Οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι καταδίκαζαν την κρεοφαγία

Από πού συμπεραίνουμε πως ο Χριστός ήταν χορτοφάγος; Κι από πού ότι οι πρώτοι χριστιανοί δεν έτρωγαν κρέας στις 3 πρώτες τουλάχιστον εκατονταετίες; Οι Αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι γιατί συνιστούν χορτοφαγία καταδικάζοντας την κρεοφαγία; Γιατί στο Άγ. Όρος, κιβωτό χιλιετιών παραδόσεων δεν τρώνε κρέας και νηστεύουν κι από ζωικές τροφές 225 μέρες τον χρόνο; Τι έτρωγαν οι πατεράδες μας κι οι παπούδες μας πριν το 1970 και 1980;

Γιατί η ορθοδοξία αποδέχτηκε τη κρεοφαγία αφού οι Μέγας Βασίλειος κι Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος συνιστούν ένθερμα κι εγγράφως την αποχή από τη σάρκα ζώων; Και τέλος τι μας έχει πιάσει και τρώμε τουλάχιστον 5 φορές την ημέρα κρέατα και τυριά (αν βάλεις και τα σνακ), όταν όλες οι επιστημονικές έρευνες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την επικινδυνότητα των ζωικών τροφών στην υπερκατανάλωσή τους;

Η κρεοφαγία στην αρχαία Ελλάδα

Ιστορικά ξέρουμε πως οι αρχαίοι Έλληνες έτρωγαν με μέτρο τα ζωικά, (κυρίως από θυσίες), τα οποία στερούνταν οι φτωχοί και υπερκατανάλωναν οι πλούσιοι που όπως πάντα ήταν κατά πολύ λιγότεροι. «Το μέλι τρώνε οι άρχοντες, το γάλα οι αφεντάδες», λένε κάποια παραδοσιακά κάλαντα.

Οι Αρχαίοι μας φιλόσοφοι όμως συνιστούσαν αποφυγή από τη κρεοφαγία συχνά. Ο Πλάτων έλεγε «Θρέφονται δι’ αλφίτων, αλεύρων, όψου, ελαιών, τυρού, βολβών, λαχάνων και τραγημάτων, σύκων, ερεβύνθων και κυάμων και ούτω διάγοντες βίον εν ειρήνη μετά υγείας, ως εικός, γηραιοί τελευτώντες άλλον τοιούτον βίον τοις εγγονείς παραδόσουσι.» Ο Πυθαγόρας κι ο Πλούταρχος ήταν κάθετοι στην κατάργηση της κρεοφαγίας.

Αλλά και πολλοί φιλόσοφοι ξέρουμε πως ήταν χορτοφάγοι, όπως ο Σωκράτης, ο Διογένης, ο Ηράκλειτος, ο Αριστοτέλης, ο Θαλής, ο Απολλώνιος Τυανεύς, ο Ιπποκράτης, ο Επίκουρος νήστευε και τόσοι άλλοι. Ξέρουμε μάλιστα από τον Ιπποκράτη αλλά κι από την Ιλιάδα ακόμη, ότι χρησιμοποιούσαν τη χορτοφαγία ως μέσον πρόληψης και θεραπείας.

Οι πρώτοι χριστιανοί

Οι πρώτοι χριστιανοί ήσαν χορτοφάγοι κατά πολύ μεγάλο μέρος, όπως λένε οι Πορφύριος και Ιουλιανός ο Παραβάτης κι όπως μαρτυράει ο Αγ. Αυγουστίνος , ιδίως για τους ορθόδοξους. Ο Ευσέβιος αναφέρει πως ο αδελφός του Ιησού ήταν χορτοφάγος από ανατροφής του, πράγμα που μας κάνει να πιστεύουμε ότι την ίδια ανατροφή είχε λάβει κι ο Ιησούς μια και πουθενά δεν καταγράφεται στην Κ. Διαθήκη ότι έτρωγε κρέας.

Ο Ευσέβιος επίσης αναφέρει πως όλοι οι απόστολοι απείχαν από τη σάρκα και τον οίνο. Ο Παύλος, αποδεχόταν και τους κρεοφάγους χριστιανούς, που μη φανταστείτε πως είχαν καμιά σχέση με το σημερινό διαιτολόγιο. Βάσει αναφορών στους αποστόλους ή ρήσεις των ίδιων, άλλοι διάσημοι πρώιμοι χριστιανοί που ήταν χορτοφάγοι ήταν ο Ωριγένης, ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, ο Βασίλειος ο Μέγας, ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος και ο Τερτυλλιανός. Το περί νηστείας του Μ. Βασιλείου είναι ύμνος στη χορτοφαγία. (Στην ιστορία δε της ανθρωπότητας, πάρα πολλά μεγάλα πνεύματα ήσαν χορτοφάγοι.)

Υπήρξαν όμως κι οι Ιουδαίοι χριστιανοί χορτοφάγοι, πιθανόν οι Εσσαίοι. Οι Εβραίοι Χριστιανοί πάνω απ’ όλα πίστευαν στην απλή ζωή, στον ειρηνισμό και στην χορτοφαγία, όπως αργότερα ο Άγ. Φραγκίσκος και το τάγμα που ίδρυσε. Οι Εβραίοι χριστιανοί αποκαλούσαν τους εαυτούς τους “οι φτωχοί”, (όπως κι οι Φραγκισκανοί), ο όρος ”Εβιονίτες” προέρχεται από εβραϊκή λέξη και σημαίνει οι φτωχοί.

Ήταν μια κοινωνία όπου όλοι μοιράζονταν τα πάντα μεταξύ τους, και οπού δεν υπήρχε ιδιωτική περιουσία διότι η κοινότητα ενδιαφέρεται για όλους “δεν υπήρχε άπορος μεταξύ τους” – όπως ακριβώς και στην επί του όρους ομιλία, ο Χριστός λέει “Δεν μπορείτε να υπηρετείτε τον Θεό και τον Μαμωνά” (Κατά Ματθαίον 6: 24) και ο πλουτισμός θεωρείτο δαιμονικός. Η αντίθεση όμως στη θυσία των ζώων και η στήριξη της χορτοφαγίας είναι ένα από τα πιο ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Εβραϊκού Χριστιανισμού – όπως αναφέρει ο Επιφάνιος καθώς και στις “ομιλίες του Κλημεντίνου”. Ο Ιησούς λέει (Κατά Ματθαίον 9:13 και 12:7) “χρειάζομαι έλεος, όχι θυσία”.

Την εβδομάδα του Εβραικού Πάσχα δε, που οδήγησε μέχρι τη σταύρωσή του σύμφωνα με όλα τα ευαγγέλια, ο Ιησούς μπήκε στο ναό και διέκοψε το εμπόριο των ζώων για θυσία. «Και ο Ιησούς μπήκε στο ναό του Θεού και έδιωξε όλους αυτούς που πωλούσαν και αγόραζαν στο ναό, και ανέτρεψε τα τραπέζια τους πάγκους και τα καθίσματα αυτών που πουλούσαν τα περιστέρια, τους είπε, το σπίτι μου είναι ένας οίκος προσευχής, αλλά τον κάνατε ένα άντρο ληστών» (Κατά Ματθαίον 21:12-13, Λουκάς 19:45-46, Ιωάννης 2:13-17).

Ποιοι ήταν αυτοί που πουλούσαν και ποιοι αγόραζαν και γιατί πούλαγαν περιστέρια; Τα ζώα αυτά προορίζονταν για θυσίες, και με αυτούς που τα πουλούσαν ήταν οργισμένος ο Ιησούς. Το αποτέλεσμα αυτής της αντιπαράθεσης ήταν να διακόψει το εμπόριο της θυσίας των ζώων, να ελευθερώσει τα ζώα από τα κλουβιά, να εκδιώξει τους εμπόρους και μετέπειτα να συλληφθεί από τους Ρωμαίους, μετά από καταγγελίες των Αρχιερέων και Φαρισαίων φυσικά.

Η χορτοφαγία στα μοναστήρια

Ειδικά για τους μοναχούς γράφει ο κ. Δημήτρης Κιτσίκης: «Συγκεκριμένα, τρεις είναι οι λόγοι γιατί ένας ορθόδοξος μοναχός δεν πρέπει ποτέ να τρώγη κρέας.

• Πρώτον, διότι σκοπός της μοναστικής ζωής είναι η σοφία, η παρθενία και ο έλεγχος των αισθήσεων. Το κρέας είναι το πλέον λιπαρό έδεσμα και διεγείρει τις επιθυμίες, εις βάρος της ψυχής.

Ο Άγιος Βασίλειος (329-379) που προώθησε ειδικά τον μοναχισμό, εσυμβούλευε τον μοναχό να τρώγη άπαχες τροφές, όχι πολύ θρεπτικές και γευστικές, για να μην αναπτύξει την φιληδονία. Συνεπώς, το κρέας είναι το χειρότερο φαγητό για τον μοναχό επειδή είναι συνάμα λιπαρό, θρεπτικό και γευστικό και διεγείρει τα πάθη.

• Ο δεύτερος λόγος γιατί ένας μοναχός δεν πρέπει ποτέ να τρώγη κρέας, είναι επειδή θα αθετούσε μία από τις πλέον αρχαίες παραδόσεις του μοναχισμού ανά τον κόσμο. Στην Ορθοδοξία, όπως και στον Ινδουισμό, όσο περισσότερο προχωρημένος είσαι πνευματικά τόσο ολιγώτερο κρέας τρως. Συνεπώς εάν ο απλός άνθρωπος ημπορεί να τρώγη κρέας, υπό συγκεκριμένες συνθήκες όμως, ο ιερεύς πρέπει να τρώγη ολιγώτερο από τον υπόλοιπο κόσμο και ο μοναχός ποτέ δεν τρώγει κρέας.

Όμως το ότι η απόλυτη χορτοφαγία και η πίστη στην μετεμψύχωση –αιρετική δοξασία- ήσαν συν­δεδεμένες – και συνεπώς επικίνδυνες για την Ορθοδοξία – όπως και οι παράλληλες δοξασίες των αρχαίων Ελλήνων σοφών, έσπρωχνε τους πρώτους χριστιανούς από φόβο της ειδωλολατρίας στο να καταδικάζουν ακόμη και την διαλεκτική πάνω σ’ αυτές.»

Το 325 μ. Χ. ο Ρωμαίος αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος Α’ συγκάλεσε την Α’ Οικουμενική Σύνοδο για να κατευνάσει τις μεταξύ των χριστιανών διαφορές και διαμάχες και να θεσπίσει νόμους και δόγματα βάσει των οποίων θα ίδρυε την θρησκεία των Ορθοδόξων προς όφελος της επικυριαρχίας του φυσικά.

Αλλά αυτή κράτησε 3,5 έως και 6 χρόνια (ανάλογα τους ιστορικούς) και έγινε κάτω από την εποπτεία του αυτοκράτορα, καθώς διεκπεραιωνόταν περισσότερο στο παλάτι και καταγράφεται πως ο ίδιος έκαψε όλους τους παπύρους με τα αιτήματα των κατά τόπους Επισκόπων, μη λαμβάνοντάς τα υπ’ όψιν.

Φυσικά ανάμεσά τους θα ήταν ιδέες και προτάσεις για δόγματα, για νηστείες, χορτοφαγία από τους καλογήρους επισκόπους, κλπ. Έτσι, έγιναν αποδεχτοί οι κρεοφάγοι χριστιανοί –που θα ήταν κι ο Κωνσταντίνος- και μάλιστα θεσπίστηκαν ως κανόνας της Εκκλησίας μόνο 225 μέρες ολικής νηστείας, την οποίαν οι σύγχρονοι χριστιανοί «διανθίσανε» με θαλασσινά και ψάρια αποκαλώντας τα νηστίσιμα.

Στην Ευρώπη το 1847, η πρώτη χορτοφαγική κοινότητα στο Ράμσγκεϊτ (Ramsgate) της Αγγλίας όρισε τον «χορτοφάγο» ως άτομο που αρνείται την κατανάλωση σάρκας οποιουδήποτε είδους.

Η χορτοφαγία στο 19ο αιώνα συνδέθηκε με πολλές κινήσεις πολιτιστικής μεταρρύθμισης, όπως τη Μετριοπάθεια και Αντιζωοτομία. Πολλές «Καινούργιες Γυναίκες», φεμινίστριες, κατά τα τέλη του αιώνα ήταν χορτοφάγοι. Οι Αντβεντιστές της Έβδομης Μέρας και οι Ρασταφάρι, δόγματα που ιδρύθηκαν κατά τον 19ο και 20ο αιώνα, ακολουθούν επίσης την χορτοφαγία, αλλά και έρευνες στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν καταλήξει ότι κατά προσέγγιση το 1% έως 2.8% των ενηλίκων δεν τρώνε κρέας, πουλερικά και ψάρια τα τελευταία χρόνια.. Το 2002, η Αντιπροσωπεία Προτύπων Βρετανικών Τροφίμων (UK Food Standards Agency) εξέθεσε ότι το 5% των ερωτηθέντων αυτοπροσδιορίστηκαν χορτοφάγοι ή αυστηροί χορτοφάγοι.

Μέχρις εδώ λοιπόν παρατέθηκαν στοιχεία για την διαχρονικότητα της χορτοφαγίας στους αρχαίους Έλληνες στους Φιλόσοφους τους, στους χριστιανούς της Μεσογείου, και Ευρώπης και ΗΠΑ γενικότερα, αλλά μη ξεχνάμε και τους Μανιχαιστές χορτοφάγους και Βογομίλους, έως βέβαια μη ξεχνάμε και τους Βουδιστές και Ινδουιστές που άρχισαν τελευταία κι αυτοί να τρώνε κρέας λόγω της οικονομικής ανάπτυξης.

Η χορτοφαγία υπήρξε συνηθισμένη στην Ινδική ήπειρο, για πνευματικούς λόγους, όπως της Αχίμσα, (ahimsa, πολιτική της μη βίας), για να αποφευχθούν οι πειρασμοί (καθώς το κρέας θεωρούνταν πειρασμός), οι αρνητικές καρμικές επιρροές, αλλά και για οικονομικούς λόγους. Περίπου το 30% των Ινδουιστών είναι χορτοφάγοι. Ενώ η χορτοφαγία δεν είναι ένα δόγμα ή μια απαίτηση, συστήνεται ως σατβικός (sattwic, καθαρτικός) τρόπος ζωής.

Η πλειοψηφία των χορτοφάγων στη γη, σύμφωνα με την Κοινωνία των Ηθικών και Θρησκευτικών Χορτοφάγων (Society of Ethical and Religious Vegetarians), ακολουθεί την πρακτική για θρησκευτικούς λόγους. Πολλές θρησκείες, όπως κάποιες ομάδες χριστιανών, συμπεριλαμβανομένου του Ινδουισμού, του βουδισμού, του Ταοϊσμού, της πίστης Μπαχάι (Bahá’í), του Σικχισμού (Sikhism) και του ζαϊνισμού, διδάσκουν ότι ιδανικά, η ζωή πρέπει πάντα να εκτιμάται και να μην καταστρέφεται εκούσια.

Πηγή: mixanitouxronou

Κείμενο της Ελένης Οικονομοπούλου.