Αρχαία κρανία που βρέθηκαν στην Ελλάδα δείχνουν σημάδια περίπλοκης χειρουργικής

Κρανία που βρέθηκαν στην Ελλάδα δείχνουν σημάδια περίπλοκης χειρουργικής επέμβασης. Φωτογραφία: AMNA

Ένα αρχαίο κρανίο που ανακαλύφθηκε από ανθρωπολόγους στην περιοχή Παλιόκαστρο της νήσου Θάσου δείχνει σημάδια περίπλοκης χειρουργικής επέμβασης.

Το κρανίο, που χρονολογείται από την πρώιμη βυζαντινή περίοδο - τον τέταρτο έως τον έβδομο αιώνα μ.Χ. - φέρει ίχνη χειρουργικής επέμβασης που είναι «απίστευτα περίπλοκα», σύμφωνα με τον ερευνητή Αναγνώστη Αγελαράκη, Ph.D., που διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Adelphi.

Η ανακάλυψη έγινε από ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Adelphi με επικεφαλής τον Αγελαράκη. Βρέθηκαν και μελετήθηκαν συνολικά δέκα σκελετοί, τεσσάρων γυναικών και έξι ανδρών. Είναι πιθανό να είναι άτομα υψηλής κοινωνικής θέσης, με βάση την τοποθεσία και την αρχιτεκτονική του τόπου ταφής.

Στην Ελλάδα βρέθηκαν κρανία με σημάδια χειρουργικής επέμβασης

«Σύμφωνα με τα σκελετικά-ανατομικά χαρακτηριστικά τους, τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες ζούσαν σωματικά απαιτητικές ζωές… Τα πολύ σοβαρά περιστατικά τραύματος που υπέστησαν τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες είχαν αντιμετωπιστεί χειρουργικά ή ορθοπεδικά από έναν πολύ έμπειρο γιατρό/χειρουργό με μεγάλη εκπαίδευση στη φροντίδα τραυμάτων. Πιστεύουμε ότι ήταν στρατιωτικός γιατρός», είπε πρόσφατα ο Αγελαράκης στο AMNA.

Σε ότι αφορά το κρανίο του άνδρα, «ακόμη και παρά τη ζοφερή πρόγνωση, έγινε εκτεταμένη προσπάθεια για αυτή τη χειρουργική επέμβαση για αυτόν τον άνδρα. Είναι λοιπόν πιθανό να ήταν ένα πολύ σημαντικό άτομο για τον πληθυσμό του Παλιόκαστρου».

Η έκθεση σημειώνει επίσης ότι είναι πιθανό το άτομο να είχε λοίμωξη που χρειάστηκε χειρουργική επέμβαση, ενώ ο άλλος άνδρας, πιθανώς τοξότης, φαίνεται να πέθανε λίγο μετά ή κατά τη διάρκεια της προσπάθειας του γιατρού να τον σώσει.

«Η χειρουργική επέμβαση είναι η πιο περίπλοκη που έχω δει ποτέ στα 40 χρόνια που εργάζομαι με ανθρωπολογικό υλικό», είπε ο Αγελαράκης. «Είναι απίστευτο ότι πραγματοποιήθηκε, με τις πιο περίπλοκες προετοιμασίες για την παρέμβαση, και μετά την ίδια τη χειρουργική επέμβαση που έγινε, φυσικά, σε μια προ-αντιβιοτική εποχή».

Τα ευρήματα μπορούν να βρεθούν λεπτομερώς σε ένα νέο βιβλίο, με τίτλο «Eastern Roman Mounted Archers and Extraordinary Medico-Surgical Interventions at Paliokastro of Thasos Island during the ProtoByzantine Period», από το Archaeopress, Access Archaeology.

Χειρουργική εγκεφάλου πριν από σχεδόν 1.800 χρόνια

Το 2019 Έλληνες αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ένα σπάνιο εύρημα, τα σκελετικά υπολείμματα μιας νεαρής γυναίκας που φαίνεται να έχει υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση στον εγκέφαλο – σχεδόν πριν από 1.800 χρόνια.

Τα οστά, που χρονολογούνται από τον τρίτο αιώνα, βρέθηκαν σε έναν από τους περισσότερους από 1.000 τάφους που ανασκάφηκαν σε ένα αρχαίο νεκροταφείο κοντά στην πόλη της Βέροιας στην Ελλάδα.

Η νεαρή γυναίκα φαίνεται να έχει υποβληθεί σε εγχείρηση εγκεφάλου. Εικόνα: Υπουργείο Πολιτισμού

«Ερμηνεύουμε το εύρημα ως περίπτωση περίπλοκης χειρουργικής επέμβασης που μόνο ένας εκπαιδευμένος και εξειδικευμένος γιατρός θα μπορούσε να επιχειρήσει», είπε στο Associated Press ο Ιωάννης Γραικός, ο αρχαιολόγος που ηγήθηκε της ανασκαφής.

«Μάλλον δεν επέζησε, καθώς η πληγή ήταν πολύ μεγάλη και δεν υπάρχουν σημάδια επούλωσης γύρω από τις άκρες».

Μια φωτογραφία του σκελετού, που δόθηκε στη δημοσιότητα από το Ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού, δείχνει μια μεγάλη τρύπα στο κρανίο. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι η επέμβαση θα είχε επιχειρηθεί για την αποκατάσταση της ζημιάς από ένα χτύπημα στο κεφάλι.

«Είναι πιθανό ο ασθενής να είχε τις αισθήσεις του και σίγουρα θα πονούσε», δήλωσε ο Simon Mays, βιολόγος ανθρώπινου σκελετού για την English Heritage. «Τα πρώτα χειρουργικά εγχειρίδια δείχνουν ότι οι ασθενείς υποβάλλονταν σε χειρουργική επέμβαση στον εγκέφαλο πολύ πριν το αναισθητικό».