Σανδάλια: Αυτό είναι το αρχαιότερο παπούτσι που φόρεσε ποτέ άνθρωπος - Ο ρόλος των Ελλήνων και των Αιγυπτίων

Στις 20 Μαΐου του 1310 κατασκευάστηκε το πρώτο ζευγάρι παπούτσια, επάνω σε ξεχωριστό πατρόν για το δεξί και το αριστερό πόδι. Μέχρι τότε, μαθαίνουμε ότι οι άνθρωποι φορούσαν απλά κομμάτια από δέρματα ζώων που στηρίζονταν με σχοινιά.

Γιατί όμως άραγε ο άνθρωπος αποφάσισε να φορέσει παπούτσια;

Οι ιστορικές αναφορές μας διδάσκουν ότι το παπούτσι έχει τις ρίζες του στους αρχαίους Αιγυπτίους και τους κατοίκους της Ελλάδας.

Τότε που οι άνθρωποι ένιωθαν την ανάγκη να προφυλαχτούν από τα λασπόνερα και το βαρύ κρύο του χειμώνα, αλλά και από τα άγρια εδάφη και δηλητηριώδη φυτά καθώς έτρεχαν για να κυνηγήσουν την τροφή τους.

Μέχρι τα πρώτα ρωμαϊκά χρόνια το δημοφιλέστερο είδος ήταν το δερμάτινο σανδάλι, δηλαδή κομμάτια από δέρματα ζώου που ήταν δεμένα με σχοινιά γύρω από το μηρό. Κατά τις μεγάλες πολεμικές όμως εκστρατείες, οι αρχαίοι Έλληνες είχαν ήδη ανακαλύψει το χαλκό και τα άλλα μέταλλα κι έτσι επινόησαν τις πρώτες μεταλλικές μπότες που είχαν τη μορφή επιγονατίδας, για να προφυλάσσονται τα πόδια από τις εχθρικές επιθέσεις.

Στην αρχαία Ρώμη οι κάτοικοι συνήθιζαν να σκαλίζουν τις μπότες και τα σανδάλια τους με περίτεχνα σχέδια, ενώ στις αρχές του Μεσαίωνα παρουσιάζονται τα πρώτα ραμμένα παπούτσια που ήταν ένας συνδυασμός από δέρμα και μεταλλικές λεπτομέρειες. Οι ιστορικοί κάνουν λόγο για το πρώτο μοκασίνι της ιστορίας που σιγά-σιγά αρχίζει να στολίζεται με βελούδο ή γούνινες ουρές ζώων, ή ακόμη και χρυσοποίκιλτα στολίδια, ανάλογα με την κοινωνική θέση εκείνου που τα φορούσε.

Τα σανδάλια είναι τα αρχαιότερα υποδήματα που επινόησε και φόρεσε ποτέ ο άνθρωπος. To 1938 o αρχαιολόγος Luther Cressman βρήκε τον αρχαιότερο τύπο που έχει ανακαλυφθεί στο Fort Rock Cave της πολιτείας του Όρεγκον στις Η.Π.Α. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της ραδιοχρονολόγησης, η ιστορία του πιο αγαπημένου καλοκαιρινού παπουτσιού ξεκινάει τουλάχιστον 10.000 χρόνια πριν. Πρόκειται για ένα είδος κατασκευασμένο από πλεγμένο φλοιό του θάμνου Artemisia tridentata.

Τα Σανδάλια του Fort Rock Cave

Κάθε αρχαίος πολιτισμός φαίνεται πως είχε υιοθετήσει και εξελίξει τις δικές του παραλλαγές: μια σκληρή σταθερή σόλα από δέρμα, ψάθα αλλά και ξύλο με λουριά, σχοινιά που δένουν στο πόδι.

Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι από το 3500 π.Χ. άφηναν τα αποτυπώματα των πελμάτων τους σε νωπή άμμο, και προσάρμοζαν επάνω τους κομμάτια από πλεγμένο Πάπυρο για να φτιάξουν σόλες στο σωστό μέγεθος. Στη συνέχεια έδεναν επάνω τους λωρίδες ακατέργαστου δέρματος, ώστε να μπορούν να τα κρατήσουν στο πόδι. Το σχέδιο και τα υλικά διέφεραν ανάλογα με την κοινωνική τάξη και την οικονομική επιφάνεια του κάθε ατόμου: οι γυναίκες στόλιζαν τα σανδάλια αλλά και τα πόδια τους με κοσμήματα, ενώ οι Φαραώ και οι ιερείς φορούσαν αποκλειστικά ένα ιδιαίτερο σχέδιο με μακριές γυριστές μύτες.

Αιγυπτιακά Σανδάλια

Στην αρχαία Ελλάδα, υπήρχαν πολλοί αντίστοιχοι, απλοί και πρακτικοί, τύποι από δέρμα αλλά και πλεχτές ίνες όπως οι κρηπίδες, τα πέδιλα, οι εμβάδες, τα εμπίλια, τα διάβαθρα, τα έμβαθρα αλλά και οι κόθορνοι, σανδάλια που έφταναν μέχρι την μέση της γάμπας και είχαν συχνά υπερυψωμένη σόλα ώστε να προσδίδουν στο ανάστημα εκέινου που τα φορούσε.

Θεατρικούς κόθορνους που έφταναν σε ύψος και τα 8 εκατοστά φορούσαν οι τραγικοί ηθοποιοί.

Οι Αρχαίοι Ρωμαίοι εξέλιξαν και διαμόρφωσαν δικούς τους τύπους, με χαρακτηριστικότερος να είναι τα “Caligae“, ένα είδος πέδιλου από πολλαπλές στρώσεις δέρματος που φορούσαν οι στρατιώτες. Ήταν σχεδιασμένα έτσι ώστε να προστατεύουν τα δάχτυλα και τα νύχια, να ελαχιστοποιούν τις πιθανότητες τραυματισμών από την τριβή στο πόδι και να επιτρέπουν την κυκλοφορία του αέρα, σε αντίθεση με τις σύγχρονες αρβύλες. Έδεναν με δερμάτινα κορδόνια στο κέντρο του ποδιού μέχρι τους αστραγάλους. Σε ψυχρά κλίματα όπως της Βρετανίας και της Γερμανίας οι στρατιώτες σε εκστρατεία τα φορούσαν με μάλλινες κάλτσες.

Σανδάλια Caliga

Στην Ινδία, όπου τα θρησκευτικά τους πιστεύω απαγορεύουν την χρήση δέρματος βοοειδών, τα σανδάλια (ή Paduka) κατασκευάζονταν επι αιώνες από ξύλο ή μέταλλο και στηρίζονταν στο πόδι με ένα ειδικό “κουμπί” το οποίο προεξείχε επάνω και ανάμεσα στο μεγάλο και δεύτερο δάχτυλο του ποδιού.

Πηγή: sites