Λόρδος Μπάιρον: Ο ρομαντικός ποιητής που πέθανε για την Ελλάδα

Πορτρέτο του Λόρδου Βύρωνα, ενός από τους μεγαλύτερους φιλέλληνες του κόσμου, το 1813

---

Ο Λόρδος Μπάιρον (George Gordon Noel Byron), ένας από τους πρώτους και πιο γνωστούς φιλέλληνες, που συμμετείχε ενεργά σε μάχες στον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας της Ελλάδας, και τελικά έχασε τη ζωή του στο Μεσολόγγι στις 19 Απριλίου 1824.

Γεννημένος το 1788, είχε τον τίτλο του Λόρδου Μπάιρον, και έγινε η κορυφαία μορφή του βρετανικού ρομαντισμού στις αρχές του 19ου αιώνα. Έζησε μια γεμάτη ζωή από κάθε άποψη και πέθανε νέος για έναν σκοπό που αγαπούσε, που τον έκανε ακόμη περισσότερο έναν ρομαντικό θρύλο, από ότι ήταν ενώ ζούσε σαν ποιητής.

Νέος, όμορφος και αριστοκρατικός, ο Μπάιρον ζούσε πληθωρικά και είχε αμέτρητα ειδύλλια και σκανδαλώδεις σχέσεις - αν και οι πράξεις ανιδιοτελούς ηρωισμού του, έγιναν μέρος ενός ευρύτερου ιστορικού αγώνα.

Για τους Έλληνες, ο Λόρδος Βύρωνας, όπως τον αποκαλούν, παρουσίασε την έννοια του φιλελληνισμού επειδή πέθανε σε ηλικία 36 ετών για την ελευθερία μιας πατρίδας που δεν ήταν καν δική του.

Ο Μπάιρον ήταν επίσης ένας σκληρός αντίπαλος της αφαίρεσης των γλυπτών του Παρθενώνα από τον Λόρδο Έλγιν, καταγγέλλοντας την «κλοπή» στο ποίημα «Η κατάρα της Αθηνάς» (The Curse of Minerva)

Πρώτα χρόνια στη ζωή του Λόρδου Βύρωνα

Ο 6ος Λόρδος Μπάιρον, γεννήθηκε στις 22 Ιανουαρίου του 1788 στο Λονδίνο από μια αριστοκρατική οικογένεια. Σε ηλικία δέκα ετών κληρονόμησε την αγγλική Βαρονία του Βύρωνα του Ρότσντεϊλ από τον θείο του, με αποτέλεσμα να γίνει ο Λόρδος Μπάιρον.

Γεννήθηκε με ένα πρόβλημα με το δεξί του πόδι που τον άφησε κουτσό και τον ακολούθησε σε όλη του τη ζωή ενώ επηρέασε τον χαρακτήρα και το έργο του. Η ζωή του αργότερα άλλαξε άρδην.

Το 1803, ο Μπάιρον ερωτεύτηκε την ξαδέλφη του Mary Chaworth. Αυτή η ανεκπλήρωτη αγάπη βρήκε μία δημιουργική έκφραση στα πρώτα του ποιήματα αγάπης. Από το 1805 έως το 1808, ο Μπάιρον παρακολούθησε το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, με τα σεξουαλικά σκάνδαλα και τις υπερβολές να γίνονται ένα σημαντικό μέρος των φοιτητικών του χρόνων.

Η ιππασία, η πυγμαχία και τα τυχερά παιχνίδια προστέθηκαν επίσης στις ασχολίες και τους εθισμούς του.

Σε ηλικία 21 ετών, ο Μπάιρον μπήκε στη Βουλή των Λόρδων και τον επόμενο χρόνο ξεκίνησε το μακρύ ταξίδι του στη Μεσόγειο, όπου θα έγραφε ένα από τα πιο διάσημα ποιήματά του, το «Προσκύνημα του Τσάιλντ Χάρολντ», το οποίο περιέγραφε τις εντυπώσεις ενός νεαρού άνδρα που ταξίδευε σε άγνωστες χώρες.

Κατά τη διάρκεια της περιοδείας του στη Μεσόγειο το 1809, ο Μπάιρον επισκέφθηκε την Ελλάδα για πρώτη φορά και αμέσως ερωτεύτηκε τη χώρα. Αφού συνάντησε τον Αλή Πασά, τον τότε Οθωμανό ηγεμόνα, ο ποιητής ταξίδεψε σε όλη τη χώρα και επισκέφτηκε όλα τα μνημεία του Ελληνικού πολιτισμού.

Ταυτόχρονα, ο Μπάιρον ερωτεύτηκε την κόρη του Βρετανού προξένου, Θεόδωρου Μακρή, και της αφιέρωσε το περίφημο ποίημά του «Κόρη των Αθηνών», γραμμένο το 1809.

Έμεινε στην Ελλάδα για άλλους δέκα μήνες, μετά από διάφορες περιπέτειες, όπως κολύμπι στα Στενά του Ελλησπόντου (γνωστότερα ως Δαρδανέλια), μιμούμενος τον άθλο του αρχαίου Έλληνα ήρωα Λέανδρου.

Το 1811, ενώ έπασχε από ελονοσία, ο Μπάιρον αποφάσισε να επιστρέψει στη Βρετανία. Έχασε και τη μητέρα του κατά τη διάρκεια εκείνου του έτους, αλλά η δημοσίευση και η επιτυχία του «The Childe Harold's Pilgrimage», μαζί με μια σειρά από νέα σκάνδαλα σεξ και θυελλώδη ειδύλλια, τον βοήθησαν να ξεπεράσει τη θλίψη του.

Οι επόμενες ποιητικές συλλογές του έφεραν ακόμα περισσότερα χρήματα, τα οποία ξόδεψε άφθονα για περισπασμούς και περαιτέρω σεξουαλικές περιπέτειες, με τα χρέη του να συσσωρεύονται αναλόγως για άλλη μια φορά.

Ως τρόπος διαφυγής από τις εφήμερες σχέσεις, παντρεύτηκε την Ana (Annabella) Isabella Milbank, μια πολύ μορφωμένη και καλλιεργημένη γυναίκα, τον Ιανουάριο του 1815 και τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους γεννήθηκε η κόρη τους, Augusta Ada.

Ο γάμος όμως δεν κράτησε πολύ, καθώς τον Ιανουάριο του επόμενου έτους η ένωση έληξε, με την Anabella να φεύγει από τον Μπάιρον. Ο άλλοτε διαλυμένος ποιητής σύντομα επέστρεψε σε μια άσχημη ζωή, επιτοπίζοντας τον πεμπτουσιακό «προβληματικό ρομαντικό ποιητή».

Αυτοεξορία και ανιδιοτέλεια, στον Ελληνικό πόλεμο ανεξαρτησίας

Τον Απρίλιο του 1816, σε μια ιδιαίτερα εχθρική ατμόσφαιρα που προκλήθηκε από τα ασταμάτητα σκάνδαλά του, που τον ανάγκασαν να αποφύγει να εμφανιστεί στο κοινό, ο Μπάιρον έφυγε από την Αγγλία, για να μην επιστρέψει ποτέ. Ταξίδεψε στη Γενεύη, όπου έγινε φίλος με τον συγγραφέα Percy Bysshe Shelley και τη σύζυγό του, Mary, τη συγγραφέα του "Frankenstein".

Στην Ιταλία, ο Μπάιρον συνέχισε τις ερωτικές περιπέτειές του, οι οποίες αποτυπώθηκαν στη συλλογή του "Don Juan". Όταν ήταν στην Ιταλία, υποστήριξε ενεργά το απελευθερωτικό κίνημα που είχε ξεσπάσει εκεί.

Κάπου το 1823, ο Βύρωνας έλαβε μια πρόσκληση να υποστηρίξει ενεργά τον Ελληνικό αγώνα για ανεξαρτησία από την οθωμανική κυριαρχία.

Ξόδεψε ένα τεράστιο ποσό της προσωπικής του περιουσίας για να επισκευάσει πλοία στον Ελληνικό στόλο και ίδρυσε ακόμη και τη δική του στρατιωτική ομάδα, αποτελούμενη από μαχητές από το Σούλι.

Αφού έμεινε για έξι μήνες στην Κεφαλονιά, αποφάσισε να μετακομίσει στον Μοριά της Πελοποννήσου, αλλά τελικά έμεινε στο Μισολόγγι.

Ενώ ήταν εκεί, επικοινώνησε με τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, στον οποίο χάρισε μια ακόμη μεγάλη δόση της προσωπικής του περιουσίας για την προώθηση της Ελληνικής Επανάστασης.

Ταυτόχρονα, ο Λόρδος Μπάιρον λειτουργούσε ως δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ Ελλήνων μαχητών και Βρετανών φιλελλήνων στη δημιουργία του πρώτου επαναστατικού δανείου, ως μέλος της Φιλελληνικής Επιτροπής του Λονδίνου.

Βλέποντας τις πολιτικές αντιπαραθέσεις που είχαν ήδη ξεσπάσει μεταξύ των ηγετών των Ελλήνων ανταρτών, ο Μπάιρον ζήτησε την αποκλειστική χρήση χρημάτων για την απελευθέρωση του έθνους, αντί να χρησιμοποιηθεί για πολιτικούς σκοπούς.

Ο Λόρδος Μπάιρον θυμάται ως μεγάλος φιλέλληνας

Μαζί με την ανησυχία του για τη στρατιωτική πορεία της Ελληνικής Επανάστασης, ο Άγγλος αριστοκράτης ανέλαβε το ρόλο της γέφυρας μεταξύ των οπλαρχηγών. Επισημαίνει σε ένα από τα γράμματά του:

«Καθώς έρχομαι εδώ για να υποστηρίξω όχι μια παράταξη, αλλά ένα έθνος και να συνεργαστώ με έντιμους ανθρώπους παρά με κερδοσκόπους ή καταχραστές (χρεώσεις που ανταλλάσσονται καθημερινά μεταξύ των Ελλήνων), θα χρειαστεί μεγάλη προσπάθεια για να αποφευχθούν και καταλαβαίνω ότι αυτό θα είναι πολύ δύσκολο, γιατί έχω ήδη λάβει προσκλήσεις από τα μέλη που αγωνίζονται πάντα με το σκεπτικό ότι αυτοί είναι οι πραγματικοί εκπρόσωποι του έθνους.»

Σε μια επιστολή προς έναν έμπιστο φίλο τον Σεπτέμβριο του 1823, ο Μπάιρον παραπονέθηκε: «Οι Έλληνες φαίνεται να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο μεταξύ τους, παρά από τις επιθέσεις του εχθρού».

Αφού προσπάθησε τόσο καιρό να διαμεσολαβήσει στην εμπλοκή μεταξύ των ηγετών της Ελληνικής Επανάστασης, ο Μπάιρον αρρώστησε ξαφνικά τον Φεβρουάριο του 1824.

Ο μεγάλος Φιλέλληνας - ίσως ο μεγαλύτερος που υπήρξε ποτέ - πέθανε στις 19 Απριλίου του 1824 στο Μεσολόγγι, στην απίστευτα νεαρή ηλικία των 36 ετών.

Οι θρήνοι μετά το θάνατο του μεγάλου ποιητή προήλθαν όχι μόνο από τους Έλληνες αγωνιστές της ελευθερίας που τον είδαν ως ήρωα του δικού τους λαού, αλλά και στην Αγγλία, όπου ο διακεκριμένος ρομαντικός ποιητής θρηνούνταν δημόσια.

Ο Διονύσιος Σολωμός - ο εθνικός ποιητής της Ελλάδας, ο οποίος έγραψε επίσης τον Εθνικό ύμνο - συνέθεσε τελικά μια μεγάλη ωδή στη μνήμη του Λόρδου Βύρωνα, ο οποίος ήταν σίγουρα ένας από τους μεγαλύτερους θαυμαστές του έθνους που είχε ποτέ η Ελλάδα.

Δείτε από το Αρχείο της ΕΡΤ το αφιέρωμα:

Ο Λόρδος Μπάιρον και η Ελλάδα