Carl Wilhelm Scheele: Ο επιστήμονας που ανακάλυψε το οξυγόνο αλλά πλήρωσε ένα φοβερό τίμημα για αυτήν τη διάκριση

Ο Carl Wilhelm Scheele ήταν Γερμανός και Σουηδός φαρμακοποιός που ανακάλυψε το οξυγόνο (αν και ο Joseph Priestley δημοσίευσε πρώτα τα ευρήματά του) και εντόπισε μεταξύ άλλων το μολυβδαίνιο, το βολφράμιο, το βάριο, το υδρογόνο και το χλώριο πριν από τον Humphry Davy. Ο Carl Wilhelm Scheele ανακάλυψε επίσης τα οργανικά οξέα, τρυγικά, οξαλικά, ουρικά, γαλακτικά και κιτρικά, καθώς και υδροφθορικά - υδροκυανικά και αρσενικά οξέα. Προτίμησε να μιλάει γερμανικά από τα σουηδικά σε όλη του τη ζωή, καθώς τα γερμανικά ομιλούνταν συνήθως μεταξύ σουηδών φαρμακοποιών. Ο Ισαάκ Ασίμοφ τον σχολίασε ως η «σκληρή τύχη του Scheele» επειδή έκανε μια σειρά χημικών ανακαλύψεων ενώπιον άλλων, στους οποίους αναγνωρίζεται γενικά.

Ο Καρλ Βίλχελμ Σέελε (Carl Wilhelm Scheele) κατατάσσεται μεταξύ των μεγαλύτερων χημικών όλων των εποχών, αλλά πλήρωσε ένα φοβερό τίμημα γι' αυτήν τη διάκριση.

Γεννημένος το 1742 στο Στράλσουντ, στη δυτική Πομερανία στη σημερινή Γερμανία, η οποία τότε ήταν Σουηδική κυριαρχία μέσα στην Ιερή Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, και εκεί έμαθε για τα χημικά και τα φαρμακευτικά προϊόντα από τους γονείς του ξεκινώντας από νεαρή ηλικία. Στα 14 του, τον έστειλαν στο Γκέτεμποργκ ως μαθητευόμενο ενός φαρμακοποιού οικογενειακού φίλου. Εκεί, πέρασε οκτώ χρόνια μελετώντας τη χημεία και πραγματοποιώντας πειράματα αργά το βράδυ.

Στη συνέχεια, περιπλανήθηκε στην Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, δουλεύοντας για διάφορους χημικούς, μαθαίνοντας ταυτόχρονα νέα πράγματα. Το 1767, μετακόμισε στη Στοκχόλμη, όπου ανακάλυψε το τρυγικό οξύ, μία από τις δύο ενώσεις που απαρτίζουν το σύγχρονη μπέικιν πάουντερ. Μετά από τρία χρόνια στη Στοκχόλμη, έγινε διευθυντής του εργαστηρίου του φαρμακείου του Locke στην Ουψάλα. Εκεί, ενώ ανέλυε μια περίεργη αντίδραση μεταξύ λιωμένου αλατόνερου και οξικού οξέος, ο Σέελε έγινε ο πρώτος που απομόνωσε και ταυτοποίησε το οξυγόνο.

Σχέδιο από τις αρχές του 19ου αιώνα που απεικονίζει τον Σέελε στην ανακάλυψη της σύνθεσης του αέρα

Αποκάλεσε το στοιχείο "αέρας φωτιάς" επειδή πίστευε, με βάση τις θεωρίες της εποχής του, ότι, όταν καίγονται αντικείμενα, απελευθερώνεται μια ουσία από την φωτιά. Ο Σέελε πίστευε ότι αυτή η ουσία είναι το οξυγόνο, χωρίς να κατανοήσει ότι το οξυγόνο είναι απλώς ένα στοιχείο που διευκολύνει τη χημική αντίδραση της φωτιάς. Αν και αυτή η ανακάλυψη ήταν ιστορική, σπάνια πιστώνεται ο Σέελε, επειδή κυρίως ο Άγγλος επιστήμονας Joseph Priestley δημοσίευσε ευρήματα για το οξυγόνο πριν από τον Σέελε, παρόλο που είναι γενικά αποδεκτό ότι πρώτα ο Σέελε είχε κάνει την πραγματική ανακάλυψη.

Τα επόμενα δύο χρόνια, ανακάλυψε το βάριο, το μαγγάνιο, το μολυβδαίνιο, το βολφράμιο και το χλώριο, όπως επίσης και τις χημικές ενώσεις του κιτρικού οξέος, του γαλακτικού οξέος, της γλυκερόλης, του υδροκυανίου, του υδροφθορίου και του υδρόθειου. Πολλές από αυτές τις ενώσεις ήταν αναπόσπαστες καινοτομίες στις επιστήμες των τροφίμων, των ιατρικών και των οδοντιατρικών.

Όμως, την εποχή που δούλευε ο Σέελε, υπήρχαν λίγα εργαλεία ή γνωστές μέθοδοι για τη δοκιμή ενώσεων, πράγμα που σημαίνει ότι έπρεπε να δοκιμάσει τις ενώσεις που ανακάλυψε μυρίζοντας και δοκιμάζοντάς τις ο ίδιος. Έτσι, μέσα από τη δουλειά του, εκτέθηκε σε πολλά επικίνδυνα υλικά όπως το αρσενικό, ο υδράργυρος, ο μόλυβδος και το υδροφθορικό οξύ. Οι τοξικές ιδιότητες αυτών των χημικών είχαν αθροιστική επίδραση πάνω του και τελικά, το 1786, πέθανε από νεφρική ανεπάρκεια, μεταξύ άλλων ασθενειών, σε ηλικία μόλις 43 ετών στις 21 Μαΐου του 1786 όταν άρχισε να υποφέρει από συμπτώματα που περιγράφονται ως νεφρική νόσος. Στις αρχές του 1786, προσβλήθηκε επίσης από μια ασθένεια του δέρματος, η οποία, σε συνδυασμό με προβλήματα στα νεφρά, τον εξασθένισε τόσο πολύ ώστε να μπορούσε να προβλέψει τον πρόωρο θάνατο του. Έχοντας αυτό κατά νου, παντρεύτηκε τη χήρα του προκατόχου του, Pohl, δύο μέρες πριν πεθάνει, έτσι ώστε να μπορεί να της δώσει αδιαμφισβήτητο τίτλο στο φαρμακείο του και τα υπάρχοντά του σε αυτήν. Οι γιατροί είπαν ότι πέθανε από δηλητηρίαση από υδράργυρο.

Άγαλμα του Σέελε στην πόλη Köping στη Σουηδία

Δυστυχώς, παρά τα πολλά του επιτεύγματα -και το γεγονός ότι έδωσε τη ζωή του για την χημεία- ο Σέελε δεν αναφέρεται συχνά στην ιστορία της επιστήμης. Αν και ανακάλυψε πολλά στοιχεία πριν από άλλους γνωστούς επιστήμονες, η απροθυμία του να συμμετάσχει και στις συναντήσεις της Βασιλικής Ακαδημίας Επιστημών της Σουηδίας και να δημοσιοποιήσει το έργο του, επέτρεψε σε άλλους επιστήμονες να πιστωθούν τις ανακαλύψεις που είχε κάνει..

Πηγή: 3otiko