Ο δίσκος Nebra Sky: Αστρονομικό ημερολόγιο, αρχαία τέχνη ή απλά ψεύτικος;

Σε κάποιο σημείο της αρχαίας ιστορίας, μια αστρική σκηνή απαθανατίστηκε σε ένα δίσκο από χαλκό. Αυτό το τεχνούργημα αποτελεί ένα αίνιγμα σήμερα. Ανακτήθηκε από κυνηγούς θησαυρού το 1999 και ονομάστηκε "Nebra Sky Disc" από την πόλη Nebra της Γερμανίας, κοντά στην τοποθεσία όπου βρέθηκε ο δίσκος.

Το κοσμικό έργο τέχνης δεν είναι κάτι καινούργιο. Μερικοί ειδικοί λένε ότι αυτό το αντικείμενο μπορεί να είναι η πρώτη απόπειρα απεικόνισης αστρονομικών αντικειμένων με ρεαλιστικό τρόπο. Αλλά μας λείπει ένα σημαντικό πλαίσιο. Ενώ ο δίσκος Nebra Sky είναι αναμφίβολα πολύτιμος, η ηλικία του είναι αμφισβητήσιμη.

Μια σκηνή ουράνιων θαυμάτων

Το τεχνούργημα έχει πλάτος περίπου 12 ίντσες (30 εκατοστά) και ζυγίζει 4 κιλά. Φέρει μια σειρά από 39 έως 40 μικροσκοπικές οπές που έγιναν κατά μήκος της περιμέτρου του. Χρωματικά, ο δίσκος έχει ένα γαλαζοπράσινο φόντο που σκιαγραφείται από χρυσά σύμβολα.

Ιδιαίτερη προσοχή έχει δοθεί σε επτά τελείες. Πιθανότατα απεικονίζουν τον αστερισμό των Πλειάδων, ένα αστρικό σμήνος ορατό και από τα δύο ημισφαίρια.

Υπάρχει επίσης ένας μεγάλος χρυσός κύκλος που πιστεύεται ότι αντιπροσωπεύει τον Ήλιο ή το Φεγγάρι. Ένα αντικείμενο που είναι σχεδιασμένο σε σχήμα ημισελήνου μπορεί να είναι μια εικόνα ενός καλλιτέχνη από κάποια έκλειψη ή σεληνιακή φάση. Τέλος, έχουμε και 25 άλλες τελείες, μια καμπύλη γραμμή προς το κάτω μέρος - και δύο μακριά τόξα που αγκαλιάζουν τις πλευρές.

Τα τελευταία μπορεί να είναι μια πιθανή αναφορά στα ηλιοστάσια. Ποιός ξέρει; Ίσως ο δίσκος βοήθησε τους αγρότες να χρονολογήσουν τις συγκομιδές τους σύμφωνα με τις μεταβαλλόμενες εποχές. Θα μπορούσε να έχει και θρησκευτική αξία. Αν και τα τόξα, τα αστέρια και άλλα στολίδια πάνω του είναι από χρυσό, ο δίσκος είναι από μπρούτζο και διαβρωμένος, (εξ ου και το μπλε-πράσινο χρώμα του).

Αρχαίο Τεχνούργημα, ή ένα σύγχρονο έγκλημα

Μετά την ανακάλυψή του το 1999, ο δίσκος Nebra Sky πέρασε τρία χρόνια στη μαύρη αγορά έως ότου οι αρχές τον ανακτήσουν το 2002.

Λίγο αργότερα, το 2005, ο αρχαιολόγος του Πανεπιστημίου του Ρέγκενσμπουργκ Peter Schauer ισχυρίστηκε ότι ο δίσκος ήταν μια σύγχρονη πλαστογραφία. Τα επιχειρήματά του απορρίφθηκαν, η διάβρωση και άλλες αποδείξεις είναι μαρτυρία για την προχωρημένη ηλικία αυτού του αντικειμένου.

Ωστόσο, η φύση της ανάκτησής του εγείρει ερωτήματα. Οι δύο άνδρες που βρήκαν τον δίσκο ισχυρίστηκαν ότι τον ανακάλυψαν σε μια τοποθεσία κοντά στο Νέμπρα της Γερμανίας - περίπου 180 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Βερολίνου. Δεδομένου ότι ο δίσκος θεωρήθηκε ιδιοκτησία του κράτους, δεν είχαν κανένα νόμιμο δικαίωμα να τον σκάψουν ή να επιχειρήσουν να τον πουλήσουν. Αλλά αυτοί οι τύποι έκαναν και τα δύο. Και το 2005, κρίθηκαν ένοχοι για παράνομη ανασκαφή.

Πριν την σύληψή τους, οι δύο άνδρες προσπάθησαν να πουλήσουν το δίσκο ως μέρος μιας συλλογής που περιλάμβανε επίσης δύο σπαθιά και άλλα τεχνουργήματα που φέρονται να έχουν ληφθεί από την ίδια τοποθεσία.

Είναι από εποχή του χαλκού ή την εποχή του σιδήρου;

Αυτή τη στιγμή, ο δίσκος εκτίθεται στο Κρατικό Μουσείο Προϊστορίας στο Χάλε της Γερμανίας. Σύμφωνα με την τοπική κρατική υπηρεσία για τη διατήρηση των μνημείων και την επίσημη ιστοσελίδα της Αρχαιολογίας, "δεν μπορεί να χρονολογηθεί άμεσα" χρησιμοποιώντας ραδιομετρικές τεχνικές χρονολόγησης.

Ένα ζευγάρι ξίφη της εποχής του Χαλκού, μεταξύ άλλων τεχνουργημάτων, φέρεται να βρέθηκε κοντά στο σημείο της ανακάλυψης του Nebra Sky Disc το 1999.

---

Ωστόσο, δεν έχουν χαθεί όλα. Η χρονολόγηση με ραδιοϋδρογονάνθρακες δείχνει ότι ο φλοιός σε μια από τις αντίστοιχες λαβές ξίφους είναι περίπου 3.600 ετών. Αν ο δίσκος του ουρανού φτιάχτηκε ταυτόχρονα, τότε σίγουρα πρόκειται για θησαυρό της εποχής του Χαλκού.

Ωστόσο, μία αμφιλεγόμενη θεωρία, που κυκλοφόρησε τον Σεπτέμβριο του 2020, προτείνει ότι ο τόπος προέλευσης του δίσκου μπορεί να μην έχει αναφερθεί με ακρίβεια. Οι συγγραφείς υποπτεύονται επίσης ότι θα μπορούσε να είναι 1.000 χρόνια νεότερος από ότι πιστεύαμε, καθιστώντας το αντικείμενο από την Εποχή του Σιδήρου.

Σύμφωνα με ένα άρθρο του Ιανουαρίου του 2021 στους New York Times, η διαμάχη σχετικά με την ηλικία του δίσκου συνεχίζει να μαίνεται αμείωτη.

Μετά από όλα όσα έχουν συμβεί - μόλις τα τελευταία 21 περίπου χρόνια - αναρωτιέται κανείς τι επιφυλάσσει το μέλλον για τον μυστηριώδη δίσκο Nebra Sky.