Locusta: Η Επίσημη Δηλητηριαστής της Αρχαίας Ρώμης

Ένα σκίτσο του 19ου αιώνα με την Locusta να δοκιμάζει δηλητήρια σε έναν σκλάβο. Εικόνα: Δημόσιος Τομέας

Οι άρχουσες τάξεις της αρχαίας Ρώμης συχνά χαρακτηρίζονται από σκάνδαλα, δράματα, παιχνίδια εξουσίας και ακόμη και φόνους: δεν είναι μυστικό ότι οι αυτοκράτορες θα χρησιμοποιούσαν βοηθητικά χέρια για να απομακρύνουν τους αντιπάλους ή τους προδότες όταν το έκριναν απαραίτητο.

Διαβόητη στη ζωή της, η Locusta είναι μια από τις πιο συναρπαστικές γυναίκες της αρχαίας Ρώμης. Εργαζόμενη σε τουλάχιστον δύο διαφορετικούς αυτοκράτορες που ήθελαν να αξιοποιήσουν την τεχνογνωσία της, ήταν σεβαστή για τις γνώσεις και τη θέση της στον εσωτερικό κύκλο των αυτοκρατόρων.

Εδώ είναι οκτώ γεγονότα για την Locusta:

1. Τα περισσότερα από όσα γνωρίζουμε για αυτήν προέρχονται από τον Τάκιτο, τον Γάιο Σουητώνιο και τον Κάσσιο Δίων

Όπως συμβαίνει με πολλές γυναίκες στον αρχαίο κόσμο, τα περισσότερα από αυτά που γνωρίζουμε για τη Locusta προέρχονται από κλασικούς άντρες ιστορικούς που δεν την είχαν γνωρίσει ποτέ, συμπεριλαμβανομένου του Τάκιτου στο βιβλίο του Annals, του Σουητώνιου στο Life of Nero και του Κάσσιου Δίων. Η ίδια δεν άφησε κάποιο γραπτό αρχείο και πολλές λεπτομέρειες για τη ζωή της είναι κάπως πρόχειρες.

2. Τα δηλητήρια ήταν μια συνηθισμένη μέθοδος δολοφονίας στον αρχαίο κόσμο

Καθώς η γνώση των δηλητηρίων έγινε σιγά σιγά πιο διαδεδομένη, το δηλητήριο έγινε δημοφιλής μέθοδος δολοφονίας. Όσοι είχαν την εξουσία γίνονταν ολοένα και πιο παρανοϊκοί, με πολλούς να χρησιμοποιούν σκλάβους ως γευσιγνώστες για να δοκιμάσουν μια μπουκιά από κάθε πιάτο ή ποτό πριν καταναλωθεί για να εξασφαλίσουν την ασφάλειά τους.

Ο βασιλιάς Μιθριδάτης ήταν πρωτοπόρος στην προσπάθειά του να βρει αντίδοτα για τα πιο κοινά δηλητήρια, δημιουργώντας ένα φίλτρο γνωστό ως μιθριδάτιο (συχνά περιγράφεται ως «καθολικό αντίδοτο», το οποίο συνδύαζε μικρές ποσότητες από δεκάδες φυτικά φάρμακα της εποχής ως μέσο καταπολέμησης. Δεν ήταν καθόλου αποτελεσματικό, αλλά ήταν χρήσιμο για την καταπολέμηση των επιπτώσεων ορισμένων δηλητηρίων.

Την εποχή που ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος έγραφε τον 1ο αιώνα, περιέγραψε πάνω από 7.000 γνωστά δηλητήρια.

3. Η Locusta ήρθε για πρώτη φορά στην προσοχή της Αγριππίνας της νεότερης

Η Locusta εμφανίζεται για πρώτη φορά γύρω στο έτος 54, όταν υπηρετούσε ως ειδικός στα δηλητήρια υπό την τότε αυτοκράτειρα, Αγριππίνα της νεότερης. Το πώς ακριβώς έφτιαξε το όνομά της ή έγινε αντιληπτό από την αυτοκράτειρα δεν είναι ξεκάθαρο, αλλά υποδηλώνει κάποιο βαθμό φήμης.

4. Υποτίθεται ότι δολοφόνησε τον αυτοκράτορα Κλαύδιο

Ο θρύλος λέει ότι η πρώτη βασιλική αποστολή της Locusta ήταν να δολοφονήσει τον σύζυγο της Αγριππίνας της νεότερης, τον αυτοκράτορα Κλαύδιο. Λέγεται ότι τον τάισε ένα δηλητηριασμένο φυτό, αρκετά επικίνδυνο για να τον σκοτώσει.

Ο Κλαύδιος δεν ήξερε ότι υπήρχε δηλητήριο (συγκεκριμένα το Άτροπος η ευθάλεια ή Μπελαντόνα - atropa belladonna, ένα κοινό Ρωμαϊκό δηλητήριο). Πέθανε τα ξημερώματα της 13ης Οκτωβρίου του 54, μέσα σε λίγες ώρες.

Η Άτροπος η ευθάλεια, κοινώς γνωστή ως μπελαντόνα ή θανάσιμος στρύχνος, είναι ένα πολυετές ποώδες φυτό στην οικογένεια των Στρυχνοειδών.

Το πόσο ακριβής είναι αυτή η ιστορία ή η έκταση της εμπλοκής της Locusta, παραμένε ασαφές. Ωστόσο, η ιστορική συναίνεση τώρα συμφωνεί ότι ο Κλαύδιος ήταν σχεδόν βέβαιο ότι δηλητηριάστηκε.

Προτομή του αυτοκράτορα Κλαυδίου από το αρχαιολογικό μουσείο στη Σπάρτη. Εικόνα: Γιώργος Ε. Κορωναίος / CC

5. Ο ρόλος της ως ανεπίσημος ειδικός στα δηλητήρια συνεχίστηκε και στη βασιλεία του Νέρωνα

Το έτος μετά το θάνατο του Κλαύδιου, το 55 μ.Χ., η Λόκουστα κλήθηκε επανειλημμένα από τον γιο της Αγριππίνας, Νέρωνα, να δηλητηριάσει τον γιο του Κλαύδιου, τον Μπριτάννικο, έναν πιθανό αντίπαλο.

Το αρχικό δηλητήριο που έφτιαξε η Locusta ήταν πολύ αργό για να προκαλέσει τον θάνατο στον Νέρωνα. Στη συνέχεια παρείχε ένα πολύ ταχύτερης δράσης δηλητήριο το οποίο, αφηγείται ο Σουητώνιος, χορηγήθηκε με κρύο νερό σε ένα δείπνο.

Ο Νέρων φέρεται να κατηγόρησε τα συμπτώματα του Μπριτάννικου για την επιληψία του, μια μακροχρόνια πάθηση που ήταν ουσιαστικά μη θεραπεύσιμη εκείνη την εποχή. Ο Μπριτάννικος πέθανε πριν φτάσει στην ενηλικίωσή του.

6. Επιβραβεύτηκε πλουσιοπάροχα για τις ικανότητές της

Μετά την επιτυχημένη δολοφονία του Μπριτάννικου, η Locusta ανταμείφθηκε αδρά από τον Νέρων. Της δόθηκε χάρη για τις πράξεις της και της παραχώρησαν μεγάλες εξοχικές περιουσίες. Σύμφωνα με πληροφορίες, ανέλαβε έναν επιλεγμένο αριθμό μαθητών για να μάθουν την τέχνη του δηλητηρίου κατόπιν αιτήματος του Νέρωνα.

Ο ίδιος ο Νέρων κράτησε το πιο γρήγορο δηλητήριο της Locusta σε ένα χρυσό κουτί για δική του χρήση, εάν ήταν απαραίτητο..

7. Τελικά εκτελέστηκε

Αφού ο Νέρων αυτοκτόνησε το 68, η Λοκούστα συγκεντρώθηκε μαζί με αρκετούς από τους άλλους αγαπημένους του Νέρωνα, τους οποίους ο Κάσιος Ντίο περιέγραψε συλλογικά ως «το απόβρασμα που είχε βγει στην επιφάνεια την εποχή του Νέρωνα».

Κατόπιν εντολής του νέου αυτοκράτορα, Γάλβα (Galba), περνούσαν αλυσοδεμένοι στην πόλη της Ρώμης πριν εκτελεστούν. Οι ικανότητες της Locusta την έκαναν εξαιρετικά χρήσιμη, αλλά και επικίνδυνη.

8. Το όνομά της παραμένει ως σύνθημα για το κακό

Η Λοκούστα είχε εκπαιδεύσει και διδάξει αρκετούς άλλους για να εξασφαλίσει ότι η κληρονομιά της θα διατηρηθεί. Καθώς οι δεξιότητές της και οι γνώσεις της χρησιμοποιήθηκαν για σκοτεινούς σκοπούς, δεδομένου ότι τα δηλητήρια προέρχονταν σχεδόν αποκλειστικά από φυτά και τον φυσικό κόσμο, οι βοτανικές της γνώσεις ήταν επίσης απαράμιλλες.

Οι πράξεις της γράφτηκαν από σύγχρονους ιστορικούς όπως ο Τάκιτος και ο Σουητώνιος, κερδίζοντας μια θέση στα βιβλία της ιστορίας. Ο ακριβής ρόλος της στους θανάτους του Κλαύδιου και του Μπριτάνικου δεν θα γίνει ποτέ πραγματικά γνωστός, ούτε η σχέση της με τον Νέρωνα. Αντίθετα, η κληρονομιά της ορίζεται κυρίως από κουτσομπολιά, φήμες και την προθυμία να πιστέψει το εγγενές κακό των ισχυρών γυναικών.