Ο Ελλέβορος: Το βότανο που θεράπευσε τον Ηρακλή από την τρέλα

Στην αρχαιότητα ο Μελάμπους ο μεγάλος μάντης και θεραπευτής χρησιμοποίησε αυτό το φυτό σαν βότανο για να θεραπεύσει την τρέλα των θυγατέρων του βασιλιά του Άργους

Προέτου, όπως και άλλων γυναικών, που είχαν χάσει τα μυαλά τους και περιπλανιόνταν σκορπισμένες ανάμεσα στα βουνά και στην έρημο της Τίρυνθος νομίζοντας ότι είναι αγελάδες. Ο Μελάμπους και ο αδερφός του ο Βίας κέρδισαν μια περιουσία [τα δύο τρίτα από το βασίλειο του βασιλιά Προέτου] αφού παντρεύτηκαν τις θεραπευμένες πριγκίπισσες.

Ο Μελάμπους, τονίζει ο Απολλόδωρος, «μάντης ων, και δια φαρμάκων και καθαρμών θεραπείαν πρώτος ευρηκώς», θεραπεύει τις κόρες του Προίτου.

Οι αρχαίοι συγγραφείς αναφέρουν τις ακόλουθες εκδοχές :

1η ) «παραλαβών τους δυνατοτέρους των νεανιών, μετ' αλαλαγμού και τινος ενθέου χορείας εκ των όρων αυτάς ες Σικυώνα συνεδίωξε», οπότε κατά την καταδίωξη πέθανε η πρώτη από τις θυγατέρες του Προίτου, η Ιφινόη, «ταις δε λοιπαίς τυχούσαις καθαρμού σωφρονήσαι συνέβη».

2η ) ο Παυσανίας εις τα Αρκαδικά Η, 18, και στους στίχους 7-8 λέγει : «ο Μελάμπους θυσίαις τε απορρήτοις και καθαρμοίς κατήγαγεν τας θυγατέρας του Προίτου ες χωρίον καλούμενον Λουσούς... και ηκέσατο της μανίας εν Αρτέμιδος ιερώ»

3η ) ο Παυσανίας εις τα Ηλιακά, Ε, 5, και στον στίχο 5, λέγει : τα «καθάρσια» ερρίφθησαν εις το Άγρινον ποταμόν.

4ον ) κατ' άλλους, καθήρε τις Προιτίδες με τον μέλανα ελλέβορο. Δηλαδή, η θεραπεία των γυναικών από την μανία έγινε με ένα σοκ και με κάποια μορφή καθαρμού. Ένα βασικό μέσον γι' αυτόν τον καθαρμό υπήρξε ο ελλέβορος ο μέλας, ή μελαμπόδιον.

Επίσης ο Αντίκυρας, ιδρυτής της ομώνυμης πόλης της Βοιωτίας στον Κορινθιακό κόλπο, θεράπευσε τον Ηρακλή όταν είχε φθάσει κάποτε σε σημείο τρέλας, με το φυτό αυτό που ήταν κατάφυτη η περιοχή.

Είναι ιερό φυτό του Κρόνου.Εις την αρχαιότητα υπήρχε και ο ελλέβορος οίνος, δηλαδή οίνος ο οποίος περιείχε ελλέβορο και ο οποίος εχρησιμοποιείτο ως εμετικό φάρμακο αλλά και κατά της παραφροσύνης.

Τα είδη είναι τα κάτωθι,

Πρώτον ο ελλέβορος

Ο μέλας όπου οι αρχαίοι τον χρησιμοποιούσαν εις τις παθήσεις του εγκεφάλου, την αμηνόρροια, τον ύδρωπα, τους διαλείποντες πυρετούς, την επιληψία, τις παθήσεις των νεύρων, τα εκζέματα και γενικώς τις νευρικές παθήσεις. Όπου οι αρχαίοι με την έκφραση «ελλεβορίζειν τινά», εννοούσαν αυτόν που χρειαζόταν ελλέβορο, αυτόν δηλαδή που έπασχαν οι φρένες του. Σήμερα χρησιμοποιείται εις τους ίππους αντί καθαρτικού, και ο ελλέβορος αυτός συναντάται σε πολλά μέρη της Ελλάδος.

Δεύτερο είδος

Είναι ο ελλέβορος ο δύσοσμος, αυτός είναι με ανεπτυγμένο βλαστό, πολυκλαδώδη, φύλλα ζωηρά πράσινα και άνθη κατά κορύμβους διατεταγμένα υποπρασίνου χρώματος και ερυθρά εις το άκρον των πετάλων. Έχει υπέροχα άνθη τα οποία διατηρούνται από το φθινόπωρο μέχρι τον Φεβρουάριο. Η οσμή του είναι λίαν δυσάρεστος. Οι ιδιότητές του και οι χρήσεις του δεν διαφέρουν από τον προηγούμενο.

Τρίτον είδος

Ο ελλέβορος ο ανατολικός ο οποίος απαντάται εις ολόκληρη την Ελλάδα, τα περίχωρα της Κωνσταντινουπόλεως, την Μικρά Ασία και τις χώρες περί τον Εύξεινο Πόντο. Έχει ατονώτερες ιδιότητες και είναι γνωστός από την αρχαιότητα.

Η ανακάλυψη των καθαρτικών ιδιοτήτων του οφείλεται εις τον μάντη και ποιμένα Μελάμποδα. Ο οποίος πρώτος παρατήρησε ότι την επενέργεια την οποία έφερε επί των αιγοπροβάτων του, όταν έτρωγαν ελλέβορο, και τον ονόμασε μελαμπόδιο, το οποίο χρησιμοποιούσαν πολύ οι αρχαίοι ιατροί.

Ο Μελάμποδας θεράπευσε από την μανία τις θυγατέρες του βασιλέως Πρωτέως, την οποία πολύ ιατροί της εποχής μάταια προσπαθούσαν να θεραπεύσουν.

Οι αρχαίοι είχαν τέτοια πεποίθηση δια τις τονωτικές της μνήμης ιδιότητες ώστε πολλοί φιλόσοφοι ελάμβαναν αυτόν όταν επρόκειτο να μιλήσουν δημόσια. Μεγάλη εκτίμηση είχε ο ελλέβορος του Ελικώνος και του Παρνασσού. Ο λαός ονομάζει αυτόν και σκάρφη όπως και τον άδωνη τον κυλλήνιο [βλέπε λέξη].

Απόσπασμα από το βιβλίο του συγγραφέως Ομήρου Ερμείδη με τον τίτλο «Η Μυθολογία και η λαϊκή παράδοση εις την χλωρίδα της πατρίδος μας»

Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις

Η ελλεβριγενίνη χρησιμοποιείται στη βοτανοθεραπευτική σαν καρδιοτονωτικό φάρμακο, σαν συμπλήρωμα της διγιταλίνης και της στροφανθλίνης. Το ρίζωμα χρησιμοποιείται εναντίον ορισμένων ελκών του δέρματος.

Ως ομοιοπαθητικό φάρμακο χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις εκλαμψίας, επιληψίας, ορισμένων ψυχώσεων, μηνιγγίτιδας και εγκεφαλίτιδας. Επίσης σε ανία, αναποφασιστικότητα, άγχος, απελπισία, υπερκινητικότητα μυών του προσώπου και της κεφαλής. Οι παλιές χρήσεις του φυτού σαν καθαρτικό, τοπικό αναισθητικό και εκτρωτικό έχουν εγκαταλειφθεί, εκτός από την κτηνιατρική όπου το αφέψημα του φυτού χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση της ψωρίασης.

Προφυλάξεις

Ο χυμός του φυτού προκαλεί στο δέρμα κοκκινίλες. Το βότανο προκαλεί τις ίδιες δηλητηριάσεις με την δακτυλίτιδα.

Συστατικά – χαρακτήρας

Όλα τα μέρη του φυτού περιέχουν σαπωνοσίδια, που δεν έχουν πλήρως προσδιορισθεί. Την ελλεβορεϊνη και την ελλεβορίνη, καθώς και ένα καρδενολίδιο, την ελλεβριγενίνη και μια πρωτοανεμονίνη (ακόρεστη λακτόνη).

Η ελλεβορίνη είναι καυστική με οξεία γεύση. Έχει ναρκωτικές ιδιότητες και παραλύει τόσο τους αισθητικούς όσο και τους κινητικούς νευρώνες. Προκαλεί συμπτώματα τύφου, παράλυση μυών, κατάρρευση και οιδήματα.

Η ελλεβορεϊνη έχει υπόγλυκη γεύση, είναι καθαρτικό και επιδρά στη καρδιά.

Ανθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή

Ανθίζει τον Δεκέμβριο και όλο τον χειμώνα μέχρι τον Απρίλιο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιείται το ρίζωμα του φυτού.

Παρασκευή και δοσολογία

Αποφεύγουμε την χρήση του βοτάνου. Υπάρχουν πολλά άλλα ασφαλέστερα βότανα για κάθε περίπτωση. Μόνο τα ομοιοπαθητικά σκευάσματα θεωρούνται ασφαλή στην εκάστοτε συνιστώμενη δοσολογία.

Πηγή: therapeftis