Από τον θάνατο του Μέγα Αλέξανδρου (323 π.Χ.) ως τη Μάχη της Ιψού (301 π.Χ.)

Οι πρωταγωνιστές της μάχης – Το τέλος της ιδέας για ενότητα του κράτους του Μέγα Αλέξανδρου

Είναι γνωστό, ότι σχεδόν αμέσως μετά τον θάνατο του Μέγα Αλέξανδρου (323 π.Χ.), άρχισε το μοίρασμα της αυτοκρατορίας του σε βασίλεια. Το πρώτο μοίρασμα έγινε το 323 π.Χ. με τη συμφωνία της Βαβυλώνας και ακολούθησε νέα διανομή με τη συμφωνία του Τριπαράδεισου στη Συρία (321 π.Χ.). Στη συνέχεια όμως, άρχισαν οι διαμάχες.

Τα επόμενα χρόνια, έφυγαν από τη ζωή, είτε από φυσικά αίτια, είτε σε πολέμους, είτε ακόμα και δολοφονημένοι, ο Περδίκκας, ο Κρατερός, ο Λεοννάτος, ο σπουδαίος Αντίγονος, ο Ευμένης, ίσως ο ικανότερος στρατιωτικός απ' όλους, ο ετεροθαλής αδερφός του Αλέξανδρου Φίλιππος Αριδαίος, διανοητικά καθυστερημένος σύμφωνα με όλες τις πηγές η σύζυγος του Μακεδόνα στρατηλάτη Ρωξάνη, ο γιος του Αλέξανδρος Δ', που γεννήθηκε λίγο μετά τον θάνατο του πατέρα του κ.ά.

Φτάνουμε έτσι στο τέλος του 4ου π.Χ. αιώνα, όπου είχαν ήδη διαμορφωθεί τα περισσότερα βασίλεια των διαδόχων του Μέγα Αλέξανδρου. Ο Πτολεμαίος Α', είχε την Αίγυπτο, ο Στέλευκος Α' τη χώρα από τη Μεσοποταμία ως την Ινδική, ο Αντίγονος τη Μικρά Ασία, τη Συρία, τη Φοινίκη και την Κύπρο, ο Κάσσανδρος τη Μακεδονία και ο Λυσίμαχος, τη Θράκη.

Το 306 π.Χ., ο Αντίγονος (ο επονομαζόμενος Μονόφθαλμος ή Κύκλωψ, καθώς στην πολιορκία της Περίνθου, πόλης της Θράκης το 340 π.Χ. είχε χάσει το αριστερό του μάτι), έχοντας αποκτήσει σημαντική δύναμη, αναγόρευσε τον εαυτό του βασιλιά, με απώτερο  στόχο να ενώσει ξανά το κράτος του Μέγα Αλέξανδρου. Αναγνωρίστηκε βασιλιάς ο ίδιος καθώς  κι ο γιος του Δημήτριος, ο επονομαζόμενος Πολιορκητής , από πολλές πόλεις της Κεντρικής Ελλάδας και το Κοινό των Νησιωτών.

Να πούμε δυο λόγια για τον Δημήτριο (337 π.Χ. – 283 π.Χ.). Ήταν γιος του Αντίγονου και της Στρατονίκης. Εξαιρετικός στρατιωτικός, θεωρείται ότι χρησιμοποιούσε τακτικές που ήταν πολύ μπροστά από την εποχή του, ενώ το προσωνύμιο Πολιορκητής, προκύπτει από τις πολιορκητικές μηχανές, που χρησιμοποιούσε, κυρίως, κατά την εκστρατεία της Ρόδου (305 π.Χ.- 304 π.Χ.) : βαλλίστρες, καταπέλτες και πολιορκητικοί πύργοι, που σύμφωνα με τον Διόδωρο, ξεπερνούσαν σε ύψος τα τείχη της πόλης. Ανάμεσα στα πολιορκητικά μέσα, ξεχώριζε αναμφίβολα η ελέπολι (s), δημιούργημα του αρχιτέκτονα Επίμαχου, όπου τοποθετήθηκαν οι καταπέλτες.

Ο Δημήτριος, ήταν φημισμένος και για τις ερωτικές του περιπέτειες. Είχε, τουλάχιστον, 5 (!) νόμιμες συζύγους και αμέτρητες ερωμένες. Ο πατέρας του, Αντίγονος έβλεπε με σχετική κατανόηση τις ατέλειωτες αυτές «ιστορίες» του γιου του, καθώς θεωρούσε ότι ήταν ένα μεγάλο παιδί!

Από την άλλη πλευρά όμως και οι άλλοι διάδοχοι, αναγόρευσαν τους εαυτούς τους βασιλείς και έκαναν συνασπισμό εναντίον του Αντίγονου.

Πριν τη μάχη της Ιψού, έλαβαν χώρα δύο σημαντικά γεγονότα που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην τελική έκβασή της.O Σέλευκος, το 305 π.Χ., τερμάτισε τον πόλεμο με τον Ινδό βασιλιά Σανδόκροττο, αφού του παραχώρησε τις επαρχίες κατά μήκος του Ινδού ποταμού, ενώ ο Ινδός μονάρχης, έδωσε στον Σέλευκο 500 πολεμικούς ελέφαντες που, όπως θα δούμε, είχαν καταλυτική συμμετοχή στη μάχη της Ιψού.

Το φθινόπωρο του 302 π.Χ., ο Σέλευκος βρισκόταν στην Καππαδοκία και για να τον αναγκάσει να αποσυρθεί, ο Αντίγονος, έστειλε τμήμα του στρατού του στη Βαβυλώνα, για να τον χτυπήσει στα νώτα. Οι δυνάμεις αυτές όμως, δεν ήταν επαρκείς. Οι νεότεροι ιστορικοί, συμφωνούν ότι αν τότε ο Αντίγονος είχε συντρίψει τις δυνάμεις του Σέλευκου, η μάχη της Ιψού θα είχε διαφορετική έκβαση.

Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΙΨΟΥ – ΟΙ ΑΝΤΙΠΑΛΟΙ

Η Ιψός, ήταν περιοχή της Φρυγίας κοντά στο σημερινό χωριό της Τουρκίας  Σίπσιν. Η περίφημη μάχη, έγινε εκεί τον Αύγουστο του 301 π.Χ. Αντίπαλοι ήταν, από τη μία πλευρά ο Αντίγονος 80 χρονών πλέον τότε ( να θυμίσουμε ότι ήταν στρατηγός του Φίλιππου και του Μέγα Αλέξανδρου) και ο γιος του Δημήτριος και από την άλλη ο Σέλευκος (Α' Νικάτωρ), ο Λυσίμαχος, ο Αντίοχος(Α΄ Σωτήρ) και ο Κάσσανδρος. Ο Αντίγονος με τον Δημήτριο, διέθεταν 70.000 πεζούς, 10.000 ιππείς και 75 πολεμικούς ελέφαντες. Ο στρατός των αντιπάλων του, διέθετε 64.000 πεζούς, 10.500 ιππείς, 120 άρματα και 480 πολεμικούς ελέφαντες.

Πρώτος, ξεκίνησε την επίθεση ο Δημήτριος με το βαρύ ιππικό του, εναντίον του συμμαχικού ιππικού που βρισκόταν απέναντί του, υπό τις διαταγές του Αντίοχου, γιου του Σέλευκου και το έτρεψε σε φυγή. Όμως, παρασύρθηκε στην καταδίωξη και άφησε ακάλυπτη τη φάλαγγα του Αντίγονου. Οι αντίπαλοι τους, με τους πολεμικούς ελέφαντες, απέκλεισαν κάθε οδό επιστροφής.

Ωστόσο, οι 70.000 πεζοί του Αντίγονου, αποτελούσαν φόβητρο, γι' αυτό οι σύμμαχοι αρκούνταν σε εκφοβιστικές επιθέσεις του ιππικού τους εναντίον τους. Η τακτική αυτή, έκαμψε το φρόνημα των οπλιτών του Αντίγονου, μεγάλο μέρος από τους οποίους αποσκίρτησε και προσχώρησε στους συμμάχους. Βλέποντας ο Αντίγονος ότι ο Δημήτριος δεν θα μπορέσει να τον βοηθήσει, ρίχτηκε στη μάχη, όπου και σκοτώθηκε.Αυτό ήταν ουσιαστικά το τέλος της μάχης της Ιψού.

ΜΕΤΑ ΤΗ ΜΑΧΗ – ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

Με την ήττα και τον θάνατο του Αντίγονου στην Ιψό, έπαυσε οριστικά κάθε ιδέα για ενότητα του κράτους του Μέγα Αλέξανδρου, αφού οι δυνάμεις που την επιδίωξαν, έπαθαν πανωλεθρία. Τα εδάφη που κατείχε ο Αντίγονος μοιράστηκαν : ο Λυσίμαχος, πήρε το μεγαλύτερο  μέρος της δυτικής Μικράς Ασίας, ως το όρος Ταύρος. Ο αδελφός του Κάσσανδρου Πλείσταρχος, πήρε την Κιλικία. Ο βασικός συντελεστής της νίκης Σέλευκος, πήρε τις μικρασιατικές επαρχίες ανατολικά του Ταύρου και το βόρειο τμήμα της Συρίας. Τέλος, ο Πτολεμαίος, αν και δεν πρόσφερε σχεδόν τίποτα στη μάχη της Ιψού, πήρε τμήματα της Λυκίας, της Παμφυλίας, της Πισιδίας και τη νότια Συρία. Ο διακανονισμός όμως αυτός, άφησε πολλά σοβαρά προβλήματα άλυτα και οι συγκρούσεις μεταξύ των Διαδόχων δεν σταμάτησαν.

Ο Δημήτριος, μετά την ήττα στην Ιψό με 5.000 πεζούς και 4.000 ιππείς κατέφυγε στην Έφεσο και από εκεί στον Πειραιά. Τελικά, αναγεννημένος από τις στάχτες του θα λέγαμε, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στις εξελίξεις στην Ελλάδα, κυρίως μετά τον θάνατο του Κάσσανδρου, τον Μάιο του 297 π.Χ.