εδάφη στην Ήπειρο, τη Μακεδονία και τη Θράκη θα περνούσαν σχεδόν σίγουρα στα χέρια των Αλβανών στην Ήπειρο και των Βουλγάρων στα βορειοανατολικά.

Ο Μεταξάς είχε υπολογίσει επίσης ότι σε περίπτωση που η Ελλάδα παραδοθεί, ήταν πολύ πιθανό η Τουρκία να διεκδικήσει τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, με την προσάρτηση των Δωδεκανήσων.

Το μεγαλύτερο λοιπόν όφελος της «Όχι» ήταν η βαρυσήμαντη ηθική νίκη του Ελληνικού λαού, παρά τις καταστροφικές απώλειες που υπέστη.

Η Ελλάδα βγήκε από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο με τρομερό ηθικό ανάστημα, αντιπροσωπεύοντας έναν Δαβίδ που αντιστάθηκε σε έναν Γολιάθ. Το "Όχι" ήταν μια σοφή επιλογή σε σύγκριση με την ηθική ζημιά που υπέστη η Γαλλία από την ολοκληρωτική παράδοσή της στους Ναζί μετά από έναν σύντομο αγώνα.

Σε αντίθεση με τους Γάλλους, οι Έλληνες βγήκαν από τον πόλεμο ψυχωμένοι και περήφανοι, έτοιμοι να ξαναχτίσουν τη χώρα τους και να κοιτάξουν μπροστά, βασισμένοι στη γενναία απόφασή τους να σηκωθούν και να πολεμήσουν.

Ενωμένοι, πολέμησαν ενάντια στον κοινό εχθρό και τελικά έσβησαν τις μνήμες της Μικρασιατικής Καταστροφής του 1922 και των σκληρών διχασμών που είχε φέρει αυτή η ήττα στο έθνος.