Προτομές Ελλήνων Ηρώων κοσμούν χωριό στην Τουρκία

Χωριό στην Τουρκία στολισμένο με προτομές Αρχαίων Ελλήνων, Ηρώων του Τρωικού πολέμου. Εικόνα: Antoaneta Capsa / Google Maps

Το αρχαίο Ελληνικό ποίημα του Ομήρου Ιλιάδα έχει εμπνεύσει τους πολίτες ενός μικρού χωριού στην Τουρκία να τοποθετήσουν προτομές των ηρώων του Τρωικού πολέμου στην κεντρική τους πλατεία. Το Tevfikiye, βρίσκεται 1 χλμ. μακριά από τον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Τροίας και έχουν ονομάσει την τοποθεσία ως «Troy Observation Terrace» (Truva Seyir Terasi).

Του Δημοσθένη Βασιλούδη

Το πεδίο δράσης της θρυλικής Ελληνικής εκστρατείας στην οποία αναφέρεται ο Όμηρος βρίσκεται στην απέναντι πλευρά του Αιγαίου. Εκεί βρίσκονται σήμερα οι βορειοδυτικές ακτές της σημερινής Τουρκίας. Κοντά στον σημερινό αρχαιολογικό χώρο της Τροίας, που ανασκάφηκε για πρώτη φορά από τον Φρανκ Κάλβερτ και αργότερα από τον Ερρίκο Σλήμαν, βρίσκεται το μικρό χωριό Tevfikiye, όπου προτομές των Αχαιών (Μυκηναίων Ελλήνων) και Τρώων ηρώων στέκονται στην ειδικά διαμορφωμένη κεντρική πλατεία του χωριού.

Η αποκαλούμενη «Αίθριος Παρατήρησης της Τροίας» (τουρκικά: Truva Seyir Terası) προσφέρει μια ιδανική θέα στη μυθική πεδιάδα του ποταμού Scamander (Ελληνικά: Σκάμανδρος, τουρκικά: Karamenderes). Η ίδια η πόλη της Τροίας βρίσκεται σε ένα λόφο της συγκεκριμένης πεδιάδας, όπου έγιναν οι ομηρικές μάχες του Τρωικού Πολέμου.

Τοιχογραφία της Ελληνικής Θεάς Αθηνάς στο Tevfikiye στην Τουρκία. Κατά τη διάρκεια του Τρωικού πολέμου η θεά Αθηνά ευνοούσε τον Έλληνα ήρωα του Τρωικού πολέμου Οδυσσέα. Εικόνα: Anil Ozcan / Google Maps

Το ιστορικό υπόβαθρο της ομηρικής Τροίας και της πεδιάδας του Σκαμάνδρου

Η Τροία είναι ένας από τους πιο διάσημους αρχαιολογικούς χώρους στον κόσμο. Με επιστημονικούς όρους, τα εκτεταμένα κατάλοιπά του είναι η πιο σημαντική απόδειξη των επαφών μεταξύ των πολιτισμών του Μεσογειακού κόσμου.

Κατά τη διάρκεια των αιώνων, η Τροία έχει λειτουργήσει ως πολιτιστική γέφυρα μεταξύ της περιοχής της Τρωάδας και των Βαλκανίων, της Ανατολίας, των περιοχών του Αιγαίου και της Μαύρης Θάλασσας μέσω της μετανάστευσης, της κατοχής, του εμπορίου και της μετάδοσης γνώσης. Επιπλέον, η πολιορκία της Τροίας από Αχαιούς πολεμιστές από τη Μυκηναϊκή Ελλάδα τον 13ο ή 12ο αιώνα π.Χ., που απαθανάτισε ο Όμηρος στην Ιλιάδα, έχει εμπνεύσει έκτοτε σπουδαίους ανθρώπους της τέχνης σε όλο τον κόσμο.

Σύμφωνα με το μύθο, οι Αχαιοί Έλληνες έστησαν το στρατόπεδό τους κοντά στις εκβολές του ποταμού, όπου προσάραξαν τα πλοία τους. Η θέση της αρχαίας πόλης σήμερα απέχει περίπου 15 χιλιόμετρα από την ακτή. Ωστόσο, οι αρχαίες εκβολές του Σκάμανδρου πριν από 3.000 χρόνια βρισκόταν περίπου 5 χιλιόμετρα πιο μακριά στην ενδοχώρα, ανοίγοντας σε έναν κόλπο από τότε που λάσπωσε.

Τροία VI

Τα αρχαιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι η Τροία VI είναι σχεδόν σίγουρα η Ομηρική Τροία. Η Τροία VI και VII υπήρχαν από το 1700 έως το 1200 αιώνα π.Χ. και καλύπτουν τη Μέση και Ύστερη περίοδο του Χαλκού. Ήταν μια πόλη με στιβαρές οχυρώσεις, αρχιτεκτονικά εκλεπτυσμένο συγκρότημα ανακτόρων και κοινά σπίτια. Για το λόγο αυτό έγινε η πρωτεύουσα ενός εκτεταμένου και ευημερούντος σχεδόν ανεξάρτητου κράτους μεταξύ της αυτοκρατορίας των Χετταίων και της Μυκηναϊκής Ελλάδας. Η πόλη έλεγχε τα στενά του Ελλήσποντου (σημερινά Δαρδανέλια) και τις περιοχές της Θρακικής χερσονήσου και της Τρωάδας (και μερικές ακόμη συνοικίες και νησιά).

Γενικά η Τροία VI πληροί πλήρως τις περιγραφές των Ομηρικών επών και άλλων επών του Τρωικού Κύκλου λαμβάνοντας υπόψη τον πλούτο και τη δύναμη της Τροίας. Στις χεττιτικές πηγές, η πόλη του ονόματος είναι Βιλούσα (Wilusa), το όνομα που χρησιμοποιεί και ο Όμηρος. Αργότερα, ονόματα όπως Ilios και Ilion (Ιλιάδα) προήλθαν όταν οι Έλληνες δεν πρόφεραν πλέον το "w" (=F). Το όνομα Τροίη, Τροία ήταν επίσης δημοφιλές και μοιάζει με μια άλλη λέξη γνωστή από τα χεττιτικά κείμενα: T(a)ruwisa.

Δεν υπάρχει τίποτα περίεργο σε αυτά τα διπλά ονόματα. Μπορεί αρχικά να αναφέρονταν στην ακρόπολη και στην κάτω πόλη και ο Όμηρος μπορεί να τα κράτησε γιατί του πρόσφερε κάποια μετρική ελευθερία.

Αρχαία Τείχη της Τροίας στη σημερινή Τουρκία. Κατά τη διάρκεια του Τρωικού πολέμου, οι Έλληνες δεν μπόρεσαν να διεισδύσουν στα περίφημα τείχη μέχρι που σκέφτηκαν την ιδέα του «Δούρειου Ίππου». Εικόνα: Jorge Láscar/Flickr CC BY 2.0

Η Τροία VI επέζησε για έξι αιώνες ευημερίας και ασφάλειας πίσω από τα γερά τείχη της. Οι πύργοι των τειχών της ακρόπολης χτίστηκαν γύρω στο 1300 π.Χ. αρκετές δεκαετίες πριν την καταστροφή της. Η ανοικοδόμηση οφειλόταν πιθανώς σε αυξημένο κίνδυνο εξαιτίας των Χετταίων, Αχαιών, Θρακών, Φρυγών και άλλων επιτιθέμενων.

Χωριό στην Τουρκία που απεικονίζει Έλληνες ήρωες του Τρωικού Πολέμου μετατράπηκε σε θεματικό πάρκο της εποχής της Τροίας

Το Tevfikiye βρίσκεται στη βορειοδυτική επαρχία του Τσανάκκαλε και βρίσκεται δίπλα στα ερείπια της Τροίας και στο σύγχρονο Μουσείο της Τροίας. Σταδιακά έχει μετατραπεί σε αρχαιολογικό θέμα-χωριό λόγω των κτιρίων και των κατασκευών του που θυμίζουν την εποχή της Τροίας. Επιπλέον, υπάρχει και η πλούσια ιστορία και οι μυθολογικές του αξίες, ως μέρος ενός πρωτοκόλλου που υπογράφηκε από το Γραφείο του Κυβερνήτη του Τσανάκκαλε το 2017. Στόχος ήταν να κάνει τους ανθρώπους να επισκεφθούν το χωριό κατά την περιήγησή τους στην αρχαία πόλη της Τροίας και να αγοράσουν βιολογικά προϊόντα και αναμνηστικά από ντόπιους.

Προτομή του Ελληνικού Μυθικού Ήρωα Αχιλλέα στο Tevfikiye, Τουρκία. Εικόνα: QuduruQ Yokuz biz/ Google Maps

Σύμφωνα με την πρόσφατη ιστορία του χωριού, εδώ εγκαταστάθηκαν Βούλγαροι μετανάστες από το Σεβλίεβο. Το έκαναν για να σώσουν τις ζωές τους από τον Οθωμανορωσικό πόλεμο 1877-1878. Την περίοδο εκείνη έκανε ανασκαφές και ο περίφημος Σλήμαν. Όσοι ερχόντουσαν επομένως συχνά έβγαζαν τα προς το ζην δουλεύοντας μαζί του στις συνεχιζόμενες ανασκαφές.

Οι άποικοι έχτισαν τα σπίτια τους με καλάμια και πέτρες που έφεραν από το σημείο της ανασκαφής. Μάλιστα, ένας Έλληνας τεχνίτης από το İntepe/Erenköy έχτισε το τζαμί του χωριού από τις φυσικές πέτρες της αρχαίας πόλης το 1895.

Όταν ο πληθυσμός αυξήθηκε, αποφάσισαν να δημιουργήσουν έναν οικισμό-χωριό για κατοίκους το 1891. Η «Πλατεία της Τροίας» δημιουργήθηκε σε ένα σημείο που βλέπει στην πλατιά πεδιάδα της Τροίας και χρησίμευε ως περιοχή παρατήρησης. Οι κάτοικοι τοποθέτησαν τις προτομές των ηρώων της εποχής της Τροίας, όπως ο Αίας, ο Οδυσσέας, ο Αχιλλέας, ο Αγαμέμνονας, ο Πάτροκλος, ο Σαρπηδόνας, ο Πρίαμος, ο Πάρης, ο Έκτορας, η Ελένη, ο Όμηρος και άλλοι εκεί με θέα την περίφημη Τρωική πεδιάδα.

Η πόλη σήμερα

Το μικρό χωριό είναι σήμερα γεμάτο σπίτια που μοιάζουν με αρχαία. Κάθε γωνιά είναι διακοσμημένη με σύμβολα, επιγραφές και γκράφιτι για την ιστορία της Τροίας και το Ομηρικό επικό ποίημα. Το κέντρο υγείας και το καφενείο του χωριού ανανεώθηκαν πρόσφατα με την ιδέα των κτιρίων της Τρωικής VI περιόδου. Το κεντρικό κτίριο του παρατηρητηρίου μοιάζει επίσης με την προϊστορική αρχιτεκτονική των ανακτορικών δομών της Τρωίας. Οι χαρακτηριστικοί κίονες και τα άκρα των τοίχων τους ήταν χαρακτηριστικά της εποχής. Αυτή η ομορφιά αντανακλάται καλά στις σύγχρονες γραφικές αναπαραστάσεις της πόλης.

Μέσα σε αυτό το «Σπίτι της Τροίας» μπορείτε να νιώσετε την αρχαιότητα απλά κοιτάζοντας έξω από τα παράθυρα. Όταν κάποιος στέκεται στην πόρτα ή περιπλανάται στα δωμάτια, νιώθει πραγματικά την ιστορία της.

Ένας μικροσκοπικός καταρράκτης δημιουργήθηκε σε ένα χωράφι ανάμεσα στην πλατεία της Τροίας και το τζαμί. Η αίθουσα γάμου στην πλατεία του χωριού είναι επίσης μουσείο και πολιτιστικό κέντρο.